مبلغان دین

در تقویم دل‌های شیعیان، سالروز وفات حضرت امّ‌البنین (س) تنها یک مناسبت تاریخی نیست؛ روزی است که «مادر ایثار» و «ام‌الشهدا» تجلیل می‌شود؛ بانویی که عظمتش نه در نسب، که در ایمان، ادب، معرفت و تربیت فرزندی، چون حضرت ابوالفضل العباس (ع) جلوه‌گر شد. در روز بزرگداشت مادران و همسران شهدا، یاد او همچون چراغی مسیر زنان مؤمن را روشن می‌کند؛ زنانی که در سخت‌ترین میدان‌ها، صبوری و وفاداری را از این بانو آموختند. حضرت‌ام‌البنین (س) زمانی قدم در خانه ولایت گذاشت که هنوز داغ شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) در قلب امیرالمؤمنین (ع) تازه بود. او نیامد تا جای مادر حسنین (ع) را بگیرد، بلکه آمده بود تا خدمتگزار آنان باشد. همین معرفت و تواضع بود که او را در زمره زنان ممتاز تاریخ قرار داد. ابن‌ابی‌الحدید در شرح نهج‌البلاغه از عبدالله‌بن‌عباس نقل می‌کند که‌ام‌البنین پس از ورود به خانه امیرالمؤمنین (ع) گفت: «من نیامده‌ام تا در جایگاه مادر حسن و حسین باشم؛ من خدمتگزار فرزندان پیامبرم.» این سخن نشان‌دهنده روحیه پاک و نیت الهی اوست که در منابع معتبر تاریخ ثبت شده است. حضرت‌ام‌البنین (س) نه‌تنها همسر امیرالمؤمنین (س)، بلکه یاور او در تربیت سربازان آینده ولایت بود. چهار پسری که در دامان او تربیت شدند، در نهایت همگی در راه امام خویش به شهادت رسیدند. از نگاه معارف اسلامی، نشانه ایمان کامل در زن و مرد، آن است که محبت خویش را فدای محبت الهی کنند و‌ام‌البنین (س) مصداق روشن این آیه بود: «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتّى تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبّون» (آل‌عمران/۹۲)
او محبوب‌ترین سرمایه‌های خود را در راه امام زمانش تقدیم کرد؛ اما اوج مقام این بانو آنجاست که وقتی کاروان اسرا به مدینه رسید، اولین پرسش او این نبود که «پسرانم چه شدند؟» بلکه می‌پرسید: «ما خبرُ ابنی حسین؟» گویی مادر شهدا بودن را افتخار می‌دانست و دلش تنها برای امام عصرش می‌تپید. این روحیه همان چیزی است که مادران و همسران شهدا در دوران دفاع مقدس بار‌ها تکرار کردند. سیدمحسن امین در اعیان‌الشیعه نقل می‌کند:
«کانت أمّ‌البنین إذا سمعت ناعیاً یُنعی الحسین تخرج إلى البقیع و تبکیه و تبکی أبناء‌ها معه و کان الناس یجتمعون لبکائها.» این سند بیان‌کننده آن است که او عزاداری را ابزار تربیت و انتقال پیام مظلومیت اهل بیت (ع) به جامعه قرار داد؛ کاری که امروز نیز مادران شهدا به‌عنوان پیام‌آوران جبهه‌ها انجام می‌دهند.‌ام‌البنین نماد زنی است که در برابر سختی‌ها خم نشد. مادران شهدا نیز همین مسیر را ادامه دادند؛ زنانی از جنس آسمان، اما پا بر زمین. آنان در خانه‌های ساده خود سربازانی برای میهن و دین پرورش دادند. راضی‌بودن آنان به قضای الهی، مصداق روشن روایت رسول خدا (ص) است که می‌فرمایند: «بزرگى پاداش، همراه بزرگىِ بلاست. خداوند، هرگاه مردمى را دوست بدارد، مبتلای‌شان مى‌کند. پس هر که خشنود گشت، بهره‌اش خشنودى است و هر که ناخشنود گشت، بهره‌اش ناخشنودى است.» این روایت نشان می‌دهد، تحمل مصیبت و رضایت به تقدیر پروردگار، در‌های عظمت را می‌گشاید؛ همان‌گونه که برای مادران شهدا چنین بوده است. مادر شهیدی که پس از شهادت فرزندش می‌گوید: «خدا قبول کند» در حقیقت راه حضرت‌ام‌البنین (س) را ادامه می‌دهد. راه دل‌دادن به خدا و تنها خدا.