غول‌های فناوری گرفتار در بازی ترامپ!

در آوریل ۲۰۲۵، دولت دوم «دونالد ترامپ» با اعمال تعرفه‌های گسترده بر واردات، به‌ویژه از چین، سیاست‌های تجاری خود را به‌طور چشمگیری تغییر داد. این اقدامات که با هدف حمایت از تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات اعلام شد، تأثیرات عمیقی بر صنعت فناوری آمریکا داشته است. شرکت‌های بزرگ فناوری مانند اپل، دل و اچ‌پی با افزایش قابل‌توجه هزینه‌ها مواجه شده‌اند. برای نمونه اپل اعلام کرده است که تعرفه‌های جدید می‌تواند تا ۹۰۰ میلیون دلار به هزینه‌های این شرکت در سه‌ماهه دوم سال ۲۰۲۵ بیفزاید. این افزایش هزینه‌ها ناشی از وابستگی بالای این شرکت‌ها به زنجیره‌های تأمین آسیایی، به‌ویژه چین، است. از دیدگاه اقتصاد کلان، تعرفه‌های ترامپ بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو) را با یک «معمای اقتصادی» پیچیده مواجه کرده‌اند. تعرفه‌ها هزینه‌ها را افزایش داده و منجر به تورم می‌شوند. برای مهار تورم، فدرال رزرو مجبور به افزایش میزان بهره می‌شود که این امر هزینه‌های استقراض را بالا برده، سرمایه‌گذاری را کاهش داده، رشد اقتصادی را کند کرده و حتی احتمال رکود را افزایش می‌دهد. بنابراین، سیاست تعرفه‌ای که با هدف حمایت از تولید داخلی اجرا می‌شود، می‌تواند ناخواسته پیامد‌های منفی گسترده‌ای برای اقتصاد کلان به‌همراه داشته باشد. تعرفه‌ها ابزار مناسبی برای دنیای امروز که وابستگی متقابل در آن حاکم است، نیستند و سیاست‌هایی که واقعیت پیچیده زنجیره‌های جهانی را در نظر نمی‌گیرند، بیستر به نتایج منفی منجر می‌شوند، حتی برای کشور‌هایی که آنها را وضع می‌کنند. اما این تعرفه‌گذاری جدید چه تاثیری در بازار‌های آمریکا خواهد داشت؟
تأثیر فوری بر بازار سهام فناوری
بلافاصله پس از اجرایی شدن تعرفه‌ها، بازار سهام به‌شدت سقوط کرد و ارزش سهام شرکت‌های بزرگ فناوری افت محسوسی داشت. شاخص S&P ۵۰۰ بدترین روز خود را از زمان سقوط اقتصاد در ابتدای همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۲۰ تجربه کرد. شاخص صنعتی داوجونز بیش از ۱۶۰۰ واحد (چهار درصد) و شاخص نزدک شش درصد کاهش یافت. ارزش سهام شرکت‌هایی مانند آمازون، انویدیا، متا و اپل افت قابل توجهی داشت، به‌طوری که اپل بیش از ۳۰۰ میلیارد دلار از ارزش بازار خود را از دست داد. بازار‌های مرتبط با نیمه‌هادی‌ها و رایانه‌های شخصی نیز کاهش‌های دو رقمی را تجربه کردند. کاهش قیمت سهام این شرکت‌ها ممکن است تنها آغاز ماجرا باشد.
تأثیر بر زنجیره‌های تأمین جهانی و افزایش قیمت‌ها
تعرفه‌ها قرار است زنجیره تأمین جهانی شرکت‌های فناوری را به شکلی چشمگیر دگرگون کنند. بسیاری از محصولات فناوری امروزه نتیجه همکاری شرکت‌ها و کشور‌های گوناگون در مراحل طراحی، تولید، مونتاژ و توزیع هستند و تعرفه‌ها این واقعیت پیچیده را نادیده می‌گیرند. شرکت‌هایی مانند اپل که بخش عمده محصولات خود را در چین تولید می‌کنند یا آمازون که به فروشندگان شخص ثالث چینی وابسته است، به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرند. برخی تحلیلگران هشدار داده‌اند که این تعرفه‌ها ممکن است سبب افزایش ۴۰ درصدی قیمت آیفون شوند.
تأثیر بر مشاغل
فراتر از فشار فوری بر قیمت‌ها، کارشناسان همچنین هشدار می‌دهند که تعرفه‌ها می‌توانند در آینده به بیکاری یا کاهش درآمد‌ها منجر شوند. اگر کسب‌وکار‌ها به‌دلیل تعرفه‌ها با کاهش سود مواجه شوند یا منابع تأمین خود را تغییر دهند، ممکن است تعدیل نیرو در سراسر جهان رخ دهد. مشاغل خانواده‌های کم درآمد اغلب اولین مشاغلی هستند که از بین می‌روند.
تأثیر بر حوزه‌ها و شرکت‌های خاص فناوری
تولید سخت‌افزار: غول‌های سخت‌افزاری در حال تغییر ساختار زنجیره‌های تأمین خود، توقف پروژه‌ها و انتقال تولید از چین به نقاطی مانند ویتنام، هند و آمریکا هستند. اپل به‌سرعت در حال تسریع تغییر تولید خود به هند و ویتنام است و همچنین طرح سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری در آمریکا را اعلام کرده که شامل ساخت یک کارخانه سرور در تگزاس برای تقویت تولید داخلی است.

