- ترمیم شکاف‌های اجتماعی در نظام‌های سیاسی مبتنی بر باورها و اعتقادات ایدئولوژیک، کاری است بس سخت و دشوار، چراکه این ساختارها مبتنی بر همرنگی، همسانی و نظم و انضباط‌اند و تکثر، تنوع، خودساختگی و خودسامانی در آنها به سختی پذیرفته می‌شود.

- گفت‌وگوکردن با بخش‌های مختلف جامعه و بازیگران نظام حکمرانی چنان‌که ایشان به عنوان راه‌حل به آن اشاره می‌کنند، طبعا امر کلامی و گفت‌وگویی در شکل مباحثه‌ای نیست بلکه به رسمیت شناختن آن دیگری و تأمین حقوق و منافع آن در چارچوب امکانات و محدودیت‌هاست. چنان‌که داگلاس نورث این گفت‌وگو و تبادل منافع را بین دو گروه ائتلاف مسلط و جامعه چنین صورت‌بندی می‌کند که «مهار خشونت با قبول حدی از خلق رانت در ائتلاف مسلط» و «اعتمادی فراگیر نسبت به نهادها و ایجاد رضایت اجتماعی» برای تحمل سختی‌ها در جامعه است. طبعا برای انجام چنین امری در سطح جامعه باید وجود و حق فعالیت نهادهای مدنی و صنفی و سیاسی نمایندگی‌کننده این منافع به رسمیت شناخته شود.

- رفع تحریم‌ها و گشایش در سیاست خارجی در نبود حمایت اجتماعی و وجود ناترازی‌ها برای نظام حکمرانی پرهزینه فرض شده و پس از ترمیم شکاف اجتماعی قرار داده شده است. (البته در نوشته ایشان بر اهمیت رفع تنش‌های خارجی بارها تأکید شده است. از جمله «تنش‌های خارجی، چنانچه قرار باشد شکل پایدار به خود بگیرد... فشارهای سنگینی را به جامعه وارد خواهد کرد... هیچ کشوری نمی‌تواند اساس نظام حکمرانی خود را در بعد بین‌الملل بر استمرار شرایط جنگی و انزوای اقتصادی بگذارد) اما به نظر می‌رسد با توجه به گره‌خوردن این مسئله با حیات ملی و قرارگرفتن کشور در لبه بحران‌های بزرگ منطقه‌ای و جهانی، فارغ از اصلاحات اقتصادی، حل بحران سیاست خارجی اولویت اول و تام و تمام کشور است. 

از منظر اصلاحات اقتصادی نیز تجربه کشور چین نشان می‌دهد ترمیم شکاف در سیاست خارجی و بهبود روابط با جهان می‌تواند چندان پرهزینه نباشد. چنان‌که در این کشور، اصلاحات اقتصادی و سیاست درهای باز همواره مرتبط با یکدیگر بوده و هر یک دیگری را پشتیبانی کرده است؛ «طی وقفه تیان‌آن‌من، دولت چین بسیاری از اصلاحات برنامه‌ریزی‌شده را به حالت تعلیق درآورد و بعضی دیگر را معکوس کرد، اما به تعهد خود در گشایش به سوی جهان خارج پایبند ماند» (چین چگونه سرمایه‌داری شد- رونالد کوز). رهاورد دو مقاله ارزشمند دکتر نیلی به‌غیر‌از موارد بسیار، این نکته مهم است که تا ایران و پیشرفت و توسعه آن دغدغه همگانی و دستور کار ملی شود، کاری نمی‌توان کرد. اینکه عمیقا درک شود بدون دوام و بقای این سرزمین چیزی برای تقسیم‌کردن، باقی نمی‌ماند و این نیز البته نیازمند قدرتمندی جامعه است.

