در زمان غیبت حضرت ولی عصر(عج)، در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت بر عهده فقیه عادل و با‌تقوی، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است
در بند پنج اصل دوم قانون اساسی، امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلامی به عنوان یكی از پایه‌های اساسی آن تاكید شده است. و در اصل پنجم آمده است: «در زمان غیبت حضرت ولی عصر(عج)، در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت بر عهده فقیه عادل و با‌تقوی، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است.»
ولی فقیه در جمهوری اسلامی بعنوان رکن اساسی انقلاب اسلامی، از مهمترین مولفه‌های پاسداری از انقلاب اسلامی بوده و بعنوان راهبری مقتدر، در جهت پیشرفت و تعالی نظام، بصورت مستمر در همه ابعاد حضور دارد.
جایگاهی که عامل اصلی دست‌یابی به اهداف داخلی و جهانی با گام‌های بزرگ و اساسی بوده و حافظ اصول انقلاب و ارزش‌های دینی آن می‌باشد و در کنار آرمان و روحیه انقلابی مردم برای حفظ ثبات کشور پس از پیروزی انقلاب یکی از مهمترین مولفه‌هاست.
در کشوری که آرمان‌هایش با فرهنگش پیوند خورده باشد، ثبات در آن کشور بطور سریع و مطمئن خواهد بود. در ایران اسلامی بعد از رحلت حضرت امام (ره)، شخص مقام معظم رهبری مدظله العالی بعنوان رهبر جامعه برای ایجاد ثبات در کشور و رساندن جامعه به آرمان‌های مقدس خود، تحولات بسیار عظیمی ایجاد کرده است که در مرعی و منظر دوست و دشمن در طول بیش از سه دهه قرار گرفته است.
رهبر انقلاب در طول 35 سال گذشته طبيب‌وار جامعه را معاینه و نسخه درمان نوشته‌اند. مواضع او در راستای درمان دردهای جامعه و اوضاع و شرايط بوده است و عالي‌ترين بصيرت و ژرف‌نگري و تسلط بر اوضاع را به ملت ایران ارائه داده است.
در برهه‌هایی که ارکان کشور مورد نفوذ و هجوم قرار گرفته و جریانها و شخصیت‌های رادیکال با شعارهاي عوام‌فريبانه با نیت براندازی وارد ميدان شدند سخت‌ترین بحران‌ها را مدیریت کردند. بحران‌هایی مانند تیر ماه 78، اغتشاشات 88 و نافرمانی‌های مدنی در طول بیش از سه دهه، کشتی انقلاب را با تمام هجمه‌های وارده توسط دشمنان داخلی و خارجی به ساحل نجات هدایت فرمودند.
رهبری در مدیریت بحران چند لایه‌ای خطرناک در فتنه 88 با تدابیر داهیانه ضمن ربط دادن فتنه به خارج از کشور در جهت ایجاد انسجام ملی نقش بسیار اساسی داشتند.
در مقوله هسته‌ای دیپلماسی هسته‌ای منفعل را به دیپلماسی فعال هدایت فرمودند و از اقدام سیاستمداران غربگرا و مرعوب بیگانگان ممانعت کردند تا جایی که بارها دشمنان نظام جمهوری اسلامی معترف به پیروزی در عرصه سیاست خارجی توسط رهبر انقلاب شدند.
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي با تقويت سياست راهبردي امام(ره) به حمايت از نهادهاي انقلاب اهتمام ورزيد و متناسب با شرايط زمان و نيازهاي جهاني، "مجمع تقريب بين مذاهب اسلامي" را براي ارتباط و تعامل اهل سنت و تشيع در جهان، "مجمع جهاني اهل بيت عليهم السلام" را تشكيلاتي براي جوامع شيعي و دفاع و معرفي صحيح شيعه، "ستاد راهبردي در امور ديپلماسي" را براي سامان‌بخشي به عرصه ديپلماسي و بين‌الملل، "ستاد اقامه نماز" را براي اشاعه و گسترش فرهنگ نماز تشكيل دادند. معظم‌له مبدع نظريه "مردم‌سالاري ديني" است كه همان ترجمان جمهوري اسلامي است.
