در طی چهارده قرن همراهی تاریخ و ایران و اسلام، فرهنگ گسترده پدید آمده است که در آن هیچ یک را نمی‌توان از دیگری بازشناخت. فرهنگ ایران بدون اسلام جستن، به همان اندازه محال است و تصور نکردنی که فرهنگ اسلام را بدون ایران دیدن[...]
تمدن ایرانی در طول تاریخ حاصل برخورد و آمیزش فرهنگ‌های گوناگون بوده است، میراث «فرهنگ ایران باستان» و «فرهنگ اسلامی» با درجات گوناگون دو مؤلفه برجسته فرهنگ امروزی را تشکیل می‌دهند که در سال‌های اخیر با مدرنیته نیز مواجه شده‌اند. تعیین میزان سهم هر یک از این مؤلفه‌ها در شکل‌گیری هویت امروز ما، از موضوعات مناقشه‌برانگیز میان محققان و متفکران اجتماعی حاضر است که فهم درست این رابطه می‌تواند زمینه رشد و تعالی ملت را فراهم آورد.
دکتر شریعتی در این زمینه می‌نویسد: «در طی چهارده قرن همراهی تاریخ و ایران و اسلام، فرهنگ گسترده پدید آمده است که در آن هیچ یک را نمی‌توان از دیگری بازشناخت. فرهنگ ایران بدون اسلام جستن، به همان اندازه محال است و تصور نکردنی که فرهنگ اسلام را بدون ایران دیدن.»
پیوستگی اسلام با فرهنگ ایرانی
در طول تاریخ، سرشت ایرانیان به گونه‌ای بوده است که ملاک را حق و باطل و سنخیت امر با فطرت انسانی قرار داده است. درست به همین سبب، اسلام در این دیار پذیرفته شد و عنصری بیگانه به شمار نیامد. همچنین که اسلام نیز هیچ گاه خود را در حصارهای تنگ جغرافیایی محصور نکرد؛ اما پیوستگی دیانت با فرهنگ و تمدن ایرانی به گونه‌ای است که شناخت فراز و فرودهای تاریخی اسلام و ایران بدون دقت و توجه یکی به دیگری تقریباً ناممکن است. جریانی که نیمی از تاریخ این مرز و بوم را انکار کند، باید به این نکته توجه کند که انکار اسلام، انکار چهارده قرن تمدن و تفکر ایرانی است؛ از این رو شناخت صحیح اسلام و مبانی و مؤلفه‌های فرهنگ و تمدن آن در کنار فرهنگ ملی و ایرانی به منزله رکن اصلی هویت ایرانی می‌تواند در ادامه مسیر انقلاب اسلامی چراغ راه ملت باشد. رهبر معظم انقلاب در این زمینه می‌فرمایند: «یکی از چیزهایی که از معلّمین عزیز و محترم انتظار می‌رود این است که احساس هویّت ایرانی و اسلامی و شخصیّت ملّی را در کودکان این کشور باید زنده کنید... بایستی این شناخت را، این هویّت‌شناسی ملّی و شخصی را در دانش‌آموز زنده کنید؛(دانش‌آموز) باید به ایرانی بودنِ خودش افتخار کند. البتّه افتخار هم دارد. فقط هم با اینکه (بگوییم) «افتخار کنید»، با توصیه، درست نمی‌شود... مفاخر ملّی، سابقه فرهنگی، عزّت تاریخی، وقتی که به نوجوان و جوان نشان داده بشود، در او احساس عزّت به وجود می‌آید... . ما این همه گذشته تاریخیِ پُر از حماسه و پُر از شجاعت و پُر از صفات عالیه بشری و انسانی و اجتماعی داریم، اینها مسکوت می‌ماند. این هم یکی.»