عادت در انسان‌ها نیروی بی‌رحمی است. آدمیزاد به هر نعمتی عادت می‌کند مگر به بهشت و به هر دردی هم خو می‌گیرد مگر به دوزخ. انسان‌ها در هر دوره‌ای از زندگی دل‌خوشی‌های منحصر به همان دوران را دارند و دردهای منحصر به همان دوران را. اما این قاعده استثنائاتی هم دارد.
امام حسین از همان کودکی برای ما شیرین بود و برای آشنایان این عشق، محرم هیچ‌گاه مثل باقی اوقات سال نمی‌شود، تا سر پیری. هرچه مربوط به محبت سالار شهیدان باشد، مشمول همین تازگی جاودانه است. شاید برخی گمان می‌کردند شور پیاده‌روی اربعین، حاصل از نوعی جو زدگی است. اما حالا تقریبا حدود ۱۰ سال است که این زیارت به‌طورجدی و فراگیر در ایران معروف شده است و ذره‌ای از شور و هیجان مردم برای آن کاسته نشده؛ بالعکس شور آن هرسال بیشتر از پیش شده. 
اربعین نوعی بازدید است. گویی در عاشورا ولی خدا به‌سوی قلب‌های ما آمد و در اربعین، ما به‌سوی او می‌رویم. پیاده به‌سوی او می‌رویم، با همه توان‌مان. چون او نیز با هر چه داشت قلوب ما را فتح کرد. ما کربلا را پر از زائر می‌کنیم، همان‌طور که‌ او قلوب ما را پر از عشق کرد. اربعین پاسخی است به عاشورا. به زیارت می‌آییم اما با پای پیاده تا اندکی گذشته باشیم از آسایشی که سیدالشهدا علیه‌السلام آن را بر خود حرام کرد. به زیارت می‌آییم نه در وقت دلخواه، بلکه در سرما و گرما، در اربعین؛ چون او نیز سفرش دلخواه نبود. برای زیارت از ابتدای‌ محرم دل‌آشوبه داریم، گویی وطن آنجاست و ما قصد فرار داریم. 
زیارت اربعین یک اعتراض علیه تمام ظلم‌های عالم است. به کجا می‌رویم؟ به زیارت یک شهید. چرا می‌رویم؟ چون خون او جاری است. آرزوی ما چیست؟ ظهور منتقم خون او. بند بند مناسک حسینی پر از ظلم‌ستیزی است. از همین رو اربعین همه‌ساله و خصوصا امسال، ذاتا برائت‌جویی از ظالمان است. ما قومی هستیم که به هرچه عادت کنیم، به ظلم عادت نمی‌کنیم. وقتی کشتی صهیونیسم در لجن‌زار تاریخ غرق شد، قدرت سفینة‌النجات نمایان خواهد شد.

 

چگونه بزنیم؟

امیرعباس نوری

 حالا دیگر همه فهمیده‌اند ایران، خشمگین از ترور میهمان عزیز خود، شهید اسماعیل هنیه، درصدد وارد کردن یک ضربه کلیدی به اساس و موجودیت رژیم صهیونیستی است. روز گذشته هاآرتص با ناامیدی نوشت تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند و ایران درخواست‌ها برای عدم تنبیه سخت اسرائیل را رد کرده است. ناامیدی هاآرتص دست کمی از وضعیت مشوش و وحشت‌زده درون سرزمین‌های اشغالی ندارد. همه صهیونیست‌ها در سرزمین‌های اشغالی وحشت‌زده‌اند. آنهایی که «وعده صادق» ایران را دیدند، می‌دانند این بار، نه پای تنبیه و ضرب شست، بلکه پای خونخواهی در میان است و ایران و متحدانش در جبهه مقاومت مصمم هستند این خونخواهی را به همه مسلمانان منطقه و دنیا نشان دهند. اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی و معنوی حماس بود و تهران به همراه سایر وجوه جبهه مقاومت، به نمایندگی از ملت فلسطین و همه مسلمانان و همین‌طور به خاطر ترور شهید هنیه در حریم جمهوری اسلامی، حتما انتقام سختی از رژیم صهیونیستی خواهد گرفت.

اما این انتقام باید چگونه باشد؟ در پاسخ به این سوال می‌توان چند گزاره را مطرح کرد.

