آگاهی، کلید گذر خبرنگاران از موانع

اما شکایت وزارت پزشکیان از من را لنکرانی پس گرفت!

ایرانیان و شوک هویتی المپیک پاریس

دکتر علی میرزا محمدی 

رقابت ورزشی «ناهید کیانی»، مقابل «کیمیا علیزاده» در المپیک پاریس و پیروزی او موجی از واکنش های رسانه ای به همراه داشته است که قابل تامل است. این موج رسانه ای را می توان نوعی شوک هویتی دانست که از منظر روانشناسی اجتماعی، حضور ایرانیان زیر پرچم دیگر کشورهای جهان را بر نمی تابد. بازتاب روانی این شوک هویتی، یکسان نیست.
این بازتاب ها را می توان به دو دسته تقسیم نمود:
دسته اول تلاش نمودند که با دو قطبی سازی، ناهید کیانی و کیمیا علیزاده را نماد دو تفکر هویتی و طیف اعتقادی متفاوت جلوه دهند و با کوبیدن یکی، دیگری را قهرمان معرفی کنند. مطالب توهین آمیز منتشر شده درباره این دو ورزشکار، دال بر این دو قطبی سازی‌ها دارد.
اما دسته دوم، این تقابل را نتیجه ناکارآمدی های کارگزاران کشور در جذب و حفظ سرمایه ها و قهرمانان ورزشی دانسته و با حسرت نتیجه این رقابت ها را باخت- باخت تلقی نمودند. این دسته دوم دنبال نشانه ها و نمادهایی بودند که حسرت و غم مستتر در حضور ورزشکاران ایرانی در تیم های دیگر را کشف کنند. آنها با دقت لباس ورزشکاران ایرانی دیگر کشورها را زیر ذره بین می گذارند تا شاید رنگ های پرچم ایران را در آنها کشف کنند!؟
آنها عکس هایی را رصد می کنند که نشان می دهد در یک قاب از ورزشکاران دو طرف تا مربی و حتی پزشک و داور مسابقه، ایرانی الاصل هستند، اما به ملیت های مختلف تعلق دارند!؟ آنها بارها گریه های تلخ علی ارسلان، فرنگی‌کار ایرانی ‌الاصل صربستان را پس از قهرمانی سال ۱۴۰۱ با صداگذاری موسیقی های غمگین بازنشر می کنند و خود را دلخوش می کنند که او ایران را فراموش نکرده است و بر پرچم صربستان بوسه نزد! آنها تلاش می کنند شوک روانی هویتی خود را با این جستجوها و تعابیر(گاه واقعی و گاه غیر واقعی) التیام ببخشند.
چکیده این »تقلاهای التیام جویی هویتی» را می توان در توییت آذری جهرمی جستجو نمود که «ایران خانه همه ماست؛ کاش کیمیا(کیمیاها) به ایران بازگردد(بازگردند) و دوباره برنده باشد(باشند)» (توجه: تعبیر داخل پرانتز از نویسنده است).
این تلاش روانشناختی به شیوه ای عینی و میدانی در خود ورزشکاران ایرانی حاضر در این تقابل ها قابل مشاهده است. صباح شریعتی (کشتی گیر ایرانی الاصل جمهوری آذربایجان) پس از شکست مقابل امین میرزازاده در دیدار رده بندی المپیک، روی دوش او از دنیای کشتی خداحافظی می کند و کیمیا علیزاده پس از شکست از ناهید کیانی او را در آغوش می گیرد.
شوک هویتی ایرانیان در بازی های المپیک پاریس نه در تقابل کیمیا علیزاده و ناهید کیانی بلکه در مراسم افتتاحیه آغاز شد. زمانی که ۱۴ ایرانی زیر پرچم تیم پناهندگان المپیک رژه رفتند. این شوک زمانی تشدید می‌شود که بفهیم ایران بیشترین ورزشکار را در میان پناهندگان دارد و آمار ورزشکاران ایرانی حاضر در تیم پناهندگان المپیک از تعداد ۵ ورزشکار در المپیک ۲۰۲۰ توکیو به ۱۴ نفر در المپیک ۲۰۲۴ پاریس رسیده است.(یعنی حدود ۳ برابر) و از میان ۳۷ ورزشکار این کاروان، ۱۴ نفر آن ایرانی هستند(۳۷.۸ درصد).
با تحلیلی تبارشناسانه، تقابل ایرانی در مقابل ایرانی که به صورت تراژدی در «افسانه جنگ رستم و سهراب» به تصویر کشیده شده است نشان می دهد، فرهنگ ایرانی از این نوع تقابل ها همیشه هراس داشته است و حتی پس از وقوع ناخواسته آنها دنبال نوشدارو بوده است. اما نوشدارو بعد مرگ سهراب چه فایده ای دارد. آنچه باید تغییر کند سیاستگذاری های نادرستی است که به موج مهاجرت قهرمانان ورزشی ما دامن می زند.
در کنار اصلاح ساختارهای اجتماعی و سیاسی لازم است نگاه فرهنگی جامعه نیز به مساله مهاجرت نخبه ها و قهرمانان ورزشی اصلاح شود. حضور ورزشکاران در تیم های دیگر کشورها با کسب تابعیت، تنها به ایران اختصاص ندارد و این مساله جهانی است. البته عوامل شکل گیری این مساله در کشورها متفاوت است و در همه آنها مانند کشور ما جنبه قهری و تبعات سیاسی و فرهنگی و آسیب شناختی ندارد.
با این وجود با الهام از کوام آنتونی آپیا(Kwame Anthony Appiah) اندیشمند رنگین پوست آمریکایی باید به «اخلاق هویتی» پایبند بود؛ به این معنا که به افراد حق انتخاب هویت قایل شد و پس از انتخاب این هویت جدید، آنها را با برچسب های خائن، و وطن فروش مورد هجمه قرار نداد. باید فرهنگی را توسعه داد که پل ها را برای بازگشت قهرمانان، نخبه ها و حتی دیگر شهروندان ایرانی الاصل خراب نکنیم. حتی اگر این افراد فعالیت ورزشی خود را در تابعیت دیگر کشورها ادامه دهند نباید به دنبال عقده گشایی باشیم؛ بلکه با احترام و افتخار، حضور آنها را به عنوان یک ایرانی، پل دوستی بین ایرانیان با مردمان آن کشور تلقی کنیم.

