«درس‌های مشروطه» از بیان رهبر معظم انقلاب در مقام اندیشمندی فقیه، تاریخ‌شناس و اسلام‌شناس شنیدنی و سرشار از عبرت‌آموزی است. در شماره‌های اخیر این ستون، حدود هفت مورد از آنها را مرور کردیم. در ادامه درس‌های دیگر این مقطع تأثیرگذار در سرنوشت گذشته و حال ملت ایران را بازخوانی می‌کنیم.
8ـ استحاله مشروطه؛ استحاله یک حرکت و انقلاب مردمی همواره در کانون توجه و طراحی مخالفان و دشمنان آن قرار دارد. این موضوع در مقطع مشروطه برای مردم ایران امید بسته به این نهضت به وقوع پیوست؛ چرا که مخالفان مشروطه بیداری و آگاهی به وجود آمده از قِبل این انقلاب را خلاف منافع خود تحلیل می‌کردند. رهبر معظم انقلاب به این واقعیت این گونه اشاره می‌کنند: «دأب سیاست‌های مسلط عالم این بوده و هست که جنبش‌های عدالت‌خواهانه مردم نقاط مختلف دنیا را در هاضمه سیاسی و فرهنگی خود بریزند و در واقع هویت آن جنبش‌ها و حرکت‌های مردمی و عدالت‌خواهانه را از بین ببرند؛ این کار در ایران هم اتفاق افتاده بود. نهضت عدالتخواهی‌ای که صد سال پیش در مشروطه ایران پیش آمد، یک حرکت مردمی و دینی بود. آن روز جریان سیاسی مسلط عالم‌ـ یعنی انگلیسی‌ها‌ـ این حرکت عدالت‌خواهانه مبتنی بر اصول اسلامی را در هاضمه سیاسی و فرهنگی خود ریختند؛ آن را استحاله کردند.»(1381/3/4)
رهبر معظم انقلاب این استحاله را در بررسی نهضت ملی شدن صنعت نفت نیز ردیابی می‌کنند و آن را به وسیله کسانی که آن را اداره می‌کردند، استحاله شده ارزیابی می‌کنند که بار دیگر به دامن لیبرال دموکراسی آمریکایی برمی‌گردد؛ اما ملت ایران این درس آموخته شده به ثمن گران را در انقلاب اسلامی به کار بست و بارها در مقابل تلاش‌های سنگین دشمنان برای استحاله انقلاب اسلامی که به جرئت می‌توان گفت امروز هم به طرق دیگر ادامه دارد، ایستاد.
9ـ حوادث گذشته و تهدیدهای آینده؛ بهره‌گیری از حوادث گذشته برای توضیح تهدیدهای آینده و حوادث در شرف تکوین کاری عقلایی و لازم است و رسانه رسالت دارد در تبیین آن برای مردم تلاش کرده و مردم را نسبت به آنها حساس کند. به تعبیر رهبر حکیم انقلاب، «قضایای جوامع انسانی و جهانی حقیقتاً مشابهند؛ چون با همه تغییری که در وضع زندگی انسان‌ها به‌وجود می‌آید، عوامل تأثیرگذار حقیقی در زندگی انسان‌ها همیشه چیزهای معینی است. «سنت‌الله» که در قرآن می‌بینید، همین است. «و لن تجد لسنةالله تبدیلا و لن تجد لسنةالله تحویلا» همین‌هاست؛ یعنی سنت‌هایی وجود دارد و تبدیل‌ها و تحول‌هایی به‌وجود می‌آید. مثلاً امروز قضایای مشروطه برای ما کاملاً قابل درس‌گیری و درس‌آموزی است. چون بنده در برهه‌ای از سال‌های زندگی‌ام با مسائل و قضایای مشروطه خیلی انس داشته‌ام و کتاب‌ها و گزارش‌های متعدد را نگاه می‌کردم، امروز که نگاه می‌کنم، می‌بینم این قضایا و حوادث خیلی به هم نزدیک است.»(1381/11/15) مفهوم این بیان این است که با شناخت علل و عوامل انحراف و تحریف و نفوذ به نهضت مشروطه یا نفت در تاریخ، می‌توان امروز اقدام مؤثرتری در پیشگیری از ورود انحراف و نفوذ به انقلاب و نظام اسلامی به عمل آورد.