نمایش در واشنگتن!

«احمد الشرع» که تا دیروز با نام «ابومحمد الجولانی» سرکرده گروهک تروریستی تحریرالشام شناخته می‌شد و سرش ۱۰ میلیون دلار قیمت داشت، حالا در اتاق بیضی شکل کاخ سفید کنار دونالد ترامپ ایستاده و لبخند می‌زند. تصویری که چند سال پیش شاید چندان قابل تصور نبود، اما امروز به واقعیت پیوسته است. تروریستی که گروه جبهه النصره را هم برای مدتی رهبری کرده بود و شاخه‌ای از القاعده در سوریه با فرماندهی او به ترور و جنایت دست می‌زد، امروز به عنوان رئیس دولت موقت دمشق، کلید‌های امنیت غرب آسیا را از دست رئیس‌جمهور آمریکا تحویل می‌گیرد و قرار است مجری سیاست‌های آمریکا در منطقه باشد.

ورود الشرع به پایگاه اندروز در ۹ نوامبر، با استقبالی فراتر از عرف دیپلماتیک همراه بود. به گزارش «ان‌بی‌سی نیوز»، مقام‌های پنتاگون و شورای امنیت ملی شخصاً در مراسم حضور داشتند و این نشانه‌ای واضح از این است که پرونده سوریه دیگر از راهرو‌های وزارت خارجه پیگیری نمی‌شود، بلکه مستقیماً از کاخ سفید مدیریت می‌شود. چند ساعت بعد، الشرع در فورت مایر کنار ژنرال مایکل کوریلا، فرمانده سنتکام، در یک بازی نمایشی بسکتبال شرکت کرد. «واشنگتن‌پست» این صحنه را این‌طور توصیف کرد: «شرع با کت ورزشی و لبخندی محتاط در کنار افسران آمریکایی ایستاده بود؛ تصویری که بیش از هر سخنرانی، پیام سیاسی سفر را منتقل می‌کرد: آمریکا دیگر از او نمی‌ترسد، بلکه می‌خواهد با او کار کند.»

دیدار دو ساعته با ترامپ در فردای آن روز هم نکات جالبی داشت. پیوستن رسمی سوریه به ائتلاف ضد داعش، ادغام نیرو‌های کرد در ارتش ملی، آغاز گفت‌و‌گو‌های امنیتی با رژیم صهیونیستی، و تعلیق تحریم‌های قانون سزار چهار محور اصلی این دیدار بود. «رویترز» گزارش داد، ترامپ شخصاً وعده نظارت نیرو‌های آمریکایی بر ادغام نیرو‌های دموکراتیک سوریه (SDF) را داده و نمایندگان رژیم صهیونی از طریق ویدئوکنفرانس در بخش امنیتی مذاکرات حضور داشتند. بیانیه کاخ سفید هم همان شب منتشر شد و تصریح کرد ایالات متحده از تلاش‌های دولت موقت سوریه برای ایجاد ساختار واحد نظامی و پایان دادن به جنگ داخلی حمایت می‌کند. «فاکس نیوز» هم نقل کرد، ترامپ به خبرنگاران گفت: «برای نخستین بار در بیست سال گذشته، سوریه به‌جای مشکل، بخشی از راه حل شده است.».

اما پشت این لبخندها، معامله‌ای بزرگ‌تر در جریان است. «آکسیوس» فاش کرد، بخش مهمی از مذاکرات به قطع مسیر‌های قاچاق سلاح از سوریه به حزب‌الله و عراق اختصاص داشته است و موضوعی که ظاهراً بنا به درخواست مستقیم تل‌آویو وارد دستور کار شده است. «اورشلیم‌پست» در همین باره نوشت، هدف جلوگیری از شکل‌گیری محور لجستیکی جدید تهران‌ـ دمشق‌ـ بیروت است. «تایمز اسرائیل» هم گزارش داد، تل‌آویو شرط بازگشت به مرز‌های پیش از دسامبر ۲۰۲۴ را پذیرش نظارت کامل آمریکا بر ارتش سوریه دانسته است. ترامپ هم در نشست خبری‌اش اعلام کرد، برای نخستین بار پس از پنجاه سال، سوریه و رژیم صهیونی بر سر چارچوبی برای گفت‌و‌گو به توافق رسیده‌اند.
اما به هرحال به نظر می‌رسد دعوت الشرع به کاخ سفید فراتر از اهداف پیشتر ذکر شده، پاسخی به ابتکار کرملین برای حفظ نفوذ خود در دمشق بود؛ چرا که واشنگتن در تلاش است سوریه را از مدار روسیه خارج و در مدار جدید امنیتی غرب آسیا ادغام کند؛ مداری که مرکز ثقل آن در واشنگتن و تل‌آویو است. از سوی دیگر تغییر لباس، تغییر نام، و بازسازی یک تروریست در قالب مبارز آزادی‌خواه هنر ریبرندینگ آمریکاست که با استفاده از آن سیاست‌های مداخله‌گرایانه خود را توجیه می‌کند. جالب‌تر آنکه همین ترامپ در کمپین انتخاباتی سال ۲۰۱۶ خود بار‌ها رقبای دموکرات خود را به ساخت داعش متهم می‌کرد، اما امروز خود او در حال بازآفرینی نسخه‌ای تازه از همان داعش است، اما این بار با برچسب دولت موقت سوریه و در خدمت پروژه صلح از طریق قدرت آمریکایی.

گفتنی است، تقارن زمانی دیدار جولانی با ترامپ و بروز تحرکات ضدشیعی در اطراف دمشق هم احتمالاً اتفاقی نیست. تحریک علیه زینبیه و اماکن مقدس شیعیان، بخشی از همان نقشه‌ای است که الشرع به مثابه هدیه‌ای برای کاخ سفید آورده بود. بسیاری معتقدند، دشمنان منطقه‌ای و بین‌المللی مقاومت، از تحقق پیشگویی رهبر معظم انقلاب همچنان به شدت بیمناکند؛ همان جملهٔ تاریخی ایشان که فرمودند: «موضوع این‌جوری نمی‌ماند؛ قطعاً جوانان غیور سوری به پا خواهند خاست، ایستادگی خواهند کرد، فداکاری خواهند کرد، تلفات هم خواهند داد، اما بر این وضع فائق خواهند آمد.»

به هر حال پس از گذشت یک سال از روی کار آمدن دولت موقت احمد الشرع در سوریه و از دست رفتن حاکمیت مرکزی بر بسیاری از بخش‌های سوریه و از بین رفتن زیرساخت‌های سوریه سؤال بزرگ این است که این تغییر دولت توانسته است مطالبات مردم سوریه را پاسخ دهد یا اینکه سوریه‌ای که در معادلات قدرت منطقه‌ای نقش متوازن‌کننده و اصلی را داشت امروز به محل منازعات و ایالات متحده و غرب در صدد به دست گرفتن و اسیر کردن او در بازی‌های امنیتی غرب آسیا هستند؟