بسمالله الرحمن الرحیم
بصیرت: شاید شما هم با شنیدن خبر تعطیلی روزهای شنبه و یکشنبه هفته آینده تعجب کرده باشید. یکشنبه شب اعلام شد بنابر تصمیم هیات دولت، تهران روزهای شنبه و یکشنبه هفته آینده تعطیل است و این تعطیلات تمام ادارات و سازمانهای دولتی نیز خواهد شد. این خبر هر چند 24 ساعت بعد تعدیل و تعطیلی ادارات لغو گردید لکن بر اساس تصمیم اولیه با تعطیلی روز دوشنبه که سالروز شهادت حضرت زهرا(س) است و تعطیلات روز پنجشنبه و جمعه ادارات، عملا فعالیتهای آموزشی، اداری، اقتصادی، تولید و خدماتی پنج روز متوقف میشد و علاوه بر اینکه مردم در چرخه تلاش و پویایی و انجام خدماترسانی با مشکلاتی مواجه میشدند، این وقفه طولانی خود به خود برای کشور تعطیلات خیز ایران و بخصوص در سالی که به توصیه رهبر معظم انقلاب، سال همت و کار مضاعف اعلام شده، قطعا زیانبار و نافی اهداف ترسیم شده از سوی رهبری بود. زیان این تعطیلی در بخش آموزش یعنی مدارس و دانشگاهها نه تنها کمتر از سایر بخشها نیست، بلکه بیشتر است. با توجه به این واقعیت و اهمیت موضوع، لازم است چند نکته را یادآور شویم.
1ـ اگر تقویمها و سررسیدهای خودتان را ورق بزنید، خواهید دید که تقویم ما ایرانیها از تقویم رسمی سایر کشورهای جهان قرمزتر است، یعنی تعطیلات آن بیشتر است! بنابر آمار، تعداد روزهای تعطیل رسمی در کشورهای صنعتی اروپا 8 روز است و مجموع روزهایی هم که نیروهای کار میتوانند مرخصی داشته باشند 21 روز است در حالیکه در کشور ما مطابق تقویم به طور متوسط 30 روز تعطیل رسمی داریم که به برکت سنت سیئهای که تحت عنوان بینالتعطیلین گذاشته شده و توقعی که در میان مردم دامن زده شده، روزهای تعطیل از این هم که هست بیشتر میشود و با 30 روز مرخصی استحقاقی و 30 روز تعطیلات رسمی، نیروی کار ایرانی حق دارد 60 روز کار را تعطیل کند. طبعا اگر رقم زیاد تعطیلات در کشور در کنار بازده پائین کار در کشور قرار دهیم که بر اساس گزارش یک کارشناس مدیریت و برنامهریزی که در یک روزنامه دولتی منتشر شده بر اساس آمار جامعه جهانی کار، زمان کار مفید کارکنان در دستگاههای دولتی ایران فقط 22 دقیقه است در حالیکه این زمان در آلمان 7 ساعت و 20 دقیقه و در ژاپن حدود 8 ساعت است، به واقعیتهای تلخی میرسیم که باید همه ما را به تکاپو برای چارهاندیشی وادار کند.
بنابر این، اصلا شایسته نیست که بجای اتخاذ تدابیری برای کاهش تعطیلات در کشور که از ابتدای انقلاب تاکنون در حوزه شعار باقی مانده، با سلیقهگرایی و تصمیمات غیرکارشناسانه بر تعطیلات کشور بیفزائیم و ظرفیتهای کار و منابع و مصالح ملی را برباد بدهیم. از این رو از اساسیترین اقدامات دولت و مجلس، تنظیم مجدد جدول تعطیلات کشور و تلاش برای کاهش آن به منظور افزایش کارآیی و ارتقاء تولید است. با این نگاه که یقین داشته باشیم کاهش تعطیلات باعث کارآمدی نظام اقتصادی، آموزشی و اداری کشور میشود، متاسفانه مدیریت تعطیلات در ایران، تعطیل شده و فقط هر چند صباحی یکبار از خواب بیدار میشود و پس از اندکی شعارزدگی، دوباره به خواب میرود.
2ـ موضوع مهم دیگر پس از تعداد زیاد روزهای تعطیل در کشور، نحوه استفاده از آنها و موضوع اوقات فراغت است که معالاسف در تجدید نیرو و بازدهی افراد و در پی آن اقتصاد کشور نقش درستی ایفا نمیکند. بنابر این، سئوال اصلی اینست که آیا با وجود تعطیلات فراوان در تقویم کشور، این تعطیلات باعث رفع خستگی و آرامش روحی و روانی در نیروهای کار میشود یا خیر؟
بررسیها نشان میدهند به رغم وجود تعطیلات فراوان در ایران، بار کیفی و بهرهوری این ایام برای مردم چندان مناسب نیست.
