حجت‌الاسلام غلامحسن محرمی، عضو پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه و تاریخ‌پژوه درمورد صلح امام حسن و علت و نتایج آن گفت: صلح حضرت امام حسن در ظاهر از موضع انفعال و ضعف صورت گرفته است، اما حضرت امام حسن مجتبی آن را تبدیل به یک نقطه قوت کرد و ورق را برگرداند. بعد از صلح، وقتی امام حسن به مدینه برگشت شخصی به طعنه به ایشان گفت که چه کسی پیروز شد و حضرت امام حسن گفت: صبر کن موقع اذان به اذان گوش فرا ده تا متوجه شوی پیروز کیست. صلح امام حسن در اصل موجب حفظ دین و جامعه اسلامی شد و بر خلاف برخی تصورات موجب شد که شخصیت امام حسن جنبه عظیمی بین مردم پیدا بکند. به تعبیری معاویه در پیشبرد اهداف خود پس از صلح با چالش‌ها و بن‌بست‌هایی مواجه می‌شد و اساساً برای همین بود که او دست به شهادت حضرت امام حسن زد.
2 عامل در صلح امام حسن
وی افزود: موضوع صلح امام حسن مسأله‌ای بود که باید آن را مشیت الهی دانست و در لوح مکتوب الهی هم به این موضوع اشاره شده بود اما با این حال باید گفت که این اتفاق دارای عواملی ظاهری نیز بوده است. یکی از عوامل آن مردمی بودند که اطراف امام حسن مجتبی هستند و یک عامل دیگر معاویه است. معاویه از هر روش و طریقی استفاده می‌کرد تا امام حسن مجتبی را مغلوب سازد و خلافت را در دست گیرد. او از خدا نمی‌ترسید و به هر زور و کلکی متوسل می‌شد برای او تنها رسیدن به هدف مطرح بود و برای این موضوع به به هر وسیله‌ای متوسل و متمسک می‌شد. طبیعی است که در برابر چنین شخصی امام حسن قواعد و اصول را رعایت می‌کرد و بر خلاف او فریب و خدعه را چاره کار نمی‌دانست. فلذا او یعنی امام حسن باید بر اطرافیان و یارانش تکیه می‌کرد.
حجت‌الاسلام محرمی
سستی یاران
این استاد مطالعات اسلامی ادامه داد: اما یاران و اطرافیان امام حسن چندان با ایشان همراه نبودند و در پیشبرد اهداف الهی سستی کرده و به وعده‌های معاویه تن داده و امام حسن را تنها گذاشتند. به همین جهت است که باید گفت عدم همراهی و توجه به فرامین امام حسن از سوی مردم تبدیل به یکی از عوامل صلح حسنی شد. دقیقاً مثل حضرت امیرالمومنین امام حسن هم با جماعتی روبه‌رو بود که در حق جدیت نداشتند اما از آن سوی لشکریان شام در باطل خود اتحاد و پافشاری می‌کردند.
موقعیت‌شناسی امام حسن در صلح
محرمی در انتها بیان داشت: موقعیت‌شناسی حضرت امام حسن در صلح را باید موضوعی جدی دانست. اگر حضرت امام حسن صلح نمی‌کردند و مصر بر جنگ بودند شاید ایشان به دست معاویه به شهادت می‌رسیدند اما در این صورت شهادت امام حسن مساوی بود با انقراض نسل مسلمانان واقعی. وقتی می‌گوییم صلح امام حسن موجب حفظ جامعه اسلامی شد از این بابت است که او (معاویه) با به دستگیری خلافت شدت از بین بردن داعیان حقیقی اسلامی را کم کرد چرا که او کینه اساسی از اسلام و بنی هاشم داشت صلح حسنی به نوعی او را درگیر خلافت کرده و از این پروژه دور کرد یا باید گفت شدت و سرعت آن را کم کرد و این فرصت را فراهم آورد تا اسلام و معارف دینی نسل‌های دیگر و مردمان دیگر منتقل شود.