علی موحد
جمهوری اسلامی ایران همواره بر اصل روابط دوستانه با همسایگان تأکید داشته و آن را از اصول سیاست خارجی خود قرار داده است. با توجه به شرایط ویژه آسیای مرکزی و قفقاز به‌ویژه در حوزه خزر و تحرکات بیگانگان برای نفوذ در این منطقه، جمهوری اسلامی ایران همواره بر همگرایی همسایگان برای تأمین نیازهای یکدیگر و مقابله با دخالت‌های خارجی تأکید کرده است. در ادامه همین سیاست، دکتر حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به منظور انجام یک سفر رسمی به عشق‌آباد سفر کرد.
سفر «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران به دعوت همتای ترکمن خود «قربان قلی‌بردی محمداف» صورت گرفت. روابط و همکاری‌های دوجانبه میان ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران بر اصول احترام و اعتماد متقابل و تعاملات برابر استوار هستند. البته این روابط، بخشی از روابط تهران با سایر همسایگان در مرزهای شمالی است و جمهوری اسلامی بر اساس همگرایی و روابط گسترده با همسایگان تلاش کرده تا همه کشورهای منطقه را در چتر سیاست خارجی و تعاملات بیرونی خود داشته باشد.
روابط دیپلماتیک میان ترکمنستان و جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 18 فوریه سال 1992 میلادی برقرار شد. در طی سال‌های متمادی میان دو کشور روابط و همکاری‌های فعالی شکل گرفته است. تاکنون میان دو کشور بیش از 200 سند همکاری در عرصه‌های مختلف امضا شده و بنیه حقوقی روابط دو کشور همسایه تکمیل گردیده است.
ترکمنستان و ایران روابط و همکاری‌های سیاسی، اقتصادی، تجاری، فرهنگی و انسان‌دوستانه را مبتنی بر اصول حقوق برابر و تعاملات بلندمدت به اجرا میگذارند و برای توسعه و تقویت مناسبات همه‌جانبه میان دو کشور، اهمیت خاصی قائل هستند. عرصه‌های سوخت و انرژی، ارتباطات، اقتصاد آب، بازرگانی، اقتصادی، صنایع نساجی، صنایع مواد غذایی و فناوری نوین از جمله بخشهایی هستند که در روابط دو کشور بخشهای اولویتدار محسوب میشوند.
علاوه بر این، در حاشیه روابط دوجانبه اقتصادی، همه ساله به صورت مستمر نمایشگاه اختصاصی کالاهای جمهوری اسلامی ایران در ترکمنستان برگزار می‌شود.
راهاندازی خط راهآهن جدید قزاقستان ـ ترکمنستان ـ ایران فرصت و تسهیلاتی را ایجاد خواهد کرد که می‌توان فراوردههای نفتی را از حوزه دریای خزر به کشورهای خاورمیانه از طریق کوتاهترین مسیر منتقل کرد و از طریق این خط آهن، مسیرهای قبلی در این زمینه 600 کیلومتر و زمان برای حملونقل نیز دو شبانه روز کاهش خواهد یافت، لذا توانمندیهای صادراتی دو کشور آسیای مرکزی را که از محصولات و کالاهای صادراتی غنی برخوردار هستند، ارتقا خواهد داد.
به این ترتیب، بهره‌برداری از این خط آهن بینالمللی، ترکمنستان را به تقاطع مهم حملونقل و ترانزینی در منطقه تبدیل خواهد کرد. پروژه خط راهآهن بینالمللی قزاقستان ـ ترکمنستان ـ ایران یکی از مهم‌ترین و پراهمیت‌ترین طرح‌ها در سال‌های اخیر است. این خط‌آهن قرار است به حلقه طلایی اتصال کریدور بینالمللی «شمال ـ جنوب» تبدیل شود.
گفتنی است حسن روحانی در دیدار قربانقلی بردی محمداف رئیس‌جمهور ترکمنستان، از دعوت وی برای شرکت در همایش صلح، دوستی و بی‌طرفی که در پایان سال میلادی جاری در ترکمنستان برگزار خواهد شد، استقبال کرد.
روحانی تصریح کرد: مقام‌های دو کشور به‌خوبی بر اهمیت روابط بسیار خوب دوجانبه واقف هستند و معتقدیم باید از همه ظرفیت‌های موجود برای توسعه این روابط استفاده کنیم.
قربانقلی بردی محمداف رئیس‌جمهور ترکمنستان نیز در این دیدار، به روابط خوب و حسنه دو کشور اشاره کرد و گفت: دو ملت ایران و ترکمنستان همواره روابط حسنه خود را حفظ کردند و در سال‌های اخیر نیز با توجه به افزایش همکاری‌ها در عرصه‌های مختلف، روابط دوجانبه تهران ـ عشق‌آباد مفهوم جدیدی پیدا کرده است.
وی با بیان اینکه ایران و ترکمنستان در عرصه سیاسی نیز نظریات و ایده‌های همخوان و نزدیک به یکدیگر دارند، افزود: دو دولت ایران و ترکمنستان، همواره برای آبادانی کشورهای خود، رفاه دو ملت و حفظ و گسترش صلح و امنیت در جهان تلاش کرده‌اند.
به هر تقدیر می‌توان گفت؛ سفر دکتر روحانی به ترکمنستان نقطه عطفی در روابط دو کشور است که با امضای چندین قرارداد و تفاهم‌نامه همکاری همراه بوده است. چنانکه مقامات ارشد دو کشور تأکید کرده‌اند، روابط میان تهران ـ-عشق‌آباد به عنوان دو همسایه خزر اهمیت بسیاری دارد. همگرایی و نزدیکی دیدگاه طرفین در باب رژیم حقوقی دریای خزر از یک‌سو موجب تسریع در روند تدوین رژیم حقوقی این دریا می‌شود و از سوی دیگر، مانع از سوءاستفاده کشورهای غربی برای نظامی کردن و در نهایت، غارت ثروت‌های خزر می‌گردد.
دو کشور همسایه از ظرفیت‌های بسیاری برای توسعه مناسبات برخوردارند و می‌توانند به عنوان مکملی برای توسعه و پیشرفت یکدیگر ایفای نقش کنند که سفر دکتر روحانی به ترکمنستان، گامی مهم در تحقق این امر است.