نهضت آزادانديشي و برپايي كرسي‌هاي نظريه‌پردازي، اصلاحات اسلامي در برابر اصلاحات آمريكايي و تبيين دكترين سياست خارجي بر پايه سه مولفه عزت، حكمت و مصلحت و لزوم اتحاد ملي و انسجام اسلامي در بحران را بايد از اركان و بنيادهاي نظري آيت الله خامنه‌اي برشمرد.
در دهه دوم و سوم انقلاب دشمنان ديرينه اسلام و انقلاب سناريوهاي مختلفي را براي براندازي و ضربه زدن به نظام اسلامي طراحي نمودند كه يكي پس از ديگري با تدبير و درايت رهبر معظم انقلاب اسلامي و همراهي و پشتيباني مسئولان و ملت حزب الله ناكام ماند.
رهبري بارها آمريكا را "مظهر فساد و خودخواهي" معرفي كرد. هنگامي كه آمريكا از تهديد عليه ايران سخن گفت، رهبري فرمود: "ما در برابر متجاوزان رفتاري حسيني خواهيم داشت". زماني كه برخي از مذاكره و رابطه با آمريكا در داخل ايران سخن مي‌گفتند، رهبري گفت: "مذاكره و رابطه با آمريكا تا زماني كه اين كشور دست از خباثت برندارد، به مثابه كوچه بن بست است".
در حقيقت آنچه ضامن بقا و حيات اين شجره طيبه است، حضور ملتي با ايمان در صحنه است كه با پشتيباني و اطاعت كامل از رهبري معظم انقلاب اسلامي و در سايه عمل به آموزه‌هاي اسلامي، دژ مستحكم نظام اسلامي را بوجود آورده است. لذا دشمنان نظام جمهوری اسلامی براي ايجاد فاصله بين ملت و رهبري و غبارآلود كردن فضاي كشور در تلاشند و یکی از دلایل هجمه دشمنان علیه نهاد رهبری و ولی‌فقیه نقش راهبردی و حیاتی آن در نظام جمهوری اسلامی است.
مدیریت حکیمانه و ایستادگی مثال زدنی رهبری انقلاب در برابر فشارها و خواسته نامشروع و غیر قانونی برخی شخصیت ها در داخل در جهت ابطال نتایج انتخابات و با همراهی عوامل داخلی فتنه از جمله اقدامات مهم و اثرگذار رهبر معظم انقلاب می‌باشد. مهار و کنترل فتنه 88 و خلق حماسه ۹ دی معطوف به هنر مدیریت ایشان و نمونه‌ای از ناکام‌سازی اقدامات دشمنان علیه ایران بود.
بعد از حادثه 11 سپتامبر و متعاقب آن حمله آمريكا به افغانستان و عراق، تدابیر حکیمانه رهبري در شكستن صفوف جبهه متحد غرب و نشان دادن ريشه تروريسم، بيداري و خيزش دنياي اسلام را در برابر اين توطئه شوم به ارمغان آورده است.
آمریکا و غرب به خوبی می‌داند که مهمترین عامل مقاومت در برابر فشارها و تحریم‌ها رهبر معظم انقلاب است. به باور آنها رهبر معظم انقلاب شخصیتی راسخ در برابر فشارها و مدیری قوی در برون‌رفت از فشارها است که قادر است جامعه را در برابر فشارها و تحریم‌ها متحد و مقاوم نماید.
امام خامنه‌ای در طول دوران رهبری خویش همانند امام (ره) سرمایه اجتماعی و فرهنگی و سیاسی نظام جمهوری اسلامی را تقویت و عمق بخشیده است.
اتفاقي كه در لبنان و فلسطين، عراق و افغانستان و ...رخ داده است نتيجه استقامت در پيگيري اين اصول از سوي رهبري انقلاب بوده است.
