معیارهای زن تراز انقلاب در رسانه/ابراهیم میرعزیزی

سایت بصیرت، گروه فرهنگی/ اجمالاً می&zwnj;دانیم که رویکردی که زن در رسانه های جهان یافته است دور از شأن واقعی زن است. عمدتاً در نقد مفهوم زن در رسانه های غربی که با جنسیت نیز عجین است اینگونه بیان می شود که به زن به صورت ابزاری نگاه می شود. اما ابزاری بودن زن نتیجه نگاه غرب به زن است نه خود تفکر. این اختلاط در مفهوم و نتیجه کار را برای درک فضای فرهنگی غرب دشوار می کند و در بسیاری موارد به انحراف می کشاند. باید درک کنیم هرگونه فاصله زن از شأن و جایگاه اصیل خود اورا به ابزاری برای اهداف دیگر سوق خواهد داد خواه در محدوده جغرافیایی غرب باشد یا شرق. اتفاقی که امروز برای زن در شرق عالم به خصوص در ژاپن و چین در حال رخ دادن است دست کمی از غرب ندارد. هر دوه به نوعی زن را از شأن اصلی خود که قوام دهنده خانواده و تربیت نسل سالم باشد دوره کرده اند. با این تفاوت که غرب به دلیل داشتن صنعت سینما و تلویزیون توانسته جنسیت زن را تقویت کند تا به درآمد این صنعت بیافزاید ولی در شرق به ضعف این بخش زن به کارخانه ها و صنایع راه یافته که به نوع دیگری بر افزایش ثروت کمک کند. در هر دوی این موارد اولیتی برای خانواده و تربیت فرزند قائل نیستند و در بسیاری موارد همین باعث تنزل جایگاه مادری به امر مذموم اجتماعی شده است. در ادامه با بررسی مفاهمی کلیدی زن و جنسیت از دیدگاه اسلام که برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری است به این نکته اشاره می کنیم که در اسلام نیز اشتغال زن در جامعه و کمک به اقتصاد جامعه امری مورد قبول است اما تضعیف نشدن جایگاه مادری و همسری او شرط این فعالیت است. چیزی که باعث سلامت جامعه آینده آن مادران است و به نوعی به صورت غیر مستقیم نقش بسیار چشمگیری دراقتصاد نیز دارد. عدم رعایت این جایگاه زن و دور کردن وی از شأن اصلی خود خرج منافع بلند مدت اقتصادی و اجتماعی برای دست یابی به منافع کوتاه مدت پر ضرریست که اسلام از آن پرهیز داده است. مفاهیم کلیدی زن و جنسیت از دیدگاه اسلام در شرایطی که مفاهیم اسلامی دچار تحریفات و اعوجاجات مختلفی چون فمینیسم اسلامی، اسلام آمریکایی، اسلامی تکنوکرات و غیره و... شده است بهترن منبع دریافت مفاهیم اسلامی – شیعی بیانات مقام معظم رهبری است. جدول ذیل جهت سهولیت در استفاده تولید کنندگان از مسئله زن طراحی شده است که سندیست جهت طراحی و استفاده از زن به عنوان یک مسئله اجتماعی و احتیاط در نغلطیدن در مفاهیم غلط از زن: مفاهیم سخنان منبع برجسته&zwnj;سازی نقش زنان کشور در رسانه نقش زن هرچه برجسته شود، خیلی بهتر است. زنهای ما مظلومند. دیدار مسئولان سازمان صدا و سیما (15/11/1381) رصد گرایشهای غیردینی از زن گرایشهای فمینیستی و گرایش خاص غربىِ در مورد زن هم که به&zwnj;جای خود محفوظ است؛ همان پرداختن جایگاه دینی واجتماعی زن اصل نقش زن در خانواده، در اجتماع؛ ارزش و اهمیت زن و اموری از این قبیل، چیزهایی است که ما حقیقتاً به آنها کم پرداخته&zwnj;ایم و از این کم پرداختن خسارت هم میبینیم. همان اهمیت ارتباط زن و مرد مسأله&zwnj;ی ارتباط زن و مرد هم مسأله&zwnj;ی