که عشق آسان نمود اول

همین امروز و فردا فهرست کابینه چهاردهم از سوی رئیس‌جمهور به مجلس ارائه می‌شود. در این سه ماه، ماجراهایی بس عجیب بر کشور گذشت؛ از اعلام تورم 3/52‌درصدی بانک مرکزی برای سال ۱۴۰۲ که رکورد ۸۰‌ساله تورم را شکست و چشم‌اندازی تاریک برای سال جاری پیش‌روی ما‌ ترسیم کرد‌ تا ماجرای رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل پس از ۴۵ سال، از سقوط بالگرد رئیس‌جمهور تا انتخاباتی غیرمنتظره و رئیس‌جمهوری نامنتظرتر تا ترور مهم‌ترین میهمان مراسم تحلیف در کشورمان به دست اسرائیل و در این میان داستان تشکیل کابینه. دقت که می‌کنیم یا بهتر بگویم‌ اگر می‌شد از بیرون به آنچه می‌گذرد نگاه کنیم، انگار همه‌ چیز را داخل یک مخلوط‌کن ریخته‌اند و ما هم درون همین مخلوط‌کن. حالا فرض کنید‌ ماجرا فقط در همین اندازه باشد و نه بیشتر؛ آیا همین حد از التهاب هم قابل تحمل است و می‌توان انتظار یک فرایند عادی در تشکیل کابینه را کشید؟‌ آن‌وقت ببینید‌ آنچه گفته شد، تازه فقط بخش کوچکی از کل التهابات آشکار در کشور ماست و کاری به التهابات پنهان هم نداریم. در این میان، برای یکی مثل من شرایط چگونه است؟ برای من که منتقدم ولی سعی می‌کنم یا حداقل تصور می‌کنم که در موضع نقد منصف باشم و تندروی نکنم و تندروی را از هر سو که باشد، نقد کنم. آیا می‌توانم همان مواضع نقادانه را که پیش از دولت چهاردهم داشته‌ام، حفظ کنم بدون اینکه دشواری‌های واقعا موجود را نادیده نگیرم؟ کار سختی است؛ بسیار بسیار ‌سخت‌. انتخابات که به پایان رسید و قرار شد وزرا معرفی شوند، رئیس‌جمهور راهکاری را در پیش گرفت‌ که به این شکل سابقه نداشت. کمیته‌هایی تشکیل و قرار شد افرادی را بررسی کرده و نتیجه را به جمعی با عنوان شورای راهبری که از معتمدین جناب پزشکیان بودند، معرفی کنند و این شورا هم پس از بررسی، فهرستی از بین همین جمع معرفی‌شده‌ تهیه ‌کند و برای هر وزارتخانه، در اختیار رئیس‌جمهور قرار دهد تا ایشان از بین افراد این فهرست یا دیگرانی که خود بهتر می‌داند، وزرای مورد نظر را به مجلس معرفی‌ و مجلس هم در زمان مقرر، نظر نهایی را اعلام کند. این راهکار به نظر خیلی خوب می‌رسید؛ به‌خصوص که در کشور ما، ساختار حزبی در چینش مدیران وجود ندارد. اما کار به همین سادگی‌ها هم نبود. قرار بر این بود که در چینش وزرا، نکاتی مثل تخصص، جوانی و تبعیض مثبت جنسیتی، دینی و مذهبی رعایت شود که این خودش شد یک ماجرای جدید و برای بخشی از این اولویت‌بندی، فریاد‌ها بلند شد و برای بخشی دیگر رقبا به جان هم افتادند و از هر کاری برای کنار‌نهادن یکدیگر کم نگذاشتند و لابی‌گری بالا گرفت. نمونه خیلی ساده‌اش در ماجرای گزینش وزیر کار و وزیر