یکی از حادثه های مهم تاریخ معاصر ما که می تواند محلی برای عبرت آموزی و شناخت آمریکا باشد ملی شدن صنعت نفت و کودتای آمریکایی‌ها در قبال دولت محمد مصدق است.
لذا بازخوانی اتفاقات رخ داده شده در دولت مصدق و موفقیت کودتای ۲۸ مرداد می تواند نکته های تحلیلی خوبی در رفتار شناسی آمریکایی‌ها برای ما فراهم سازد.
گزاره های تحلیلی:
۱. اولین نکته این است که اولویت آمریکایی‌ها در برخورد با پدیده های سیاسی و بین المللی منافع ملی آنهاست؛ لذا برای تأمین منافع ملی خود حاضر به عبور و یا ساقط کردن نزدیکترین دوستان و متحدان خود نیز هستند.
نکته ای که رهبر معظم انقلاب می فرمایند این است که «این جور نبود که دولتی که در تهران سر کار است، یک دولت ضد آمریکایی باشد؛ نه، با آنها دوست بود، اما منافع استکباری اقتضا کرد، آمریکایی ها با انگلیس ها همدست شدند.» این امر در طول تاریخ و خصوصا پس از انقلاب اسلامی بارها تکرار شده است.
2. نکته دوم اینکه این بدعهدی آمریکایی ها قائم به شخص و یا قائم به موضوع نیست. امروز ۶۹ سال از کودتای ۲۸ مرداد می گذرد و تجربه نشان داده است که بایدن و ترامپ و ترومن با هم فرقی ندارد، چنانچه ملی شدن صنعت نفت هم با دستیابی به صنعت هسته ای فرقی نمی کند.
3. نکته دیگر اینکه هر چند عبارت جنگ ترکیبی و هیبریدی یک عبارت نو و جدید در عرصه سیاسی است اما نشان می‌دهد که در براندازی محمد مصدق و کودتای ۲۸ مرداد نیز از این حربه استفاده شد چنانچه در هنگام ورود روزولت برای انجام کودتا، CIA چمدان هایی را برای برخی روزنامه‌نگاران وابسته داخلی ارسال کرد که مملو از یادداشت ها و کاریکاتورهایی بود که باید علیه استقلال کشور و ملی شدن صنعت نفت منتشر می شد.
4. لذا ژست حقوق بشری و دموکراسی طلبی آمریکایی ها در طول تاریخ را باید با عبارت « دستکش مخلمین با دست های چدنی» تعبیر نمود، تمدنی که با وجود زیبایی در صورت و شعارهای مطرح شده حاضر به زیر کشیدن و زیر پا گذاشتن اصولی ترین قوانین انسانی است و حتی در این مسیر به نزدیکترین نیروهای خود نیز رحم نمی کند.
نکته پایانی :
اینکه از پیروزی ملت در قیام سی تیرماه تا کودتای 28 مرداد و براندازی مصدق حدود یک سال و یک ماه فاصله است اینکه چگونه یک حضور پرشور در 30 تیر به عزلت نشینی و شکست در 28 مرداد بدل شد حاصل دو اصل است؛ وجود رهبری یکپارچه و توانمند و دیگر حضور موثر ملت در صحنه.
(نویسنده: یعقوب ربیعی)