با توجه به تحولات عمده نظام بین الملل، پادشاهی عربستان به دنبال توسعه صنایع هسته ای خود و کلید زدن استفاده از اورانیوم برای تولید سوخت هسته ای است؛ آن هم پس از اینکه عملیات اکتشاف در این کشور نشان داد مقادیر متنوعی اورانیوم در نقاط مختلف پادشاهی سعودی وجود دارد.
عربستان سعودی بر این باور است در سایه نظام چندقطبی جهان و ظهور قدرت های منطقه ای و بین المللی، باید در سیاست خارجی خود عناصر قدرت را تقویت کند، به گونه ای که بدون تحت تأثیر قرار گرفتن، به اهداف خود در منطقه و جهان دست یابد. در این راستا از مدتها پیش با رایزنی چینی ها به دنبال دستیابی به تفاهم بر سر ساخت ساخت نیروگاه هسته‌ای است، آن هم پس از آنکه تاکنون تلاش‌های واشنگتن برای متقاعد کردن ریاض ناکام ماند.
طبق اظهارات منابع آگاه، شرکت ملی توسعه هسته ای چین پیشنهاد ساخت نیروگاه هسته ای را در منطقه الشرقیه عربستان و نزدیک مرزهای قطر و امارات ارائه کرده است
ریاض در چندین پرونده فشار شدیدی بر واشنگتن اعمال می کند، در عین حال ناظران در زمینه احتمال حرکت عربستان سعودی به سمت توافق با چین در پرونده هسته ای متعجب هستند و آن را ابزار فشار ریاض می دانند و باید دید آیا آمریکا تسلیم عربستان می شود یا اینکه سعودی ها ساخت نیروگاه هسته ای را به چینی ها می سپارند؟
فشار عربستان
از ماه‌ها پیش عربستان فشارهای خود علیه آمریکا را افزایش داده و هدفش توافق با دست بالا برای ساخت نیروگاه هسته‌ای است. در عین حال یک روزنامه آمریکایی به تازگی فاش کرد، ریاض در حال بررسی پیشنهاد چین برای ساخت این نیروگاه به عنوان بخشی از برنامه توسعه صنایع هسته ای غیرنظامی خود است.
وال استریت ژورنال به نقل از مقام های سعودی نوشت، این پیشنهاد با هدف زیر فشار قرار دادن دولت جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا برای دادن امتیازاتی به پادشاهی عربستان در راستای دستیابی این کشور به انرژی هسته ای است.
طبق اظهارات منابع آگاه، شرکت ملی توسعه هسته ای چین پیشنهاد ساخت نیروگاه هسته ای را در منطقه الشرقیه عربستان و نزدیک مرزهای قطر و امارات ارائه کرده است. گفته می شود رایزنی سعودی ها با چین راهکار ریاض برای ترغیب دولت بایدن به پذیرش الزامات این کشور در زمینه منع اشاعه تسلیحات هسته ای است.
به نوشته این روزنامه، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان آمادگی دارد در صورت شکست مذاکرات با آمریکا، به زودی با شرکت چینی وارد مذاکره و توافق شود.
این نخستین بار نیست ریاض واشنگتن را زیر فشار قرار می دهد، در ژانویه نیز گزارشی منتشر شد که نشان می داد، عربستان با تأکید بر امکان معامله با چین به دنبال اعمال فشار بر آمریکا و سایر طرف های پرونده برنامه هسته ای غیرنظامی خود است.
گرچه ممکن است همکاری با چین در زمینه هسته‌ای خط قرمز آمریکا برای عربستان تلقی شود که نباید از آن عبور کرد، اما ریاض از تلاش‌های مکرر شرکت مهندسی هسته‌ای چین برای توافق با عربستان به عنوان ابزار فشار علیه واشنگتن، پاریس، سئول و دیگر طرف های توافق هسته ای خود استفاده می کند.