خدمات متقابل اسلام و ایران
مهم‌ترین دلیل بر توأمان دیدن فرهنگ ایرانی و اسلامی، گذشته غیر قابل تفکیک آن است؛ زیرا هم بودگی آنها در گذشته باعث رشد و پیشرفت کشور شده بود. ایرانیان در طول زندگی چندین هزار ساله خود با اقوام و ملل گوناگون عالم، به اقتضای عوامل تاریخی، گاهی روابط دوستانه و گاهی خصمانه داشته‌اند. از ابتدای دوره هخامنشی که تمام ایران کنونی به اضافه قسمت‌هایی از کشورهای همسایه تحت یک فرمان درآمد، تقریباً دو هزار و پانصد سال می‌گذرد. از این بیست و پنج قرن، نزدیک چهارده قرن آن را ما با اسلام به سر برده‌ایم و این دین در متن زندگی ما وارد شده و جزء زندگی ما بوده است. شهید مطهری در این باره می‌فرماید: «ادبیات ما، سیاست ما، قضات و دادگستری ما، فرهنگ و تمدن ما، شئون اجتماعی ما و بالاخره همه چیز ما با این دین توأم بوده است. نیز به اعتراف همه مطلعین، ما در این مدت خدمات ارزنده و فوق‌العاده و غیر قابل توصیفی به تمدن اسلام نموده‌ایم. هیچ ملتی به اندازه ما در نشر و اشاعه و ترویج و تبلیغ این دین فعالیت نداشته است.»
قطعی و مسلم است که پس از ظهور اسلام و تشکیل حکومت اسلامی و گرد آمدن ملل گوناگون در زیر یک پرچم به نام پرچم اسلام تمدنی عظیم و شکوهمند و بسیار کم‌نظیر به وجود آمد که جامعه‌شناسی و تاریخ آن را به نام تمدن اسلامی می‌شناسد. به اتفاق همه صاحب‌نظران سهم عمده از آن ایرانیان است.
اهمیت آموزش برای نسل جدید
پس از وقوع انقلاب اسلامی، سردمداران تفکر لیبرالیسم، با توجه به تعارض فرهنگی که میان خود و انقلاب می‌دیدند، از راه‌هایی همچون تحریک اقوام گوناگون، کمک به صدام، درگیری مستقیم و تحریم اقتصادی درصدد مقابله با جمهوری اسلامی ایران برآمدند.
یکی از آخرین اقدامات دشمن، جنگ شناختی و فرهنگی علیه ملت ایران است که در آن تلاش می‌کنند واقعیت‌ها را برای ملت تغییر دهند. آنها با بزک کردن فرهنگ غربی، فرهنگ ایرانی ـ اسلامی را تحقیر می‌کنند تا از این طریق ذهن مخاطب ایرانی را به تسخیر خود درآورند و آن را مجذوب فرهگ غربی کنند.
در این میان، مراکز و مؤسسه‌ها و نهادهای مسئول در جمهوری اسلامی ایران باید بتوانند گذشته و هویت ایرانی‌ـ اسلامی را به درستی برای جامعه ایرانی تبلیغ کنند، تا ملت ایرانی بهتر درک کند که در چه مقطعی از تاریخ به سر می‌برد و برای وضعیت امروز این ملت چه فداکاری‌ها و جان‌فشانی‌هایی صورت گرفته است. تبلیغ و آموزش درست فرهنگ ایرانی و اسلامی باعث دلبستگی به زبان، ملیت و پرچم و افتخار یک جوان ایرانی از ایرانی بودن خود می‌شود.
فرهنگ ایرانی‌ـ اسلامی پر از مفاخر ملی و مذهبی است. جوانان ایرانی باید شناخت کاملی از آنها داشته باشند. فرهنگ شهادت، فرهنگ ایثار، فرهنگ گذشت و فرهنگ تعهد به ملت در گذشته ایران موج می‌زند. تبلیغ، آموزش و شناخت درست این فرهنگ برای ملت ایران عزت‌ساز و عزت‌آفرین است. به عبارت دیگر، فهم درست گذشته چراغ راه آینده ملت ایران است. جوان ایرانی باید علم حوادث عاشورا تا دفاع مقدس و کربلا تا مدافعان حرم را داشته باشد.