مهمّی است همان پرهیز از استفاده جنسی از مسأله زن در رسانه . بین زن و مرد یک حجاب گذاشته شده است؛ با هم حرف میزنند، معامله میکنند، دعوا میکنند، دوستی میکنند؛ اما با یک حجاب و حفاظ. این در اسلام هست و بایستی رعایت شود. ارتباط زن و مرد را در این مکالمات و محاورات بایستی رعایت کرد. گاهی ارتباط زن و مرد در بعضی از صحنه&zwnj;ها طوری نزدیک و خودمانی است که آدمی که پای تلویزیون نشسته واقعاً خجالت میکشد؛ ما که پیرمردیم، درعین&zwnj;حال خجالت میکشیم! هر چه بتوانید، اینها را مراعات کنید. همان لزوم تفکر در یافتن مسیرهای جدید پرداخت به مسأله زن بدون استفاده از جنسیت خود ما این کارها را بلد نیستیم؛ اما وقتی نگاه میکنیم، میفهمیم ... که بعضی از این چیزها (مسأل پرداخت به مسأله زن) را میشود درست انجام داد. همان پرداختن جایگاه دینی واجتماعی زن مسئله&zwnj;ی زن و خانواده برای کشور، جزو مسائل درجه&zwnj; یک است. سومین نشست اندیشه&zwnj;های راهبردی با موضوع زن و خانواده (14/10/1390) پرداختن به نقشهای ایدئولوژیک زن نقش مادران شهدا، نقش همسران شهدا، نقش زنان مباشر در میدان جنگ، در کارهای پشتیبانی و بعضاً بندرت در کارهای عملیاتی و نظامی ... یک نقش فوق&zwnj;العاده بود. همان عدم توجه به تصورات متحجرانه و مغایر با نظر امام در بحث نقش آفرینی زنان امام نقش زنان را فهمید؛ والّا بودند بزرگانی از علما که ما با اینها بگومگو داشتیم، که اصلاً زنها در تظاهرات شرکت بکنند یا نکنند! آنها میگفتند زنها در تظاهرات شرکت نکنند. آن حصار محکمی که انسان به او تکیه میداد، خاطرجمع میشد، تا بتواند در مقابل اینجور نظراتی که از مراکز مهمی هم ارائه میشد، بایستد، حصار رأی امام و فکر امام و عزم امام بود. همان نیاز انقلاب به نقش آفرینی زنان به هر حال نقش زنان، یک نقش بی&zwnj;بدیلی است. پس خود این نقش، اقتضاء میکند؛ چون آینده دارد... آینده احتیاج دارد به این حضور زنانه در مجموعه&zwnj; حضور ملی. پس بایستی ما راجع به مسئله&zwnj;ی زن و حفظ این ظرفیت که در جامعه&zwnj; ما وجود دارد، تلاش کنیم. همان نیاز انقلاب خانواده سالم و خانواده سالم به مادر دلیل دوم، (پرداختن به زن) مسئله&zwnj;ی خانواده است. جامعه&zwnj;ی اسلامی، بدون بهره&zwnj;مندی کشور از نهاد خانواده&zwnj;ی سالم، سرزنده و بانشاط، اصلاً امکان ندارد پیشرفت کند. همان اقناع افکار عمومی جهان در پاسخ به اتهاماتی که غرب در بحث زنان به ما وارد کرده است. در این سی و دو سال، مسئله&zwnj;ی زن از نظر جبهه&zwnj;ی دشمنان ما، در یکی از بالانشینهای جدول اعتراضها به ماست. از اول انقلاب روی مسئله زن تکیه کردند، به ما اعتراض کردند، در ردیف تروریسم و در ردیف نقض حقوق بشر قلمداد کردند. خب، ما در این زمینه بایستی مواجهه کنیم، مقابله کنیم. افکار عمومی جهان را نمیشود دست&zwnj;کم گرفت. همه که مغرض نیستند، همه که خباثت ندارند؛ خباثت مال یک عده&zwnj;ی خاص است، مال سیاستگران و سیاست&zwnj;سازان و برنامه&zwnj;ریزان و اینهاست؛ ما نباید اجازه بدهیم که عامه&zwnj;ی مردم دچار این اغوای بزرگ قرار بگیرند؛ لذا باید وارد شویم. همان انفعال نداشتن در تفکرات رایج