انديشكده بين‌المللي پژوهش‌هاي صلح استكهلم (SIPRI) در گزارشي به بررسي حجم بودجه نظامي كشورهاي جهان پرداخته است. طبق اين گزارش، كشورهاي امريكا، چين، هند، روسيه و انگليس در رتبه‌هاي يكم تا پنجم قرار دارند و در سال 2020 مجموع كشورهاي جهان هزارو430ميليارد دلار براي مصارف نظامي هزينه كرده‌اند.
بر اساس گزارش انديشكده بين‌المللي پژوهش‌هاي صلح استكهلم بودجه نظامي كشورها به صورت پيوسته افزايش يافته است، به عنوان نمونه هزينه‌هاي نظامي ايالات متحده به تنهايي 39درصد از اين ميزان را تشكيل مي‌دهد. بر اساس گزارش‌هاي منتشر شده هزينه‌هاي نظامي چين نيز در سال‌هاي اخير به سرعت افزايش يافته و اكنون به 193هزار‌ميليارد دلار يا 3/1درصد GDP رسيده است. همچنين دولت‌هاي كوچك‌تري مانند افغانستان (پيش از تسلط طالبان)، عربستان سعودي و رژیم‌صهیونیستی به دليل درگيري‌هاي مداوم، سهم بيشتري از GDP خود را صرف امور دفاعي مي‌كنند. «نان تيان» از پژوهشگران اين مركز به خبرگزاري فرانسه گفت كه تأثيرات اقتصادي ناشي از شيوع ويروس كرونا باعث شده است سطح رد قابل توجه بودجه نظامي كشورها در سال ۲۰۲۰ از مرزهاي فعلي عبور نكند.
به گزارش این مؤسسه بين‌المللي همه كشورها سهم برابري از بودجه عمومي خود را به بخش نظامي اختصاص نمي‌دهند بلكه هر كشوري بر حسب نياز خود سهم مشخصي را براي ارگان‌هاي نظامي در نظر مي‌گيرند، به عنوان مثال بودجه نظامي امريكا در مقايسه با چين كه مقام دومين كشورها با بيشترين بودجه نظامي را دارد، بيش از سه برابر است و اين كشور حدود 8/8درصد كل بودجه خود را به بخش نظامي اختصاص داده است.
ايران نسبت به كشورهاي منطقه كمتر در بخش نظامي هزينه مي‌كند
به گفته پيتر وزمن، محقق ارشد مؤسسه بين‌المللي تحقيقات صلح استكهلم، كشورهاي حوزه خاورميانه نيز بخش قابل توجهي از بودجه سالانه خود را به بخش نظامي اختصاص مي‌دهند و به رغم كاهش قيمت نفت، درگيري‌هاي نظامي و رقابت تحقيقاتي باعث شده است هزينه‌كردهاي نظامي در اين منطقه به شدت افزايش يابد. در جهان كشورهايي وجود دارند كه حتي سهم بودجه نظامي آنها به حدود 30درصد كل بودجه كشور هم مي‌رسد. از سوي ديگر كشورهايي نظير كاستاريكا و ايسلند عملاً بخش بسيار كمي از بودجه خود را به بخش نظامي اختصاص می‌دهند و در كشورهاي ثروتمندي نظير ژاپن و بلژيك كه ارتش‌هاي بسيار كوچكي دارند، سهم بالاتري از بودجه را به بخش نظامي اختصاص داده‌اند. همچنین در اين گزارش آمده است كه كشوري مانند بحرين با وجود آنكه مساحت بسيار كمي دارد اما خاندان حاكم در اين كشور 8/11درصد بودجه كل و برابر با 1/4درصد توليد ناخالص داخلي اين كشور كوچك حاشيه خليج فارس را صرف بلندپروازي‌هاي نظامي كرده‌اند.
نكته قابل توجه اینكه طبق اين گزارش بودجه نظامي جمهوري اسلامي ايران تنها 2/2درصد از توليد ناخالص داخلي را به خود اختصاص داده است، به عبارت ديگر با وجود تبليغات شديد رسانه‌هاي غربي عليه برنامه نظامي كشور، بودجه نظامي مربوط به آن سهم ناچيزي از GDP را دربر گرفته است. مقايسه بودجه دفاعي ايران (كشوري كه عملاً از بيشتر كشورهاي همسايه خود جمعيت و وسعت بيشتري دارد و مشخصاً با تهديدهاي بيشتري مواجه است) با كشورهاي منطقه، با هر معياري اين واقعيت را نشان مي‌دهد كه ايران نسبت به كشورهاي منطقه، كمتر در بخش نظامي هزينه مي‌كند. در حالي كه در بودجه سال 1401 برنامه تقويت بنيه دفاعي و تحقيقات راهبردي دفاعي تا مبلغ 4ميليارد و 500ميليون يورو از سوي سازمان برنامه و بودجه تخصيص خواهد يافت. در حالي بودجه دفاعي كشورمان در سال آتي تنها 24هزار‌ميليارد تومان افزايش يافته است كه عربستان سعودي 5/57ميليارد دلار، امارات 7/22ميليارد دلار، تركيه 7/17ميليارد دلار و رژيم صهيونيستي 7/21ميليارد دلار را براي خريد و توسعه تسليحات نظامي در نظر گرفته‌اند.
