با گذشت تنها چند هفته از تصویب قطعنامه 1835 علیه برنامه صلح آمیز هسته ای کشورمان که وجه
شکلی و صوری یک اقدام به ظاهر هماهنگ را به نمایش می گذاشت، دستگاه سیاست خارجی آمریکا دور جدیدی از رایزنی ها را برای جلب نظر اعضای گروه 1+5 به منظور تشدید تحریمها علیه ایران آغاز کرده است.
اخبار و گزارشها در این باره حاکی است علاوه بر مخالفت روسیه با این اتفاق پکن نیز در واکنش به فروش سلاح از سوی آمریکا به تایوان حاضر به مذاکره و تشکیل جلسه نمایندگان گروه 1+5 در سطح عالی در این باره نشده و با رد این درخواست در عمل، تلاشهای آمریکا را با شکست رو به رو کرده است.
از آنجا که واشنگتن در پی رسیدن به قطعنامه تحریم واقعی، و نه شکلی علیه ایران است، با توجه به تشدید بحرانها و تنشها میان این کشور با بلوک شرقی گروه، امکان و احتمال رسیدن به توافقی دیگر در شورای امنیت برای گرفتن یک قطعنامه دیگر علیه ایران در هاله ای از ابهام قرار داده است از این رو به نظر می رسد واشنگتن به شکل دهی ترتیبات و توافقهای خارج از چارچوب شورای امنیت گرایش یافته که البته این مسیر نیز با موانع متعددی رو به روست.
با این حال برخی تحلیلگران با نگاه به رفتار روسیه در بحران گرجستان موقعیت مشابه، ظرفیت تنشهای بین المللی آمریکا و بلوک شرق را با توجه به قدرت و نفوذ روابط اقتصادی در سطحی نمی دانند که مانع همکاری آنها در مواردی مانند مسأله ایران بشود به گونه ای که رفتار روسیه در تصویب قطعنامه اخیر گواه این موضوع آورده می شود، اما در مقابل محتوای خالی قطعنامه یاد شده و تأکید بر وجه شکلی آن مورد استناد گروه دیگری از مفسران است که ابزارها و فشار در عرصه بین المللی را مکثر و گاه دو سویه می دانند.
نشانه های چندانی از توفیق آمریکا به چشم نمی خورد
دکتر محمد شوری کارشناس مسائل آسیا و روسیه در این باره معتقد است: با وجود آنکه همواره شکل گیری نوعی معامله میان قدرتها بر سر مسأله هسته ای ایران محتمل و موجود بوده، اما بحران اقتصادی در غرب بویژه آمریکا و تزلزل سیاسی ناشی از دوران گذار قدرت در این کشور موقعیت را برای بهره برداری کشورهایی چون روسیه و چین از قضا در مسیر منافع خود تقویت بخشیده و آنها با اعتماد به نفس بسیار بیشتری در مقابل آمریکا می ایستند یا برای معامله قیمت پیشنهاد می دهند.
وی مقاومت روسیه و چین در برابر تشدید فشارها علیه ایران را به واسطه بحران ها و تنشهای خود با واشنگتن در عرصه های منطقه ای و بین المللی نتیجه طبیعی چنین شرایطی می داند و می گوید: اینکه وضع موجود چقدر به شکل گیری یک معامله در مسأله ایران بینجامد به نحوه مدیریت دولت آمریکا در تحولات سیاسی و اقتصادی درون این کشور هم بستگی دارد، که نشانه های چندانی از توفیق در آن به چشم نمی خورد.
وی معتقد است ایالات متحده آمریکا آن گونه که وانمود می کند درعرصه بین المللی قادر به تغییر مسیر تحولات نیست همان گونه که در مسأله گرجستان هیچ حمایت عملی از تفلیس نداشت و روسها برنده میدان شدند و در مسأله تایوان هم تنها دست بر نقطه تحریک کننده پکن گذاشته است و اگر این کار را ادامه دهد بی شک چین هم در مسأله کره شمالی و ایران می تواند به واشنگتن فشار وارد کند، بنابراین به نظر نمی رسد آمریکا بخواهد بیش از این چینی ها را تحریک کند.
هنوز زود است
در همین حال دکتر سیامک باقری، کارشناس مسائل بین الملل در این باره می گوید: دور جدید رایزنی های آمریکا با گروه 1+5 شاید به منظور گرفتن یک قطعنامه جدید نباشد، زیرا درخواست رایزنیهای جدید در واکنش به نامه دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران عنوان شده بود.
وی می افزاید: علاوه بر این از آنجا که قطعنامه 1835 بتازگی صادر شده شاید هنوز زود باشد که تلاش ها برای قطعنامه بعدی شکل گیرد.
باقری تصریح می کند: از این رو باید گفت آمریکایی ها روند جدیدی را علیه ایران طی می کنند که در آن از طریق مجاب کردن 1+5 به اعمال فشارهای بیشتر به تهران ما را وادار به تسلیم کنند.
وی می افزاید: کشورهای اروپایی تا حد زیادی به این سیاست پیوسته اند و آمریکا مایل است روسیه و چین را هم وارد عرصه کند تا محور فشارها خارج از چارچوب رسمی قطعنامه ها شکل گیرد.
باقری می گوید: با این حال از آنجا که منافع متضاد حرف اساسی را در صحنه رقابتها و تعاملهای بین المللی می زنند. روسها در چارچوب نوع تضادها و همکاریهای خاص خود با غرب در این باره تصمیم خواهند گرفت و نمی توان چندان به پایداری آنها امید داشت.و به همین ترتیب چینی ها هم به واسطه روابط اقتصادی گسترده و راهبردی با آمریکا سد محکمی در برابر سیاستهای واشنگتن نیستند و تنها در این مسیر از موقعیت برای گرفتن امتیاز در حوزه های نگرانی خود مثل مسأله تایوان بهره خواهند گرفت و تکلیف اتحادیه اروپا هم که روشن است.
وی در پاسخ به این سؤال که اگر توافق گروه 1+5 حاصل شدنی است تمایل به هدایت آن خارج از چارچوب شورای امنیت و قطعنامه ای دیگر چه توجیه و استدلالی دارد، می گوید: صدور قطعنامه در شورای امنیت بار حقوقی سنگینی برای کشورها دارد که به راحتی نمی توانند هزینه آن را بدهند. بنابراین فشار از مسیر شورای امنیت حد و اندازه بسته ای دارد.
وی می افزاید: در واقع ظرفیت صدور قطعنامه علیه ایران کاملاً بسته و تنگ شده، ضمن اینکه قطعنامه های صادر شده تاکنون در عمل فقط یک توافق روی کاغذ بوده و حتی کشورهای امضا کننده باور دارند که امضای قطعنامه موضوعی متفاوت از التزام به آن بوده و هیچ یک از آنها تاکنون به درستی انجام نشده است.