پافشاری بر اصول و هشدار و مقابله با هر رفتاری که اصول انقلاب و مکتب امام (ره) را زیر سوال ببرد، یکی از کارویژه بارز رهبر معظم انقلاب است.
مؤسسه كارنگی در مقاله‌ای با عنوان "بازخوانی (آیت‌الله) خامنه‌ای نگاه جهان به قدرتمندترین رهبر در ایران" می‌نویسد: «تا زمانی كه آقای خامنه‌ای رهبر است تغییری بنیادی در سیاست داخلی یا خارجی انقلاب اسلامی ایران غیر محتمل به نظر می‌رسد. آیت‌الله خامنه‌ای به این دلیل به مقام رهبری انتخاب شد كه به آرمان‌های انقلابی و آموزه‌های آیت‌الله خمینی وفادار بود. هر طرحی كه آمریكاییان برای برقراری تماس با ایران طراحی كنند، بدون آیت‌الله خامنه‌ای پیشاپیش محكوم به شكست است. اقدامات ناموفق دولت كلینتون و پرداختن او به خاتمی و اصلاح‌طلبان در سال 2000 نمونه‌هایی در همین زمینه به شمار می‌روند. طرف قرار گرفتن با آیت‌الله خامنه‌ای ویژگی‌هایی نیز دارد كه باید رعایت شوند. آیت‌الله خامنه‌ای باید متقاعد شوند كه ایالات متحده آماده است مشروعیت جمهوری اسلامی را به رسمیت بشناسد و به آن احترام بگذارد. آمریكا باید بگونه‌ای رفتار كند كه آیت‌الله خامنه‌ای متقاعد شوند كاخ سفید در پی تغییر رفتار خود است نه تغییر رژیم ایران. آیت‌الله خامنه‌ای هرگز توافقی را كه متضمن قبول عقب‌نشینی یا پذیرفتن شكست باشد را نخواهند پذیرفت. ایشان حتی در برابر اعمال فشار هم تن به مصالحه نخواهند داد. آقای خامنه‌ای عمیقا باور دارد سازش در برابر فشار نتیجه معكوس می‌دهد و به افزایش اعمال فشار منجر می شود.»
خلاصه اینکه نقش امام خامنه‌ای در مهندسی و مدیریت سیاست خارجی و داخلی به شرح زیر است:
تبیین و تحلیل جایگاه فلسطین در جهان اسلام
حمایت از منافع ملت لبنان و تقویت حزب‌الله لبنان
شکست سیاست‌های آمریکا
شناساندن و خنثی ساختن توطئه‌های جنگ روانی و رسانه‌ای دشمن
اتخاذ تدابیر هوشمندانه در تنظیم دیپلماسی هسته‌ای کشور
دفاع از حقوق مسلمانان جهان
استفاده مطلوب از ظرفیت نهادها و مجامع بین‌المللی و منطقه‌ای
تقویت بیداری اسلامی و افشای ماهیت استکبار جهانی
عبور دادن نظام از تهدیدها و شیطنت‌های غرب
هدایت و جهت‌دهی دیپلماسی سیاسی نظام
به چالش کشاندن فرهنگ سلطه‌گر غرب
ناکام گذاردن توطئه‌های دشمن برای نفوذ در نظام
هدایت و جهت‌دهی به سفرا و نمایندگی‌های سیاسی درخارج کشور
ترغیب مردم به انزجار و هوشیاری در برابر ترفندهای امریکا
برملا ساختن گسستگی‌های سلطه استکبار جهانی
بازنگری قانون اساسی
جلوگیری از نفوذ دشمن در ارکان نظام
جلوگیری از تجزیه‌طلبی و تحریک شکاف‌های قومی و مذهبی در استان‌های مرزی ایران
جلوگیری از افراطی‌گری‌های سیاسی اصلاح‌طلبان
مدیریت غائله‌آفرینی آقای منتظری و اطرافیانش
اتخاذ تدابیر حکیمانه برای جلوگیری از گسترش فساد و تبعیض
مدیریت بحران فتنه‌های ۷۸، ۸۸، ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