پیروزی انقلاب اسلامی ساختار بین‌المللی را در ابعاد گوناگون فکری و جغرافیایی را به هم زد. در چنین وضعیتی، تلاش برای از بین بردن یا تغییر مسیر انقلاب از آرمان‌های اساسی خود، اولویت کشورهای غرب و شرق در بیرون و جریان‌های لیبرالی و سهم‌خواه در داخل کشور قرار گرفت. حال حفاظت از انقلاب اسلامی و دستاوردهای آن در برابر تهدیدها و خطر‌های داخلی و خارجی به یکی از دغدغه‌های اصلی نیرو‌های انقلابی تبدیل شد و نیرو‌هایی برای پیشبرد انقلاب و حراست از دستاورد عظیم ملت ایران تشکیل شده است؛ اما همچنان ضرورت وجود یک نهاد منسجم و هم‌افزایی بیشتر در این مسیر احساس می‌شد؛ از این رو جمعی از نیرو‌های انقلاب در اواخر فروردین سال ۱۳۵۸ در قم، با حضرت امام(ره) دیدار و رهبر کبیر انقلاب اسلامی در این جمع از ایده تشکیل سپاه و دستور تشکیل یک سازمان منسجم و مکتبی را صادر کردند. به امر حضرت امام خمینی(ره)، شورای انقلاب با صدور اطلاعیه‌ای در روز دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸، تأسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را اعلام می‌دارد.
ارزیابی‌ها از کارنامه درخشان سپاه از زمان تأسیس تاکنون، نشان می‌دهد سپاه نگهبانی موفق و سربلند برای انقلاب اسلامی، امین و وفادار به امامین انقلاب، فدایی مردم ایران، پشتیبان مستضعفان جهان و دشمن مستکبران عالم بوده است و با توجه به روحیه انقلابی و شهادت‌گونه، هیچ‌گاه در این مسیر منحرف نخواهد شد.
البته در این مدت نیز برخی به دنبال شبهه‌افکنی در خصوص زیر سؤال بردن جایگاه سپاه نیز برآمدند و با وجود ارتش، فلسفه وجودی سپاه را نیز زیر سؤال بردند؛ اما تأمل در اطلاعیه شورای انقلاب اسلامی و همچنین اصل ۱۵۰ قانون اساسی، نشان می‌دهد سپاه فلسفه‌ای متفاوت از سایر نیرو‌های مسلح کشور دارد؛ اگرچه در بسیاری از امور با آنان همکاری دارد و حسب شرایط به آنان کمک می‌کند. در اطلاعیه تأسیس شورای انقلاب در دوم اردیبهشت سال ۱۳۵۸، از عبارت «پیشبرد امر عظیم انقلاب اسلامی» برای بیان فلسفه، مأموریت و وظایف سپاه استفاده شده است. در اصل ۱۵۰ قانون اساسی نیز جایگاه سپاه در ساختار حقوقی نظام اسلامی به وضوح مشخص شده است. در این اصل آمده است: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی که در نخستین روز‌های پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل شد، برای ادامه نقش خود در نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن پابرجا می‌ماند. حدود وظایف و قلمرو مسئولیت سپاه در رابطه با وظایف و قلمرو مسئولیت نیرو‌های مسلح دیگر، با تأکید بر همکاری و هماهنگی برادرانه میان آنها به وسیله قانون تعیین می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که فلسفه وجودی سپاه»، «پاسداری» از انقلاب اسلامی است؛ بر همین اساس گفته می‌شود سپاه ماهیت چندبعدی برای عمل در تمام صحنه‌ها و عرصه‌ها دارد.