اوایل آغاز بحران سوریه در نوامبر ۲۰۱۱، برخی کشورهای عربی، مانند دولت وقت قطر و عربستان سعودی تصمیم گرفتند تا عضویت سوریه در اتحادیه عرب به دلیل اجرانکردن مفاد طرح صلح عربی برای یافتن راه حل سیاسی و حل و فصل در این کشور از سوی دولت سوریه تعلیق شود.
پرسش مهم
بازگشت سوریه به اتحادیه عرب با موافقت وزرای خارجه کشورهای عربی در مصر وارد مرحله جدید خود شده است؟
مهم‌ترین ابعاد این تحول را می‌توان در چند محور بررسی کرد:
۱ـ ماهیت بازگشت
نشست وزرای خارجه عضو اتحادیه عرب با هدف رفع تعلیق عضویت سوریه در این اتحادیه در ۱۷ اردیبهشت‌ماه در قاهره برگزار شد.
2ـ نتیجه مقاومت
سامح الشکری، وزیر خارجه مصر در ابتدای این نشست بیان داشت، همه مراحل بحران سوریه ثابت کرد که این بحران، راه حل نظامی ندارد و راه حل باید سیاسی باشد. دولت سوریه و نیز نیروهای ملی، مسئول اصلی دستیابی به این راهکار سیاسی بدون دیکته‌های خارجی هستند. باید بر همه اشکال تروریسم در سوریه فائق آمد.
«عبدالباری عطوان» تحلیلگر عرب عنوان می‌کند، کشورهای عرب در برابر سوریه زانو زدند، ایستادگی ۱۲ ساله سوریه منجر به پیروزی تاریخی شد؛ به‌طوری‌که این کشور بدون هیچ شرطی به اتحادیه عرب بازگشت. بازگشتِ سوریه یک شکست سنگین برای آمریکاست که به شدت مخالف این مسئله بود؛ ولی هیچ کشور عربی با آمریکا همراهی نکرد. نظام‌های عربی صدها میلیارد دلار هزینه کردند تا سوریه را به زانو درآورند، اما در نهایت پرچم سفید نشان دادند. این اقدام سبب ترسیم نقشه جدید منطقه خواهد شد که مهم‌ترین نتیجه آن احیای ائتلاف مصر، عربستان، عراق و سوریه و تحکیم روابط با ایران خواهد بود.
3ـ مواضع بازیگران
سخنگوی وزارت خارجه عراق تأکید کرد، با این نشست با بازگشت سوریه به اتحادیه عرب موافقت شد.
سخنگوی اتحادیه عرب اعلام کرد، وزرای خارجه کشورهای عربی تصمیم گرفتند که سوریه را به کرسی‌اش در اتحادیه عرب بازگردانند.
وزیر امور خارجه اردن اظهار داشت، با توجه به موافقت اولیه اعضای اتحادیه عرب، بازگشت سوریه به اتحادیه عرب بسیار محتمل بود.
4ـ قبولاندن شروط
برخی مقامات دمشق گفته‌اند آنها درخواست بازگشت نداده‌اند؛ بلکه این مطلب را خود کشورهای عربی مطرح کرده‌اند. سؤال این است که سوریه در حال بازگشت به اتحادیه عرب است یا اتحادیه عرب در حال بازگشت به سوریه؟
به تازگی برخی کشورها تلاش کردند برخی شروط را به دمشق بقبولانند. پاسخ سوریه این بوده که مگر دمشق خواستار بازگشت به اتحادیه عرب شده است که قصد تحمیل شروط دارند؟ تقریباً از تمامی شروط عقب‌نشینی شده و دمشق هیچ یک را نپذیرفته و بر داشتن روابط عادی در دنیای عرب تأکید کرده است.