موقعیت‌یابی با ماهواره‌های بومی

ایران در مسیر دستیابی به فناوری‌های نوین موقعیت‌یابی گام تازه‌ای برداشته است. بر اساس گزارش‌های منتشر شده، راهبرد اصلی کشور برای رسیدن به دقت بالاتر در تعیین موقعیت، اتکای همزمان به ماهواره‌های فضایی و سامانه‌های زمینی است؛ رویکردی که بسیاری از کشور‌ها برای کاهش خطا‌های ناوبری و افزایش امنیت ارتباطات دنبال می‌کنند.
فناوری موقعیت‌یابی جهانی یا همان GPS و سامانه‌های مشابه، اگرچه امروز بخش جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره و فعالیت‌های صنعتی به شمار می‌روند، اما به‌تنهایی قادر نیستند دقت کافی در همه شرایط جوی و محیطی را تضمین کنند. 
تداخل‌های اتمسفری، محدودیت در دریافت سیگنال‌ها و همچنین خطا‌های ناشی از ساعت‌های ناهماهنگ، از جمله چالش‌هایی هستند که می‌توانند کیفیت خدمات را تحت تأثیر قرار دهند. برای غلبه بر این مشکل، راهکار جدید بر ترکیب توان ماهواره‌ها با سامانه‌های اصلاح‌گر زمینی متمرکز است. ماهواره‌ها با مدار‌های حدود ۲۰ هزار کیلومتری، امکان پوشش سراسری را فراهم می‌کنند و داده‌های موقعیت‌یابی اولیه را در اختیار می‌گذارند؛ اما این داده‌ها زمانی به دقت بالا می‌رسند که سامانه‌های زمینی با پردازش و اصلاح خطا‌ها وارد عمل شوند. 
در این شیوه، ایستگاه‌های زمینی خطا‌های ناشی از شرایط محیطی را محاسبه کرده و اطلاعات تصحیح شده را برای کاربران ارسال می‌کنند؛ روشی که دقت ناوبری را به شکل چشمگیری افزایش می‌دهد. اهمیت این فناوری در حوزه‌های حیاتی، مانند حمل‌ونقل هوایی و دریایی دوچندان است، جایی که کوچک‌ترین خطا می‌تواند پیامد‌های جدی به دنبال داشته باشد. 
کارشناسان معتقدند، هماهنگی نهادی و فنی میان سازمان‌های گوناگون برای توسعه این زیرساخت‌ها، شرط اصلی موفقیت چنین طرحی خواهد بود. از سوی دیگر، ایران برای تکمیل شبکه موقعیت‌یابی خود دو مسیر را در نظر گرفته است. 
نخست، بهره‌گیری از ماهواره‌های بزرگ در مدار زمین‌آهنگ (GSO) که امکان ارائه خدمات ارتباطی و پهن‌باند را فراهم می‌کنند. دوم، توسعه منظومه‌های ماهواره‌ای در مدار پایین (LEO) که با تعداد بیشتر ماهواره‌ها می‌توانند پوشش گسترده‌تر و انعطاف بیشتری در ارائه خدمات داشته باشند. البته این مسیر با هزینه‌های بالاتر و نیاز به فناوری‌های پیشرفته‌تر، از جمله ساعت‌های فوق دقیق همراه است. 
با وجود این چالش‌ها، راهبرد ترکیبی ایران چشم‌اندازی روشن برای آینده ترسیم می‌کند. توسعه موقعیت‌یابی دقیق، علاوه بر کاربرد‌های عمومی و روزمره، می‌تواند در حوزه‌های امنیتی، نظامی، لجستیک، کشاورزی هوشمند و مدیریت بحران نیز نقشی تعیین‌کننده ایفا کند. 
به این ترتیب، ایران با ترکیب فناوری‌های فضایی و زمینی در حال حرکت به سمت نسلی تازه از ناوبری است؛ نسلی که دقت، امنیت و استقلال فناورانه را به‌طور همزمان هدف گرفته و می‌تواند جایگاه کشور را در میان قدرت‌های فضایی ارتقا دهد.