جنگ روسیه در اوکراین، در حال بازچینش دیپلماسی خاورمیانه ای است و آمریکا را وادار می کند تا هزینه های سیاسی احیای برجام را دوباره ارزیابی کند. زدن مُهر پایانی بر توافق بازگشت به برجام در پی یک سال گفت وگو در وین، اکنون در گروی حذف نام سپاه پاسداران از فهرست تروریستی آمریکاست؛ مسئله ای که به گفته افراد آگاه به روند گفت وگوها، انفجاری ترین مسئله سیاست داخلی و منطقه ای برای دولت جو بایدن است. قرار گرفتن نام سپاه در این فهرست، ارتباطی با توافق 2015 ندارد اما ایران اصرار دارد که برای احیای برجام، سپاه از این فهرست خارج شود.
اکنون به نسبت یک سال و چند ماه پیش که بایدن به کاخ سفید راه یافت، کار در این زمینه برای او و دولتش دشوارتر و همراه با ریسک های بیشتری است. ایران اکنون از یک ذخیره اورانیوم با غنای بالا برخوردار است، تحریم ها نتوانسته پیشرفت هسته ای ایران را متوقف کند و عدم وجود توافق هم به این معنی است که بطور بالقوه، ریسک توسعه سلاح هسته ای توسط ایران و کلیدخوردن یک رقابت تسلیحاتی منطقه ای را بپذیریم.
اما خروج نام سپاه از فهرست تروریستی هم رهبران عربی منطقه را ناخرسند می کند، آن هم در هنگامه ای که بایدن در تلاش است متحدانش را علیه مسکو بسیج کرده و بهای فورانی سوخت را کاهش دهد. این کار همچنین اتحادی چنددهه ای را به خطر می اندازد که نفوذ آمریکا را در منطقه ای راهبردی گسترش داده است؛ منطقه ای که هنوز هم بیشترین صادرات انرژی را در جهان دارد.
اکنون و دو هفته پس از تعلیق گفت وگوهای وین، دیپلمات ها می گویند که روشن نیست مذاکره کنندگان چه زمانی به وین باز خواهند گشت. سناتورهای آمریکایی هم از یک جلسه گزارش دهی درباره گفت وگوهای وین که سه شنبه برگزار شد، سرخورده شده اند. بن کاردین، سناتور دموکرات که در این جلسه شرکت داشت می گوید: "روسیه در ابتدا به بازگشت آمریکا به توافق علاقمند بود. اکنون آنها فقط نگران شرایط شان در اوکراین هستند و توجه چندانی به گفت وگوهای وین ندارند."
به نظر موافقان برجام، بازگشت به این توافق می تواند به ایران انگیزه دهد تا تنش های منطقه ای را کاهش دهد تا احتمالا چرخه خشونت متقابلی که از زمان خروج ترامپ از توافق، منطقه را به لرزه در آورده، متوقف شود. اما مخالفان برجام و حتی برخی اعضای دولت بایدن که حامی توافق بودند، اکنون این گونه محاسبه می کنند که کوتاه آمدن آمریکا در این زمینه، نوعی نمایش ضعف دولت بایدن است و برای انتخابات میان دوره ای نوامبر هزینه های سیاسی بوجود می آورد و ممکن است دموکرات ها کنترلشان بر کنگره را از دست بدهند.
آنها همچنین نگران آن هستند که عربستان سعودی و امارات را که مرتبا با حملات پیکارجویان یمنی تحت حمایت ایران روبه رو هستند، بیشتر به آغوش روسیه و چین بیندازد و این فرسایش قدرت آمریکا در منطقه را تسریع کند. جلسه گزارش سنا همچنین ساعاتی پس از اجلاس سران امارات، مصر و اسرائیل بود که هدف از آن تشکیل جبهه مشترکی علیه توافق هسته ای و حفاظت از خود در برابر آشفتگی های فوری اقتصادی ناشی از جنگ کرملین در اوکراین بود.
با این همه، به گفته افراد آگاه به گفت وگوهای وین، اختلاف بر سر درج نمادین نام سپاه در فهرست تروریستی آمریکا، مسئله غیرقابل حلی نیست اگر دو طرف تصمیم بگیرند که دستیابی به توافق، ارزش اش را دارد. وبسایت یورواشیا هفته گذشته نوشت که ایران و آمریکا هر دو، خواهان توافق هستند. ممکن است برخی سخت گیری های نمایشی در کار باشد چرا که ایران تلاش می کند بهای بالای نفت را به اهرمی برای گرفتن چندین امتیاز اضافی تبدیل کند.
منبع: بلومبرگ / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11
نویسنده ها: جاناتان تایرون و دانیل فلتلی Jonathan Tirone and Daniel Flatley