تهران پیروز جنگ اراده‌ها
نگاهي ساده به جدول بودجه نظامي در كشورهاي مختلف نشان مي‌دهد رقم بودجه دفاعي كشورمان در برابر دشمن تا بن دندان مسلح ناچيز است، اما سؤال مهم آن است كه چگونه امريكايي‌ها در برابر اين نيرو با هزينه محدود دچار درماندگي شديد شده‌اند؟ رهبر معظم انقلاب اسلامي راز اين پيروزي و سرشكستگي ارتش تروريستي امريكا در منطقه را در «جنگ اراده‌ها» می‌دانند و مي‌فرمايند: «گزينه قطعي ملت ايران مقاومت در مقابل امريكاست و در اين رويارويي، در اين مقاومت، او وادار خواهد شد به عقب‌نشيني و بحث مقاومت هم بحث برخورد نظامي نيست.» همين مقاومت در ميان مردم منطقه باعث شده است در افغانستان، عراق، يمن و سوريه تروريست‌هاي سنتكام و حكام مرتجع وابسته به آنها به صورت پيوسته شسكت خورده و مردم به پيروزي‌هاي چشمگير برسند. همين برتري ميداني از سوي مقاومت باعث شد كه دشمن براي مذاكره ضرب‌الاجل تعيين کند و در سوداي آن بي‌تابي از خود نشان دهد.
هفته‌نامه فرانسوي «اكسپرس» اخيراً از قول «برونو ترتره» معاون مؤسسه تحقيقات راهبردي پاريس فاش كرده است كه هدف غرب از دعوت به مذاكرات جديد (همانند مذاكرات برجام) فقط به دست آوردن زمان براي مهار ايران است و نه رسيدن به توافق! واقعيت آن است كه طولاني شدن مذاكرات در وين و اجراي نمايش‌هايي چون «پليس خوب و پليس بد» تنها كند كردن و مهار كردن پيشرفت‌هاي هسته‌اي ايران بود. امروز نيز همين هدف، از نو در دستور كار قرار گرفته است. با وجود پايان يافتن دوره ترامپ، غرب حاضر نيست به شش سال پيش بازگردد. آنتوني بلينكن، وزير خارجه امريكا نيز همين دست سخنان را بر زبان آورده و مي‌گويد با خروج واشنگتن از برجام، ايران برنامه اتمي‌اش را توسعه داده و به مهارت‌هاي تازه‌ای دست يافته است. روزنامه واشنگتن‌پست در شرح اين پيشرفت مي‌گويد: بعيد است بتوان ايران را به چشم‌پوشي از پيشرفت‌هاي خود واداشت، با اين حال امروز نيز هدف كشورهاي غربي فقط خريدن زمان است، اما هيچ شانسي براي توافقي گسترده‌تر كه برنامه موشكي و فعاليت‌هاي ايران را در منطقه محدود كند، وجود ندارد. اين روزنامه در ادامه گزارش خود نوشته است: ايراني‌ها چنان در تار و پود منطقه نفوذ كرده‌اند كه يك ارتش 10ميليون نفري نيز توانايي هماوردي با آنها را ندارد. سايت العربيه در تحليلي از وضعيت منطقه مي‌نويسد: رژيم صهيونيستي مجبور شد به خاطر مقابله با ايران بودجه نظامي خود را افزايش دهد. اين مقاله يادآور شده است: كميته مالي كنست، 9ميليارد شيكل (معادل 9/2ميليارد دلار) براي انجام عمليات نظامي عليه ايران به بودجه نظامي اين كشور افزوده است.
بودجه مثلث تحريم، ترور و تهديد
البته تلاش دشمن در مهار مقاومت تنها با افزايش رقم بودجه در پارلمان يا فشار براي مذاكره با هدف نرمال‌سازي منتهي نمي‌شود. ريچارد هاويت، عضو كميسيون تدوين سند راهبردهاي امنيتي اتحاديه اروپا در سال 1395 در يك مصاحبه مهم مي‌گويد: ما براي مهار ايران بايد از داخل به آنها ضربه بزنيم، زماني ما در داخل خاك ايران دفتر داشتيم و مي‌توانستيم در خاك ايران نفوذ کنیم و ساختار امنيتي در خاورميانه را حركت دهيم، در حال حاضر اين فرصت از دست رفته است. اين مسئله بسيار مهم نشان مي‌دهد دشمن با افزايش بودجه نظامي (تهديد به جنگ)، افزايش فشار تحريم (جنگ اقتصادي) روي خط سوم در نفوذ و ترور نيز هزينه فراوان كرده است. به روايتي ديگر مثلث تحريم، تهديد و ترور هر سال بودجه خود را افزايش داده‌اند تا بتوانند حركت مردم در منطقه را متوقف كنند. در جنگ نامتقارن دشمن تنها ايستادگي و مقاومت توانسته است ملت ما را در برابر دسيسه دشمن بيمه كند.
نشريه فارين پاليسي نوشته است: «احياي برجام، اهرم بيشتري را براي فشار در اختيار امريكا مي‌گذارد، اما حفظ فشار حداكثري، ايران را به ميز مذاكره بازنمي‌گرداند. ايران براي به حداقل رساندن تأثير تحريم‌ها، بر سرمايه‌گذاري در زيرساخت‌هاي اقتصاد مقاومتي متمركز شده تا اقتصاد خود را از راه‌هايي كه بيشتر به درون متكي است و نه به غرب، پيش ببرد. پيش‌بيني مي‌شود اقتصاد ايران در سال ۲۰۲۱ بهبود يابد.»
هر قدر اتكاي جمهوري اسلامي ايران به درون افزايش يابد، ميزان هزينه‌هاي امنيتي‌اش كمتر شده و در ازاي آن دشمن بايد هزينه‌هاي هنگفتي را پرداخت كند. بخشي از ضرب‌شست اين ماجرا را سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به حريف در عين‌الاسد نشان داده است، در اين تقابل سخت و طولاني با دشمن جنگ جاي ديگري است!
مصطفی حقانی