ارشاد که بیا و ببین. طوری که آخرش برای نمونه گویا رئیس‌جمهور رفت سراغ همانی که از ابتدا گفته بود مرا برای وزارت ارشاد معاف دارید و از او خواسته که ردای وزارت را بپذیرد، بلکه ماجر‌ها پایان پذیرد، ‌ و البته ماجرا به همین‌جا هم ختم نشد. یکی که عمری سایه‌نورد بود، مثل همان ایام انتخابات که می‌گفت نباید از جنگ ترسید، حالا اصرار داشت باید به فوریت رفت و به اسرائیل چنان تودهنی زد که فلان و بهمان شود و در کنارش یکی از همان توپخانه برای دولت هنوز نیامده، اسب راهوار زین می‌کرد که بتاز و بعد رئیس‌جمهور هم که دنبال وفاق بود، می‌گفت از همه دولت‌های قبلی باید در کابینه باشد و خبر رسید که چند وزیر با آن سابقه افتخارآمیز تورم رکورد‌زده 80 ساله، قرار است به دولت چهاردهم بیایند؛ تا جایی که یکی از اعضای شورای راهبری گفت «من حساسیتی به وزرا ندارم، حتی اگر جناب مشاور عالی، فلانی را بکند وزیر نیرو». و ما جماعت بیرون از گود، ماندیم که چه خبر است آن داخل‌ که تازه همین‌قدر از کوه یخ را می‌بینیم. آمدیم نقد کنیم و اینجا و آنجا در فضای مجازی، نقدکی هم گفتیم، اما بعد یقه خود را گرفتم که های! مگر تو همان نبودی که با وجود اصلاح‌طلبی، به ماجرای استعفا و تحصن در مجلس ششم معترض بودی، حالا چه شده که چنین تند می‌روی؟ و این‌طور است که ماجرا سخت می‌شود. از یک‌ طرف می‌دانی که اگر این انتقادهای روشن و صریح نبود، چه‌بسا دولت چهاردهم تبدیل می‌شد به ادامه دولت سیزدهم (اگر تا حالا نشده باشد) و از طرفی این را خوب می‌دانی که آن تجربه عبور از خاتمی‌ می‌تواند امروز به تجربه عبور از پزشکیان تبدیل شود. واقعا چطوری می‌توان منطقا از رؤیابافی و خیال‌پردازی دست کشید، وقتی وجود ما در همه این سال‌ها با آرزوهای دور و دراز آکنده شده؟ به خود نهیب می‌زنم که همیشه به دیگران خرده گرفتی که آرزو را به‌ جای واقعیت می‌نشانند، از کجا معلوم که تو خودت هم به این بیماری گرفتار نشده باشی و مگر نه اینکه تا سه ماه پیش، حداکثر می‌خواستی یک مدیرکلی، یک جایی، در یک وزارتخانه‌ای باشد که زیاد اذیت نکند و بتوان دو کلمه منطقی با او حرف زد، ‌یا مگر همین تو نبودی که گفتی نذر کرده‌ام پزشکیان رئیس‌جمهور شود تا دو روز در هفته بروم در وزارت ارشاد مجانی کار کنم؟ حالا چه شده که این‌قدر متوقع شدی؟ مگر نه این است که همیشه به تأسی از مرحوم مهندس بازرگان می‌گفتی در سیاست باید «گام به گام» عمل کرد، چه شده که حالا می‌خواهی یک‌شبه، آن هم بعد از حدود ۲۰ سال که اصلاحات همچون کفر ابلیس بود، کارها بسامان شود؟ حقیقت این است که جهشی در کار نیست و جز صبر و صبوری چاره‌ای نداریم. کار اگرچه در گفتن ساده است، اما در عمل اصلا به این سادگی‌ها نیست.