دنیا به زن و خرق عادات و عرف جهان این مسئله&zwnj;ی بدون انفعال، خیلی مسئله&zwnj;ی مهمی است. البته من امشب از اولین سخنران که مطالبی را بیان کردند، تا آخر، این روح را دیدم؛ دیدم نگاه، نگاه انتقادی است به وضعی که در غرب در مورد زن و بخصوص در مورد خانواده وجود دارد. البته انتقادهائی که شما به غرب کردید، بیشتر در زمینه&zwnj;ی خانواده بود؛ اما عقیده&zwnj;ی من این است که بیشترین جریمه&zwnj;ی غرب در مسئله&zwnj;ی زن و خانواده، در نگاهش به زن است؛ و این را با یک جمله و دو جمله نمیشود توصیف کرد. بزرگترین ضربه و اهانت به کرامت زن را همین سیاست غربی دارد انجام میدهد. همین فمینیستهای افراطی هم - که خب، لایه&zwnj;های متعددی دارند - من حیث لایشعر دارند به زن ضربه میزنند. حالا من حیث لایشعر که میگوئیم، نگاه خوشبینانه است …زن را ضایع میکنند. یعنی آنچنان رسم و عرف و عادتِ لایتخلف شده که کسانی جرأت نمیکنند برخلاف آن رفتار کنند. در یک مجلس رسمی، یک مرد باید با لباس رسمی بیاید؛ ...اما یک خانم در همان جلسه&zwnj; رسمی، حتماً بایستی بخشهای مهمی از بدنش عریان باشد؛ اگر پوشیده&zwnj;ی کامل بیاید، محل اشکال است؛ اگر بدون جذابیتها بیاید، محل اشکال است؛ اگر آرایش&zwnj;نکرده بیاید، محل اشکال است! این شده عرف. ... بنابراین نباید در مقابل این فرهنگ غلط انفعال داشت. غرب در قضیه&zwnj;ی زن و خانواده، در یک گمراهی و ضلالت عمیقی به سر می&zwnj;برد. فقط خانواده نیست؛ بلکه در مورد شخصیت زن، هویت زن، غرب در یک گمراهی عجیبی است. همان تغییر نگاه و تطبیق آن به نگاه اسلام نگاه اسلام به جنسیت، یک نگاه درجه&zwnj; دو است؛ نگاه اول و درجه&zwnj; یک، حیث انسانیت است؛ که در آن، جنسیت اصلاً نقشی ندارد. خطاب، انسان است... بنابراین جنسیت یک امر ثانوی است، یک امر عارضی است؛ در کارکردهای زندگی معنا پیدا میکند، در سیر اصلی بشر هیچ تأثیری ندارد و معنائی پیدا نمیکند. همان پرداختن به هر دو نقش مادری و همسری مسئله&zwnj;ی همسری، مسئله&zwnj;ی مادری، اینها همه&zwnj;اش باید تفکیک شود. زن در خانواده یک نقش همسری دارد؛ این نقش همسری، فوق&zwnj;العاده است؛ ولو اصلاً مادری ای وجود نداشته باشد. .. اما همسر است. نقش همسری را نباید دست&zwnj;کم گرفت. ما اگر میخواهیم این مرد در داخل جامعه یک موجود مفیدی باشد، باید این زن در داخل خانه همسر خوبی باشد؛ والّا نمیشود.... بعد هم نقش مادری است؛ همان پرداختن به اشتغال زنان که در کنار شغل مادران و همسران موفقی هستند. اشتغال بانوان از جمله&zwnj;ی چیزهائی است که ما با آن موافقیم. بنده با انواع مشارکتهای اجتماعی موافقم؛ حالا چه از نوع اشتغال اقتصادی باشد، چه از نوع اشتغالات سیاسی و اجتماعی و فعالیتهای خیرخواهانه و از این قبیل باشد؛ اینها هم خوب است…منتها دو سه تا اصل را باید ندیده نگرفت. یک اصل این است که این کار اساسی را که کارِ خانه و خانواده و همسر و کدبانوئی و مادری است - تحت&zwnj;الشعاع قرار ندهد. ...پس ما با آن اشتغال و مشارکتی کاملاً موافق هستیم که به این قضیه&zwnj;ی اصلی ضربه و صدمه نزند؛ چون این جایگزین ندارد....