وحدت برای اثبات حق

مفسران در تفسیر آیه 213 سوره بقره که می‌فرماید: «مردم یک گروه بودند، خدا رسولان را فرستاد که (نیکوکاران را) بشارت دهند و (بدان را) بترسانند، و با آنها کتاب به راستی فرستاد تا در موارد نزاع مردم تنها دین خدا به عدالت حکمفرما باشد؛ و در کتاب حق، اختلاف و شبهه نیفکندند...» نوشته‌اند: «مردم در ابتدا زندگى ساده و بسيطى داشتند، ولى كم‌كم در اثر كثرت افراد و ازدياد سليقه‌ها، اختلافات و درگيرى‌ها پيش آمد. در برخى از روايات، اين زمان به دوران قبل از حضرت نوح(ع) تطبيق شده كه در آن زمان، مردم زندگى ساده و محدودى داشته و در بى‌خبرى به سر مى‌بردند.»(نورالثقلين، ج1، ص209) به‌عبارتی دین آمد که انسان‌ها را سر عقل بیاورد و آنان‌را از اختلاف و افتراق دور کند. رویه دین اسلام دوری از هرگونه اختلاف است؛ اما نه با بی‌خیالی، بلکه با کار، تلاش و مجاهدت‌های علمی، اخلاقی و فرهنگی. اگر کسی می‌خواهد راه درست را به دیگران نشان دهد، باید از رفتاری که موجب افتراق، جدایی و دشمنی می‌شود، دوری کند. اینجا منظور کار عالمانه است، نه اینکه ما اصول را رها کنیم تا هر کسی حق را آن‌گونه که می‌خواهد تفسیر و تبیین کند و سعی کند به اسم حق مردم را به ظلمت بکشاند. در اختلافات دینی و مذهبی که افرادی سعی داشتند تعریف حق را تغییر دهند و انسان را به وضعیتی شبیه وضعیت بی‌دینی، اما با رنگ و لعاب دین بکشانند علما با تأسی از مفاهیم قرآنی و روایی تعاریف درست را در اختیار مردم قرار دادند که به‌معنای دست کشیدن از اصول نبود. علما ضمن آنکه قائل به وحدت بوده و هستند، کار و تلاش‌های علمی را رها نکردند و با تحمل سختی‌ها راه صحیح را نمایاندند. شهید مطهری(ره) با طرح این پرسش که «مقصود از وحدت چیست؟» می‌گوید: «بدیهی است که منظور علمای روشنفکر اسلامی از وحدت اسلامی، حصر مذاهب در یک مذهب و یا اخذ مشترکات مذاهب و طرد مفترقات آنها که نه معقول و نه منطقی است و نه مطلوب و عملی، نیست؛ منظور دانشمندان، متشکل شدن مسلمانان است در یک صف در برابر دشمنان مشترک‌شان.»(مجموعه آثار، ج24، ص27) در آیه 60 سوره انفال خداوند می‌فرماید: «هر نیرویی در قدرت دارید، برای مقابله با آنها (دشمنان) آماده سازید، و (همچنین) اسب‌های ورزیده، (برای میدان نبرد) تا به‌وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید.» اما اینکه دشمن حقیقی کیست و چطور باید با او مقابله کردهم باید تبیین شود. هنگامی‌که مسلمانان می‌بینند دشمنی واحد دارند که در حال نابودی اسلام است، باید با در نظر گرفتن اصول دینی علیه آنان قیام کنند و در این راه اختلافات را کنار بگذارند. در واقع، اگر مذاهب می‌خواهند حق بودن خود را ثابت کنند، ابتدا باید دشمن را دفع کرده و پس از آن برای اصول خود تلاش کنند. خداوند در آیه 103 سوره آل عمران می‌فرماید: «دسته جمعی به ریسمان خدا چنگ بزنید و اختلاف و تفرقه را کنار بگذارید و نعمت خدایی را که میان شما الفت برقرار کرد، در حالی‌که دشمن همدیگر بودید، به یاد بیاورید.»