حب الوطن کیمیاست

مسعود پیرهادی

یک. کیمیا آن است که به‌واسطه آن، اجساد ناقصه، به مرتبه کمال می‌رسد. کیمیا، مس را طلا می‌کند؛ سالک در راه‌مانده را واصل می‌کند؛ بازنده را برنده می‌کند و … .
تهرانی‌ها چند روز است که از قبل از شروع مسابقات المپیک پاریس، اسامی ورزشکاران المپیکی کشور را روی بیلبوردها با عنوان «ایران قهرمان» می‌بینند؛ شاید برخی گلایه کنند که شأن قهرمانی و واژه قهرمان را نباید پایین آورد اما به زعم حقیر، سربازی زیر پرچم ایران حتما قهرمانی است؛ حب‌الوطن همان اکسیر و کیمیایی است که از آن گفتیم و می‌تواند حتی حذف‌شده در مرحله مقدماتی را هم قهرمان ‌کند.
دو. مهاجرت با هزار قید و شرط، شاید توجیه شود اما پناهندگی شبیه ارتداد است. دست رد زدن به هویت و اعتقاد در یک ردیف است. مجازات ارتداد، اعدام است و مجازات کسی که پناهنده یک کشور می‌شود و وطنش را اینگونه می‌فروشد نه آن اعدام مصطلح ولی هم‌ریشه آن است؛ پناهنده کالعدم است. انگار دیگر نیست. عدم‌سازی و نیست‌انگاری مجازات کسی است که به پرچم کشورش پشت می‌کند.
تعجب می‌کنم از افرادی که نسبت به عاشقان وطن و بسیاری از باورها با سختگیری حداکثری برخورد می‌کنند و کمترین رواداری را جایز نمی‌دانند ولی حالا نسبت به وطن‌فروشی که برایش ذره‌ای کم گذاشته نشده آغوش باز کرده‌اند. 
اگر روا داری خوب است خیلی‌ها در اولویت بیشتری هستند. این قضیه و تعجب مثل مسئله وحدت می‌ماند؛ برخی با یک عالم شیعی و عاشق امیرالمؤمنین علیه‌السلام که اتفاقا ملاحظات وحدت را هم می‌شناسد نمی‌توانند وحدت کنند اما می‌گویند می‌خواهیم با سایر مذاهب وحدت داشته باشیم.
سه. قبح بعضی اشتباهات نباید شکسته شود. خدای تواب برای مرتد، آغوش باز نکرده و یکی از عللش همین است که فرد بداند این خطا آنقدر سنگین است که راه بازگشتی در دنیا برایش وجود ندارد.
گناه پناهندگی بیش از توهین به سردار دل‌هاست؛ گناه پناهندگی بیش از وکالت دادن به ربع پهلوی است.
گناه کسانی که در داخل حتی به قول خودشان دنبال تغییر نظام بودند کمتر است از آن پناهنده‌ای که به کشورش پشت کرده است. کمااینکه با عفو بزرگ مقام معظم رهبری به‌یکباره به دامن خانواده بزرگ ایران برگشتند.
با ذکر این نکات باید مراقب باشیم طوری با اشتباهات بزرگ برخورد نکنیم که باعث تجری سایرین شود.