صنعت بازی: شرکت‌هایی مانند سونی، نینتندو و مایکروسافت درباره «آسیب نامتناسب» به زنجیره تأمین صنعت بازی که ریشه در آسیا دارد، ابراز نگرانی کرده‌اند.

نیمه‌هادی‌ها (تراشه‌ها): ابتدا اعلام شد که نیمه‌هادی‌ها مشمول تعرفه‌های متقابل (مانند تعرفه ۳۲ درصدی بر تایوان) نمی‌شوند. با این حال، تعرفه پایه ۱۰ درصدی ممکن است همچنان بر این صنعت تأثیر بگذارد. بعدتر، ترامپ معافیت‌های موقتی را برای محصولاتی مانند تلفن‌های هوشمند، لپ‌تاپ‌ها، تلویزیون‌ها و قطعات الکترونیکی از جمله نیمه‌هادی‌ها اعلام کرد که این معافیت‌ها شامل شرکت‌هایی مانند انویدیا و اپل می‌شود. حدود ۴۴ درصد از چیپ‌های وارداتی به آمریکا در تایوان تولید می‌شوند. مراکز داده و هوش مصنوعی: تعرفه‌ها ممکن است بر برنامه‌های شرکت‌هایی مانند OpenAI، اوراکل و سافت‌بانک برای توسعه مراکز داده بزرگ با هدف تغذیه ابزار‌های هوش مصنوعی تأثیر منفی بگذارد. مایکروسافت پروژه ۱ میلیارد دلاری مرکز داده خود در اوهایو را به‌دلیل افزایش هزینه‌های تعرفه متوقف کرده است.

تجارت الکترونیک: این حوزه احتمالاً بیشترین ضربه را از تعرفه‌ها خواهد خورد. ترامپ فرمانی اجرایی صادر کرده که به معافیت گمرکی بسته‌های پستی زیر ۸۰۰ دلار از چین و هنگ‌کنگ معافیت de minimis پایان می‌دهد. این معافیت یکی از پایه‌های موفقیت برند‌های چینی مانند Shein و Temu و پلتفرم‌هایی مانند eBay و Etsy بوده است. لغو این معافیت می‌تواند به ضرر آمازون نیز تمام شود. این لغو رسماً از ۲ مه اجرایی می‌شود. برخی معتقدند، ترامپ از این تصمیم به‌منزله اهرم چانه‌زنی با چین استفاده خواهد کرد و حذف آن می‌تواند ساختار خرید آنلاین در آمریکا را به‌طور اساسی تغییر دهد.
لجستیک و تحلیل داده: برخی شرکت‌ها در حوزه‌های لجستیک و تحلیل داده ممکن است در این شرایط فرصت‌های جدیدی پیدا کنند. تقاضا برای خدمات شرکت‌های واسط حمل بار و تهیه اسناد گمرکی افزایش یافته است. شرکت‌هایی مانند Palantir ابزار‌های هوش مصنوعی برای کمک به شرکت‌ها در تصمیم‌گیری‌های مرتبط با تعرفه ارائه می‌دهند.
چشم‌انداز بلندمدت
برخی معتقدند که اگرچه تعرفه‌ها در کوتاه‌مدت هزینه‌بر هستند، اما در صورت اعمال درست و با برنامه‌ریزی، می‌توانند در بلندمدت به نفع آمریکا باشند. استدلال می‌شود که آمریکا در ۳۰ سال گذشته از ذهنیت تولیدکننده به مصرف‌کننده تغییر یافته و به‌شدت به چین در زنجیره تأمین وابسته شده است. برای احیای توانایی تولید داخلی و کاهش وابستگی، آمریکا نیاز به رویکردی چندمرحله‌ای شامل سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حیاتی (مانند نیمه‌هادی‌ها و فناوری دفاعی)، احیای نیروی کار داخلی و برون‌سپاری اقلام کم‌ارزش‌تر دارد که اجرای این برنامه حداقل ۳ تا ۵ سال زمان می‌برد. این دیدگاه بر نیاز به سیاست‌گذاری استراتژیک و حمایت از همکاری با متحدان تأکید دارد، نه صرفاً واکنش‌های احساسی.
جمع‌بندی
به‌طور کلی، تعرفه‌های جدید ترامپ تأثیرات فوری و منفی بر ارزش سهام شرکت‌های فناوری داشته، زنجیره‌های تأمین جهانی را مختل کرده، به افزایش قیمت برای مصرف‌کنندگان منجر شده، ریسک اقدامات تلافی‌جویانه از سوی کشور‌های دیگر را افزایش داده و نگرانی‌هایی در مورد مشاغل و سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت ایجاد کرده است. با این حال، برخی فرصت‌ها در حوزه‌های مرتبط مانند لجستیک پدید آمده و نگاه‌های متفاوتی در مورد استفاده از تعرفه‌ها به عنوان اهرم سیاسی یا ابزاری برای تغییر ساختار تولید داخلی در بلندمدت وجود دارد. عدم قطعیت در بازار‌های اقتصادی همچنان پابرجاست.