عربستان از آمریکا خواسته است به عنوان بخشی از توافق احتمالی که شامل عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی است، به این کشور در توسعه برنامه هسته ای غیرنظامی خود (علاوه بر ارائه تضمین های امنیتی) کمک کند. صحبت های مقام های سعودی در زمینه معامله با شرکت برق کره جنوبی برای ساخت رآکتورهای نیروگاه با استفاده از تخصص عملیاتی آمریکا نشان می دهد، عربستان قصد دارد با آمریکا بر سر محدودیت های منع اشاعه هسته ای توافقات کلی انجام دهد.
ریاض از تلاش‌های مکرر شرکت مهندسی هسته‌ای چین برای توافق با عربستان به عنوان ابزار فشار علیه واشنگتن، پاریس، سئول و دیگر طرف های توافق هسته ای خود استفاده می کند
مشکلی که وجود دارد، این است بخش عمده فناوری مورد استفاده شرکت کره جنوبی از شرکت آمریکایی «وستینگهاوس الکتریک» تأمین می شود و به همین دلیل شرکت کره ای مشمول قاعده کنترل صادرات آمریکاست. به عبارت ساده تر، هرگونه توافق کره جنوبی بر سر برنامه هسته ای عربستان نیاز به تأیید کنگره آمریکا دارد که با توجه به ادامه سیاست محتاطانه واشنگتن در زمینه برنامه هسته ای عربستان بعید به نظر می آید.
از سوی دیگر عربستان سعودی مذاکرات خود را با فرانسه و روسیه درباره تأمین انرژی هسته‌ای آغاز کرده است، اما ریاض توانایی فرانسه را برای انجام تعهداتش زیر سؤال می‌برد و نگرانی‌هایی در زمینه تحریم‌ها در راستای همکاری با روسیه دارد.
با توجه به این موارد، چین در حال پیشرفت سریع در روابط خود با کشورهای حوزه خلیج فارس است و این منطقه عملاً به محل بروز و ظهور توانمندی های فناورانه چین تبدیل می‌شود، زیرا پکن قطب بین‌المللی است و این را می توان از برگزاری اجلاس سران چین و حوزه خلیج فارس و سپس میانجی گری برای آشتی روابط کشورمان و عربستان دریافت.
عربستان در سال‌های اخیر علاقه فزاینده‌ای به دراختیار داشتن قابلیت‌های هسته‌ای نشان داده و واضح است با توجه به برنامه هسته‌ای ایران، نیم نگاهی به موازنه‌های منطقه خلیج فارس داشته باشد. ریاض سال‌ها تلاش می‌کرد نیروگاه هسته‌ای ایجاد کند، اما آمریکا موانعی ایجاد کرد تا اینکه اکنون ورود چین به منطقه فرصتی مضاعف برای ریاض به شمار می رود.
عربستان می خواهد از انرژی هسته ای برای تولید برق استفاده کند و با گسترش استفاده از این انرژی وارد مرحله نمک زدایی آب شور شود که به این کشور در زمینه حل مشکل کمبود آب کمک می کند. نخستین اقدام عربستان در این راستا سال 2010 میلادی بود که ریاض اعلام کرد، شهر ملک عبدالله برای انرژی هسته ای و تجدیدپذیر با هدف تضمین آینده انرژی پایدار در این کشور احداث می شود.
در سال 2017 میلادی شرکت ملی توسعه هسته‌ای چین با سازمان زمین‌شناسی عربستان با هدف بررسی ذخایر اورانیوم یادداشت تفاهمی امضا کرد و به دنبال آن همکاری عربستان و چین در اکتشاف اورانیوم در هشت سایت این کشور انجام شد.
در اواخر سال 2022 میلادی نیز عربستان مناقصه ای برای ساخت نخستین نیروگاه هسته ای متشکل از دو واحد تولید برق به عنوان بخشی از برنامه های خود برای تولید برق هسته ای با رسیدن به 17 گیگاوات انرژی هسته ای تا سال 2040 برگزار کرد.
منبع:راهبرد معاصر