شعار سال و بازتعریف نقش بانک‌ها

یکی از موضوعاتی که در راه‌اندازی، توسعه و تجهیز «تولید» بسیار اهمیت دارد، مسئله تأمین مالی تولید است. با توجه به اینکه حمایت از ایده‌های نوین و طرح‎هایی که در میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند به بهره‌وری اقتصادی بینجامد، بسیار حائز اهمیت است و بانک‌ها با حمایت مالی و تأمین مالی این بنگاه‌ها می‌توانند در تحقق و اجرای ایده‌های نوین نقشی مؤثر ایفا کنند، نباید مسئله تأمین مالی تولید از نظر دور نگاه داشته شود.
در اقتصاد ایران که به اصطلاح به آن اقتصاد «بانک پایه» گفته می‌شود، به طور کلی بانک‌ها در تأمین مالی فعالیت‌های بنگاه‌های اقتصادی، چه در زمینه تأمین سرمایه در گردش و چه در زمینه تشکیل سرمایه، یعنی افزایش ارزش موجودی کالا‌های سرمایه بنگاه‌ها نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. با وجود اینکه متأسفانه در سال‌های اخیر به دلیل تورم و ورود نظام بانکی کشور به بنگاه‌داری این موضوع تا حدی خدشه دار شده و شاهد حمایت معنادار نظام بانکی کشور از بخش تولید نبوده‌ایم، از سوی دیگر این موضوع مهم را نباید از نظر دور داشت؛ زیرا یکی از مهم‌ترین مسائل نظام بانکی ما غیر واقعی بودن عملیات بانکی است. یک مصداق مهم از مسئله غیر واقعی بودن عملیات بانکی این است که تسهیلات بانکی در جای درست خود به مصرف نمی‌رسد؛ یعنی در اسناد و دفاتر بانکی تسهیلات تحت عنوان تأمین سرمایه، تأمین سرمایه در گردش، تأمین افزایش موجودی کالای سرمایه‌ای و... برای بنگاه‌ها تخصیص داده می‌شود؛ اما در عمل بخشی از آن صرف عملیات سفته‌بازی خرید زمین به قصد فروش آن با کسب سود بیشتر یا خرید سهام در بازار ثانویه یا خرید ارز و طلا می‎شود.
متأسفانه، روند‌های اشاره شده باعث شده نه تنها تخصیص منابع بانک‌ها به بنگاه‌ها دچار انحراف شود؛ بلکه آثار زیانباری، همچون ایجاد حباب در قیمت دارایی‌هایی، مانند قیمت سکه ظاهر شود.
واقعی کردن عملیات تخصیص منابع بانکی از طریق تسهیلات مستلزم دو الگوی نظارت است: یکی الگوی نظارت درونی در بانک‌ها و دوم الگوی نظارت مؤثر از بیرون بر بانک‌هاست. در مقام مقایسه تأثیر الگوی نظارت درون بانکی بیشتر از الگوی نظارت بیرونی بر بانک‌هاست.
آنچه در این موضوع اهمیت دارد، برای تحقق شعار سال که عملیاتی‌سازی آن به صورت ویژه‌ای می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد ایران داشته باشد، باید به سرمایه‌گذاری تولید و نقشی که برای بانک‌ها قائل می‌شویم، اعتباری دوباره بخشیده شود؛ زیرا در این صورت است که می‌توان از رشد و توسعه تولید و سرمایه‌گذاری در تولید و ایده‌های نوین حمایت کرد. با توجه به اینکه برخی ایده‌ها برای بهره‌وری و رشد تولید در تولید کالا‌ها و خدماتی که ارزآوری و درآمدزایی خوبی دارند، سرمایه کافی و لازم برای اجرای طرح نوین خود ندارند، امید می‌رود نظام بانکی کشور در این زمینه فعالیت‌های لازم را به منصه ظهور برساند و کمک شایان توجهی به روند بهبود فعالیت‌های تولیدی کشور با حمایت از تولید و تأمین مالی تولید ایفا کند.