یکی از موضوعاتی که در جهاد تبیین اهمیت بسزایی دارد، مسئله فرهنگ و اعتقادات بنیادین جامعه است. مسائل اعتقادى زیربناى تفکر انسان است. همه انبیاء و فرستادگان الهى، بر اساس آنچه از قرآن کریم استفاده می‌شود، بشر را به تفکر، اندیشه و استدلال در راه پایهریزى عقاید دعوت کردهاند. اوج این استدلال پیش از نبى خاتم(ص)، در زندگى حضرت ابراهیم(ع) نمود پیدا مىکند. او در مقابل بت‌پرستان، ستاره‌پرستان و... و مدعیان خدایان دیگر به جز ذات باری‌تعالی، تنها برهان را ابزار خود قرار می‌دهد. پیامبر گرامى اسلام(ص)، همین روش را سرلوحه دعوت خود قرار داده و براهین قابل فهم مردم عصر خویش را ارائه میکند تا مردم بتوانند فکر کنند و عقاید خویش را بر اساس اصول صحیح پایهریزى و انحرافات فکرى را اصلاح کنند. از این‌رو، اسلام بیش از هر چیز به اصلاح شناخت و بینش‌های انسان اهمیت می‌دهد و برترین افراد را از نظر ایمان کسانی می‌داند که از نظر شناخت بر دیگران برتری دارند. رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند: «سه موضوع هم در تقویت کشور بسیار نقش دارد: یکی مسئله علم و فناوری است، یکی مسئله اقتصاد است، یکی مسئله فرهنگ است. در این سه بخش ما باید سرمایه‌گذاری کنیم؛ اینها عناصر کلیدی‌اند... البته از همه اینها مهم‌تر، مسئله فرهنگ است؛ به خصوص در سطح باورها و عقاید مردم. می‌بینید چقدر دارند سرمایه‌گذاری می‌کنند. اشاره شد که بسیاری از سرمایه‌های گوناگون بین‌المللی صرف ایجاد رسانه‌های اثرگذار می‌شود، از قبیل ماهواره و اینترنت و موبایل و امثال اینها؛ دارند سرمایه‌های زیادی را صرف می‌کنند برای اینکه بر روی عقاید مردم و باورهای مردم اثر بگذارند و اینها را در واقع از حیطه نفوذ نظام اسلامی و ارزش‌های اسلامی خارج کنند؛ که البته پادزهر آن هم این است که ما بتوانیم در سطوح مختلف، برای باورها طرح‌های تبیینی و اقناعی داشته باشیم.» رهبر معظم انقلاب در بخش انتهایی همین جملات نقل شده، درصدد جا انداختن اهمیت کار دشمن در ضربه زدن به کشور و دین از راه جنگ شناختی و سست کردن باورها و اعتقادات مردم، به ویژه جوانان و البته پادزهر آن، یعنی اهمیت جهاد تبیین هستند. در واقع، ایشان به جهاد تبیین در ابعاد فرهنگی، اعتقادی و سیاسی و هر حوزه‌ای که می‌تواند محمل عملکرد واگرایانه نظام سلطه از حاکمیت اسلامی باشد، اشاره می‌کنند و خواستار تقویت و تعمیق آن باورها و اعتقادات و تبیین صحیح امور و عملکردها برای فائق آمدن بر تصویرسازی دروغین دشمنان هستند.