 

دولت بعد آمریکا و استراتژی حفظ گره‌های کور

حنیف غفاری

هر اندازه به ماه نوامبر، زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نزدیک‌تر می‌شویم، شاهد ارائه روایت‌های غیرواقعی‌تری درباره تفاوت 2 حزب دموکرات و جمهوری‌خواه با یکدیگر هستیم. کناره‌گیری جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا از انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2024 و جایگزینی احتمالی کاملا هریس معاون وی، این روایت‌سازی‌ها را تشدید هم کرده است. رسانه‌های آمریکایی مانند هر دوره انتخابات، بر نظرسنجی‌های عمومی و ایالتی متمرکز هستند و گردش آرا در ایالات خاکستری و تعیین‌کننده‌ای مانند آریزونا، پنسیلوانیا، ویسکانسین، میشیگان و جورجیا را با وسواس همیشگی خود مورد سنجش و تحلیل قرار می‌دهند. محصول این روایت‌سازی‌های روبنایی مشخص است: یاد کردن از جمهوری‌خواهان به عنوان مصادیق جنگ‌طلبی و بحران‌سازی در جهان و در مقابل، توصیف دموکرات‌ها به عنوان سیاستمدارانی که جنگ نرم در حوزه روابط بین‌الملل را ارجح بر مداخله نظامی تلقی می‌کنند.

واقعیت ماجرا این است که خلق گره‌های کور راهبردی توسط آمریکا در طول دهه‌های گذشته و اخیر، تبدیل به یک فرمول کلان در سیاست خارجی این کشور شده و هر سیاستمداری اعم از دموکرات یا جمهوری‌خواه به آن پایبند است. بر همین اساس، هر زمان تصمیم‌سازان حوزه سیاست خارجی آمریکا به یک ایده اجرایی برسند، آن را به دست دولت مستقر اجرا خواهند کرد. جو بایدن، سیاستمداری بود که خود را همواره فرمانده‌های قهار در حوزه سیاست خارجی و مدیریت بحران در نظام بین‌الملل قلمداد کرده و جنگ را آفتی برای سیاست خارجی آمریکا برمی‌شمرد. با این حال در دوران ریاست‌جمهوری بایدن، شاهد تشدید منازعات امنیتی - نظامی در جهان هستیم. اصرار خاص دولت بایدن بر عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) منجر به واکنش روسیه و شکل‌گیری یک جنگ خانمان‌سوز در اروپا و آسیای مرکزی شد. نکته قابل تامل اینکه پس از وقوع جنگ اوکراین، بایدن تبدیل به آتش بیار معرکه‌ای شد که ناتو برپا کرده بود و بارها انعقاد پیمان صلح میان طرفین منازعه را خط قرمز خود قلمداد کرد. بایدن معتقد بود فرسایشی شدن جنگ منجر به افزایش قدرت مدیریت آن توسط غرب و متعاقبا مهار همه‌جانبه مسکو خواهد شد. در جریان وقوع جنگ غزه نیز آمریکا تبدیل به اصلی‌ترین حامی عملیاتی، راهبردی و سیاسی رژیم کودک‌کش صهیونیست شد.