بنابراین اولویت با این کاری است که بدیل ندارد؛ تعیّن با این است... دومین مسئله، مسئله&zwnj;ی محرم و نامحرم است. مسئله&zwnj;ی محرم و نامحرم در اسلام جدی است. البته بخش عمده&zwnj;ای از این قضیه&zwnj;ی محرم و نامحرم باز برمیگردد به خانواده. همان جلوگیری از سوء ظن در خانواده اگر سوءظن پیدا شد، چه سوءظن، مستند درستی داشته باشد، چه نداشته باشد، اثر خودش را میبخشد؛ مثل گلوله&zwnj;ای است که از این لوله بیرون می&zwnj;آید؛ اگر توی سینه کسی خورد، میکُشد؛ چه این شخص عامد باشد، چه اشتباهاً دستش رفته باشد روی ماشه. ... این سوءظن کار خودش را میکند؛ چه منشأ درستی داشته باشد، چه ناشی از وسواس و مثلاً تصورات و توهماتِ بیجا باشد. همان ارزش نهادن به زن خانه دار و کار آنها حتماً بایستی بر روی کار زنهای خانه&zwnj;دار ارزشگذاری ویژه بشود. بعضی میتوانستند بروند کار بگیرند، بعضی میتوانستند تحصیلات عالیه بکنند، بعضی تحصیلات عالیه هم داشتند... گفتند ما میخواهیم این بچه را بزرگ کنیم، خوب تربیت کنیم، نرفتیم کار بگیریم. زن نرفته کار بگیرد، آن کار هم زمین نمانده؛ آن ده نفر دیگر رفتند آن کار را گرفتند. باید از اینجور زنی قدردانی شود. همان عفاف بجای عشق و شهوت سریالی ساخته شده(سریال حضرت یوسف پیامبر) که تمام جهات شرعی و رعایتهای گوناگون در آن ملاحظه شده. مبنای کار هم مبنای عفاف است، نه مبنای رائج در فیلمهای دنیا؛ عشق و شهوت و این چیزها دیدار کارگردان، هنرمندان و عوامل تولید سریال حضرت یوسف علیه&zwnj;السلام با رهبر انقلاب(9/9/88) عفاف و ارتقاء جایگاه اجتماعی زن در مورد مسأله&zwnj;ی زن نیز دو عیب اساسی در برنامه&zwnj;های گذشته&zwnj;ی صدا و سیما(قبل از انقلاب) وجود داشت: یکی این که ارزش حجاب از بین رفته&zwnj;بود. از این بزرگتر، آن بود که نقشهای پست کننده به زن داده میشد. ... همه&zwnj;ی ارزشهای بشری که برای زن مورد نظر میباشد، زیر سؤال میرفته است.... و غالباً و قاعدتاً در چهره&zwnj; یک مادر، یک همسر خوب و یک انسان کارآمد ارایه نمیشده است. همان راهکارها برای بیان راهکار خوب است به نظرات مقام معظم رهبری برگردیم: «به نظر من تلویزیون، صدا و سیما و بخصوص بخش هنر نمایشی - بخش سریال و فیلم- امروز برای ما از همیشه مهمتر است. من به هیچ وجه یک نگاه مسامحی و گذرا و باری به هر جهتی نسبت به تلویزیون ندارم. هنرهای نمایشی خیلی مهمند؛ ابعاد تأثیرگذاری و فرهنگ&zwnj;سازی هنرهای نمایشی خیلی وسیع است و امروز ما به عنوان یک ملتی که چون زنده است، چون حرف دارد، چون احساس هویت و وجود میکند، پس دشمنهای بزرگی هم دارد، مواجهیم با دشمنیهائی از راه&zwnj;های مختلف، به شیوه&zwnj;های مختلف و از جمله به شیوه&zwnj;ی استفاده&zwnj;های هنری و بیش از همه، هنر نمایش. این نشان میدهد که ما به عنوان یک ملت زنده، به عنوان یک مجموعه&zwnj;ای که در دنیا حرفی برای گفتن داریم و هدفی داریم، چقدر باید روی مسئله&zwnj;ی هنرهای نمایشی اهتمام بورزیم و سرمایه&zwnj;گذاری مادی و معنوی کنیم. لذا من حقیقتاً به این موضوع اهمیت می&zwnj;دهم.» (بیانات در دیدار هنرمندان و دست&zwnj;اندرکاران صداوسیما12/04/1389) چنانچه گذشت مقام معظم رهبری هنرهای