حماس چگونه می‌جنگد؟

حسین کاظم‌زاده؛ پژوهشگر دین و اندیشه طی یادداشتی در روزنامه همشهری نوشت: در سال۱۹۸۷ اندکی پس از آغاز انتفاضه اول علیه اسرائیل، حماس توسط فعال فلسطینی، شیخ احمد یاسین که در عکس و فیلم، روی ویلچرش نشسته، تأسیس شد. این سازمان از مؤسسه خیریه «مجمع الاسلامیه» احمد یاسین که در سال۱۹۷۳ در غزه با همکاری و مشارکت اخوان‌المسلمین مستقر در مصر تأسیس شده بود، بنیان نهاده شد.

طوفان‌الاقصی را به جرأت نقطه عطفی در تاریخ مبارزات جنبش حماس باید حساب کرد.

ابتکاراتی که این جنبش سیاسی نظامی به میدان آورده، کار را برای جنگ زمینی اسرائیل علیه فلسطینیان و مردم غزه، بسیار مشکل کرده و ۲هدف اصلی اسرائیل پس از شکست معنادار در طوفان‌الاقصی یعنی از بین بردن حماس و آزادسازی اسرای اسرائیلی را تبدیل به رویا کرده است.

۱. استفاده نکردن از گوشی‌های هوشمند و وسایل دیجیتال

در عصری که همه فعالیت‌های نظامی و غیرنظامی، متکی به ابزارهای هوشمند است، حماس با توجه به مشکلات امنیتی استفاده از این ابزارها، تمامی فعالیت‌هایش را با تلفن‌های سیمی و جلسات حضوری پیش می‌برد.

اسرائیلی‌ها سابقه طولانی قتل‌های هدفمند با استفاده از تلفن‌ها برای شناسایی و مکان‌یابی هدف را دارند. یکی از نخستین قربانیان این تکنیک یحیی عیاش، رهبر حماس در سال۱۹۹۶ بود که در همان سالی به شهادت رسید که دودایف، رئیس‌جمهور چچن هدف قرار گرفت و به قتل رسید.

به‌گفته ۲منبع آگاه اسرائیلی، اطلاعات به اشتراک گذاشته شده از سوی رژیم صهیونیستی با آمریکا حاکی از آن است که یک واحد کوچک از نیروهای حماس طی ۲سال، حمله مرگبار غافلگیرانه به اسرائیل را از طریق تلفن‌های سیمی قدیمی موجود در تونل‌های زیرزمینی برنامه‌ریزی کرده بودند. مسئله‌ای که هنوز ابعاد آن برای نیروهای امنیتی رژیم صهیونیستی مشخص نشده است.

یکی از دلایل تعداد پایین‌تر شهدای نظامی حماس در برابر ارتش اسرائیل همین ردیابی نشدن این رزمندگان است.

۲. ابتکاری برای از بین بردن مرکاوا

نیروهای نظامی حماس برای نابودی تانک‌های اسرائیل از روش جدید و ابتکاری استفاده می‌کنند. در این روش، یکی از نیروهای فلسطینی، بمب چسبنده‌ای را به تانک می‌چسباند و با انفجار بمب، تانک نابود می‌شود.

براساس برنامه‌ریزی قبلی و برای افزایش قدرت تخریب، این مین در کنار مخزن مهمات تانک چسبانده می‌شود. از این اقدام به‌عنوان عملیات فدایی (شهادت‌طلبانه) نام برده می‌شود؛ یعنی برآورد می‌شود ممکن است فردی که دست به این اقدام می‌زند مورد هدف قرار بگیرد و به شهادت برسد. دوربین‌های حماس، بسیاری از این نمونه‌ها را در فضای مجازی منتشر کرده‌اند.

۳. رآکتور هسته‌ای حماس

دقیقا ۱۰سال پیش، در اکتبر۲۰۱۳، ارتش رژیم صهیونیستی مدعی شد، «نخستین تونل حمله علیه اسرائیل» در نوار غزه را شناسایی کرده است.

آن تونل ۸۰۰متر طول داشت که از محله شرقی خان یونس شروع می‌شد و ۱۰۰متر به سمت مناطق صهیونیست‌نشین امتداد می‌یافت و در عمق ۲۰متری زمین قرار داشت و عرض و ارتفاع آن به ۲متر می‌رسید.