وتوی مکرر قطعنامه‌های آتش‌بس و ارسال بمب‌های سنگین 500 و 2 هزار پوندی با هدف بمباران منازل مسکونی در نوار غزه ـ و موافقت اخیر دولت بایدن با ارسال بمب‌های نیم تنی برای کشتن فلسطینیان مظلوم توسط اسرائیل غاصب ـ حقیقتی است که حتی در فضای سیاسی آمریکا نیز کسی قدرت انکار آن را ندارد. وقیحانه‌تر آنکه بایدن در جریان سفر اخیر نتانیاهو به واشنگتن، تاکید کرد آمریکا (پس از شهادت ۴۰ هزار فلسطینی بی‌گناه)، شواهدی دال بر ارتکاب جنایت جنگی توسط نخست‌وزیر رژیم اشغالگر قدس و ارتش این رژیم پیدا نکرده است(!) امتناع آمریکا از پرداخت حق عضویت سالانه خود به سازمان ملل متحد، آن هم صرفا به جرم موضع‌گیری نرم مقامات این نهاد ظاهرا بین‌المللی در تقبیح کشتار کودکان فلسطینی، از بایدن و دموکرات‌ها جلادی تمام‌عیار ساخته است.

قطعا سیاست خارجی آمریکا در بین سال‌های 2024 تا 2028 میلادی، تابعی از استراتژی خلق بحران‌های مستمر و گره‌های کور راهبردی در نظام بین‌الملل خواهد بود. مجادله الاغ‌ها و فیل‌ها در آمریکا، بر سر چگونگی خلق بحران‌هاست نه کلیت آنها. اتفاقا هر دو حزب سنتی آمریکا اصرار دارند بخش مهمی از منازعات خلق شده و مستمر توسط آمریکا در نقاط گوناگون جهان مانند غرب آسیا، آمریکای لاتین، آفریقا، آسیای مرکزی و حتی محیط پیرامونی چین، باید ماهیتی امنیتی - نظامی داشته باشد و در سال‌های ابتدایی قرن بیست‌ویکم دیگر دوگانه «جنگ نرم - جنگ سخت» معنای خود را نسبت به اواخر قرن بیستم از دست داده است. دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان آمریکایی، جنگ ترکیبی علیه کشورها و مناطق گوناگون دنیا را کماکان در دستور کار قرار خواهند داد. در این میان نباید فریب شعار احیای دکترین مونروئه (انزواگرایی خودخواسته و تمرکزگرایی بر داخل مرزهای آمریکا) از سوی ترامپ یا ژست جنگ‌ستیزی هریس و دموکرات‌ها را خورد. زمانی که آخرین پرده نمایش انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2024 به پایان برسد، استراتژی بحران‌سازی مزمن در نقاط گوناگون دنیا، خود را به اشکال و عناوین گوناگون نشان خواهد داد. این مساله به اندازه‌ای گویاست که دیگر کمتر کسی در آمریکا پیدا می‌شود که میان سیاست خارجی دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان تفکیک و تمایزی قائل شود. «آمریکای بحران‌زیست» حیات خود در حوزه روابط بین‌الملل را در گرو آشوب و ترور می‌بیند، زیرا در دنیایی که صلح و سازش میان بازیگران و کشورها حاکم باشد، احتمال  مداخله‌گرایی غرب و ماهیگیری آن از آب‌های گل‌آلودی که در نقاط گوناگون دنیا ایجاد می‌کند، به صفر خواهد رسید. بنابراین صلح و ثبات در دنیای امروز، خط قرمز دموکرات‌های پرادعا  و جمهوری‌خواهان جنگ‌طلب در کاخ سفید محسوب می‌شود.