نمایش را دارای جایگاه ویژه&zwnj;ای برای بیان اهداف انقلاب اسلامی می&zwnj;داند که باعث می شود. مفاهیم کلیدی این اهداف نیز در بیانات مقام معظم رهبری ذکر شده است و دقیق ترین منبع برای درک اسلام شیعی واقعیست. لازم است این فرمایشات به عنوان مطالبات ایشان و سندی راهبردی برای رسانه ملی تلقی شود. آنچه می&zwnj;توان از به عنوان راهکار ارائه کرد این است که این منویات (معیارهای زن از دیدگاه اسلام) در بخشهای مختلف حسب وضعیت آن بخش مورد نظر به آیتمهای ارزیابی تبدیل شود و بررسی&zwnj;های لازم توسط افراد متخصص برای آثار آن بخش انجام گیرد که با توجه به جدول فوق به صورت ذیل می&zwnj;توان ذکر کرد: -برجسته سازی نقش زنان کشور در رسانه -رصد گرایشهای غیردینی از زن -پرداختن جایگاه دینی واجتماعی زن -اهمیت ارتباط زن و مرد -پرهیز از استفاده جنسی از مسأله زن در رسانه -یافتن مسیرهای جدید پرداخت به مسأله زن بدون استفاده از جنسیت -پرداختن به نقشهای ایدئولوژیک زن -عدم توجه به تصورات متحجرانه و مغایر با نظر امام(ره) در بحث نقش آفرینی زنان -نیاز انقلاب به نقش آفرینی زنان -نیاز انقلاب به خانواده سالم و خانواده سالم به مادر -اقناع افکار عمومی جهان در پاسخ به اتهاماتی که غرب در بحث زنان به ما وارد کرده است. -انفعال نداشتن در تفکرات رایج دنیا در نگاه به زن و خرق عادات و عرف جهان -تغییر نگاه و تطبیق آن به نگاه اسلام -پرداختن به هر دو نقش مادری و همسری -پرداختن به اشتغال زنان که در کنار شغل مادران و همسران موفقی هستند. -جلوگیری از سوء ظن در خانواده -ارزش نهادن به زن خانه دار و کار آنها -عفاف بجای عشق و شهوت -عفاف و ارتقاء جایگاه اجتماعی زن این منویات به جهت تأکید ویژه مقام معظم رهبری و تأثیر برنامه ها نمایشی باید در دو حوزه برنامه&zwnj;های تولیدی نمایشی و تأمینی (خریدهای برون سازمانی) به جدیت دنبال شود که اولاً آثار تولیدی خالی از اشکالات فوق باشد و حتی المقدور آثار تأمینی خریداری نشود و در شرایط خاص که به هر دلیلی بنا بر خرید آثار برون سازمانی شد به هیچ وجه م��امحه ای در رعایت بندهای فوق انجام نشود و آثاری که چنین ویژگی نداشتند خریداری نشوند. فارغ از برنامه&zwnj;های نمایشی این پارامترهای شمولیت عامی دارد و در بخشهای دیگر از جمله: - در بخش برنامه های سرگرمی و مسابقات -برنامه گفتگو محور -پیامهای بازرگانی -مستندها -پخش زنده نشستها و همایشها و جشنواره ها نیز رعایت شود که اگر اهمیت آنان بیش از آثار نمایشی نباشد کمتر نیست و تأکید مقام معظم رهبری نیز بر آثار نمایشی نافی اهمیت این برنامه نیست.

صفحه نخست

بین الملل

سیاسی

چند رسانه ای

اقتصادی

فرهنگی

حماسه و جهاد

دیدگاه

آذربایجان غربی

آذربایجان شرقی

اردبیل

اصفهان

البرز

ایلام

بوشهر

تهران بزرگ

چهارمحال و بختیاری

خراسان جنوبی

خراسان رضوی

خراسان شمالی

خوزستان

کهگیلویه و بویراحمد

زنجان

سمنان

سیستان و بلوچستان

فارس

قزوین

قم

کردستان

کرمان

کرمانشاه

گلستان

گیلان

لرستان

مازندران

مرکزی

هرمزگان

همدان

یزد

صبح صادق

صدای انقلاب

صفحات داخلی

معیارهای زن تراز انقلاب در رسانه/ابراهیم میرعزیزی