متاسفانه مدیریت تعطیلات، که یکی از تعیین کنندهترین عناصر پیشرفت جوامع است در این زمینه نیز نتوانسته انگیزه، فضا و سازماندهی مناسبی برای استفاده از تعطیلات را ایجاد کرده و شادابی لازم را به روح مردم تزریق نماید. به عبارت دیگر، فقط اقتصاد و تولید کشور نیست که از این تعطیلات غیرکارشناسانه دچار اختلال میشود بلکه فرهنگ کار و انگیزه برای تولید و روحیه مدیریت اوقات فراغت نیز لطمه میبیند.
در یک نگاه آسیبشناسانه باید اعتراف کرد که روحیه کار و از آن مهمتر کارآفرینی و خلاقیت در کشور بر اثر کثرت تعطیلات به ظاهر عامهپسند و با اعلام تعطیلیهای بیرویه و غیرکارشناسانه لطمه دیده و بهرهوری کار و برنامههای توسعهای با مشکلات جدی مواجه شده است. از این رو ساماندهی وضعیت تعطیلات کشور باید از جنبههای اقتصادی، توسعهای، آموزشی، فرهنگی، اعتقادی، سیاسی و... مورد بازنگری قرار گیرد و به دغدغه مدیران کشور در بخشهای مختلف در سالی که باید با کار و همت مضاعف اسباب پیشرفت و توسعه ایران را فراهم نمود، توجه جدی شود.
3ـ هر چند تعطیلی اخیر در صورت عملی شدن علیالظاهر مختص تهران و تهرانیها بود، اما ناگفته پیداست که با توجه به محوری بودن تهران و مرکزیت این کلان شهر در مدیریت و تصمیمگیریهای کشوری در زمینههای اقتصادی و اجتماعی، این تصمیم به معنای تعطیلی عملی فعالیتهای استانی و شهرستانی است و منجر به تسری آن به سایر مراکز میشود. بنابر این تصمیمگیری برای تهران به طور ناخواسته مشکلاتی را برای فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی شهرستانیها ایجاد خواهد کرد.
4ـ دولت در تصمیم اولیه خود برای تعطیل کردن روزهای شنبه و یکشنبه و پیوند آن به تعطیلات قبل و بعد از آن، نه تنها به لحاظ اقتصادی و مالی و روند تولید کشور بیتوجهی کرد بلکه عجیبتر آنکه هیچ دلیل موجهی برای این تعطیلات اعلام نکرده و اکثر توجیهات ارائه شده تنها حدس و گمانهزنی سایتها و خبرگزاریها بوده و مواردی همچون برگزاری اجلاس سران گروه 15 در تهران نمیتواند دلیل مناسبی برای این تصمیم و اعلام موقعیت اضطراری در تهران و تعطیلی طولانی مرکز کشور گردد.
با کمال تأسف این تصمیم اینگونه مورد تفسیر رسانههای خارجی قرار گرفته که دستگاههای انتظامی و امنیتی کشور از توان لازم برای برقراری امنیت در برگزاری این اجلاس کوچک برخوردار نبوده و بایستی از دو روز قبل کشور را به تعطیلی بکشانند که این فقط خوراک تبلیغاتی مناسبی برای بوقهای تبلیغاتی و رسانههای استکباری است.
5ـ فراموش نکردهایم که رهبر معظم انقلاب بارها بر این نکته تأکید داشتهاند که باید نسبت به فراوانی تعطیلات کشور چارهاندیشی شود. علاوه بر این درست در آغاز سال جدید و در پی فراخوان رهبری به همت مضاعف و کار مضاعف، توقع این بود که دولت در اقدامی شایسته طرحی برای کاهش تعطیلات رسمی کشور تهیه و به مجلس ارائه نماید و از این طریق بر فعالیتهای اجتماعی و تکاپوی اقتصادی بیفزاید و زمینه را برای خروج از وضعیت دشوار اقتصادی و رسیدن به مرزهای توسعهیافتگی فراهم کند نه اینکه با افزایش تعطیلات ناگهانی و تصمیمات خلقالساعه، به ساختار اقتصادی کشور لطمه وارد کرده و روند کارهای عادی و جاری را نیز دستخوش تأخیر نماید و به جای عملی ساختن رهنمود همت و کار مضاعف درصدد ایجاد تعطیلات مضاعف باشد!
با اینکه بعدازظهر دیروز اخبار پراکندهای در تکذیب خبر تعطیلی ادارات در روزهای شنبه و یکشنبه هفته آینده و انحصار آن در مدارس و دانشگاهها منتشر شد، ولی حتی همین خبر با توجه به ضدونقیضگوئیهائی که در منابع آنها وجود دارد و اینکه این تعطیلی برای مدارس و دانشگاهها نیز زیانبار است، نشان دهنده عدم تدبیر در تصمیمگیری است. اگر اصل خبر درست نبوده، لازم بود سخنگوی دولت بلافاصله آنرا تکذیب میکرد. با اینحال عدول از یک تصمیم نسنجیده نیز اقدامی مثبت تلقی میشود و انتظار اینست که از این پس همواره همه تصمیمهای دولت بر اساس کارشناسی باشد.