ارتش رژیم صهیونیستی این تونل را در آن زمان تخریب کرد. بعد از آن هم به‌دنبال یافتن راهکاری برای غلبه بر این تونل‌ها بود و یگان ویژه‌ای برای این منظور تشکیل شد که تعدادی از دانشمندان و نخبگان رژیم صهیونیستی در آن عضویت داشتند. آنها موظف به ساخت سامانه‌های الکترونیکی و دستگاه‌های اکتشافی برای شناسایی تونل‌ها و غلبه بر آنها شدند.

وقتی در آن زمان از «یوآو گالانت»، فرمانده لشکر جنوبی درباره این یگان سؤال شد، گفت: «این جنگ مغزها بین ما و حماس است. ما یک هدف را دنبال می‌کنیم و آن غلبه بر حماس است.»

امروز گالانت، وزیر جنگ است و تونل‌ها هم‌اکنون سرتاسر نوار غزه از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق را فراگرفته‌اند؛ به اندازه‌ای که در تل‌آویو این باور وجود دارد که این تونل‌ها برای حماس همان کارکرد جنگنده‌های «اف۳۵» را برای اسرائیل دارند. برخی هم این تونل‌ها را به «راکتورهای هسته‌ای» حماس تشبیه کرده‌اند.

حماس، حدود ۴۰هزار رزمنده دارد. آنها می‌توانند با استفاده از شبکه وسیعی از تونل‌های مستحکم که در بالا به آن اشاره شد که به طول صدها کیلومتر و عمق تا ۸۰متر که طی سالیان متمادی ساخته شده‌اند، محاصره را دور بزنند و این همان کابوس اسرائیلی‌هاست.

۴. غافلگیری

یکی از روش‌ها و کنش‌های حماس در حمله نظامی علیه اسرائیل، استفاده از عنصر غافلگیری است.

بسیاری از پیشروی‌های مختصر ارتش اسرائیل در خاک غزه نگران شده بودند؛ درحالی‌که عنصر غافلگیری در زمین خودی و وارد کردن ضربه سنگین، یکی از مهم‌ترین تاکتیک‌ها در جنگ شهری در تقابل با یک ارتش کلاسیک است. پس باید راه ورود محدود باز شود و در نقطه تعیین شده، با تکنیک درست، ضربه اساسی به دشمن وارد کرد تا وادار به عقب‌نشینی یا اقدام نامتعارف شود.

علت تعداد بالای تانک‌ها، نفربرها و بلدوزرهای منهدم‌شده در مناطق مسکونی غزه، استفاده از همین تکنیک‌ها و تاکتیک‌های جنگ پارتیزانی/چریکی در اقلیم شهری است که تخصص رزمندگان مقاومت در غزه است که سال‌ها برای چنین روزی تمرین کرده‌اند.

۵. ضربه و گریز

این تاکتیک را اندیشکده آمریکایی «مطالعات جنگ» در واشنگتن مورد دقت قرار داده است. این اندیشکده نوشته درحالی‌که مبارزان حماس در تلاش هستند تاکتیک‌های اصلی دفاعی‌شان در برابر نیروهای اسرائیل را در مرکز شهر غزه رو کنند آنها در شمال غزه از تاکتیک «ضربه و گریز» علیه اسرائیلی‌ها استفاده می‌کنند.

به نوشته این اندیشکده، آزار دادن نیروهای اسرائیلی در شمال غزه با راکت‌های ضدتانک و گلوله‌ها و خمپاره، همزمان با حفظ سلاح‌ها و تاکتیک‌های پیشرفته‌تر با هدف حماس برای پیشبرد یک جنگ طولانی‌مدت به‌منظور مجبور کردن اسرائیل به آتش‌بس همخوانی دارد.

بنا بر مطالعات میدانی این اندیشکده، حماس بسیاری از ظرفیت‌های نظامی خود را به میدان نیاورده است: «حماس هنوز از سیستم‌ها و تاکتیک‌های پیچیده‌تر خود نظیر وسیله‌های انفجاری ابداعی، نفوذگرهای انفجاری، موشک‌های ضدتانک پیشرفته یا وسیله‌های انفجاری کنار جاده‌ای پیچیده‌تر استفاده نکرده است.»

اصل ماجرا

همه اینها در کنار این موضوع است که رزمنده حماس و جهاد اسلامی برای رضای خدا و دفاع از وطنش می‌جنگد؛ برای حقی که از او غصب شده و همین است که او را شجاع و مبتکر در میدان مبارزه می‌کند. او از مرگ نمی‌هراسد، شهادت را سعادت می‌داند و همین سبب می‌شود، دستش نلرزد، پایش در میدان سست نشود، عملیات استشهادی برای از بین بردن مرکاوا را به‌راحتی انجام دهد و تمرکزش را از دست ندهد. او قوی است؛ چون مومن است.