1- خونخواهی جبهه مقاومت در پاسخ به ترور شهید هنیه توسط رژیم صهیونیستی، یک عملیات گسترده با حضور همه اضلاع جبهه مقاومت خواهد بود. برخلاف «وعده صادق» که فقط ایران، اقدام به تنبیه اساسی رژیم صهیونیستی کرد، این بار همه اضلاع مقاومت، هر کدام نقشی را در عملیات خونخواهی شهید هنیه ایفا می‌کنند. البته ارتش یمن نیز به دنبال واکنش به بمباران بندر الحدیده است و حزب‌الله لبنان نیز در پی گرفتن انتقام خون شهیدان اخیر خود بویژه شهید فؤاد شکر است. حضور همه اضلاع جبهه مقاومت در این عملیات می‌تواند تصویر و تجسمی از آخرالزمان رژیم صهیونیستی باشد، چرا که گستردگی و شدت عمل مقاومت در این عملیات می‌تواند تا حدود زیادی قدرت مقاومت و نیز میزان آسیب‌پذیری رژیم صهیونیستی را نشان دهد. بنابراین یکی از فواید حضور همه اضلاع جبهه مقاومت در این عملیات، نشان دادن مختصات قدرت جبهه مقاومت در یک اتاق فرماندهی واحد است؛ واقعیتی که می‌تواند به عنوان قوی‌ترین و بزرگ‌ترین نیروی مردمی و دفاعی در منطقه نمودار شود.

2- در عملیات «وعده صادق»، همه مقامات رژیم صهیونیستی و همین‌طور آمریکایی‌ها غافلگیر شدند. آنها تصور نمی‌کردند ایران در این سطح، به حمله رژیم صهیونیستی به ساختمان کنسولی خود در دمشق واکنش نشان دهد اما ایران با عملیات «وعده صادق»، غیر از اینکه یک ضربه حیثیتی به رژیم تل‌آویو وارد کرد، سست بودن رژیم را نیز به همه مردم منطقه ثابت کرد. این یکی از بزرگ‌ترین فایده‌های عملیات «وعده صادق» بود. وقتی آسمان سرزمین‌های اشغالی با نور موشک‌ها و پهپادهای ایرانی روشن شد، همه مسلمانان منطقه متوجه شدند رژیم صهیونیستی یک رژیم غیرماندنی است. نور موشک‌ها و پهپادهای ایرانی در واقع نور امیدی بود که در دل مردم مظلوم فلسطین و همه مسلمانان جهان برای آزادی این سرزمین مقدس روشن شد. از سوی دیگر غرش این موشک‌ها و پهپادها صدای رعب‌آور و هولناکی برای اشغالگران سرزمین‌های اسلامی بود و آنها متوجه شدند رژیم تل‌آویو توان مقابله و رویارویی با ایران و جبهه مقاومت را ندارد. از همان روز بسیاری از ساکنان سرزمین‌های اشغالی متوجه شدند آنجا دیگر جای ماندن و زندگی نیست، بنابراین غیر از واقعیت‌های میدان و تاثیر مثبت خونخواهی ایران بر تحولات غزه و جلوگیری از کشتار این مردم بی‌گناه، به نظر می‌رسد عملیات خونخواهی ایران و جبهه مقاومت، یک گام به جلو در تحولات مربوط به فلسطین خواهد بود و حرکت رژیم صهیونیستی به سمت ضعف و اضمحلال را گسترش خواهد داد.

3- این گزاره که ایران و جبهه مقاومت دنبال گسترش جنگ در منطقه نیستند، تا قبل از ترور شهید هنیه صادق بود اما با ترور هنیه و عبور صهیونیست‌ها از خطوط قرمز ایران و همین‌طور ترور فرماندهان حزب‌الله لبنان، به نظر می‌رسد همه اضلاع جبهه مقاومت، متفق‌القول، خواهان یک عملیات بزرگ هستند که یکی از مهم‌ترین پیامدهای آن شکست و تغییر همه محاسبات طرف‌های اسرائیلی و آمریکایی است. وقتی آمریکایی‌ها از یک سو مجوز ترورهای آن سوی خطوط قرمز را به نتانیاهو می‌دهند و از این سو تصور می‌کنند جبهه مقاومت به خاطر پرهیز از تنش‌زایی، واکنش بزرگی نشان نخواهد داد، باید حتما این محاسبه غلط در ذهن آنها تغییر کند و متوجه شوند مقاومت آماده نبرد بزرگ است. حجم و شدت این عملیات خونخواهی می‌تواند یک تحول تاریخی در فلسطین باشد. شاید همه منتظر یک غافلگیری بزرگ باشند. چه بسا وقتی سرها رو به آسمان است، از زمین یا زیر زمین غافلگیری‌ها رخ دهد.