(روزنامه جمهوري اسلامي - 1394/06/19 - شماره 10402 - صفحه 16)
«دیوید ایگنیشس» مقاله نویس آمریکایی نوشت: عربستان سعودی با رویکرد کاستن از سطح نفوذ ایران در سوریه، مصمم به ایفای نقشی وسیع‌تر در آمریکا است؛ اما تحولات درون دستگاه پادشاهی سعودی؛ واشنگتن را در این روند محتاط کرده است.
وی در تفسیری در خصوص دیدار اخیر رهبران آمریکا و عربستان در واشنگتن، در مقاله‌ای در روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» نوشت: «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا و «ملک سلمان» پادشاه 79 ساله عربستان سعودی دیدار جمعه گذشته خود در کاخ سفید را موفقیت آمیز قلمداد کردند.
«محمد بن سلمان» پسر ملک سلمان که پدرش را در این نشست همراهی می‌کرد، در این دیدار پیشنهاد «مشارکت استراتژیک» میان دو کشور را با هدف گسترش مناسبات تجاری و اقتصادی مطرح کرد. در صورت تحقق این ایده، نقش عربستان برای آمریکا دیگر به طور سنتی منحصر به تامین نفت باقی نخواهد ماند و گسترده‌تر خواهد شد.
اوباما در این دیدار به میهمان سعودی خود گوشزد کرد که مبارزه نظامی عربستان سعودی در یمن که «محمد بن سلمان» هدایت‌کننده اصلی آن است، در حال خلق یک فاجعه انسانی است و این فاجعه غیرقابل اجتناب به داخل عربستان نیز سرایت خواهد کرد.
ایگنیشس نوشت: دیدار رهبران دو کشور در کاخ سفید در سایه تحولات جاری درون دستگاه پادشاهی عربستان برگزار شد. آمریکا با دلواپسی نظاره گر رقابت مهم و حساسی است که برای جلوس بر تخت پادشاهی میان پسر جوان و ولیعهد عربستان جریان دارد.
«محمد بن سلمان» همزمان مناصب قائم مقام ولیعهدی، وزارت دفاع و ریاست برنامه ریزی اقتصادی کشور را به عهده دارد و رسما مقام جانشین ولیعهدی عربستان را در اختیار دارد.
شاهزاده «محمد بن نایف» 56 ساله ولیعهد عربستان، تجربه ریاست دستگاه اطلاعات و وزارت داخله را دارد و سال‌ها شریک و متحد کلیدی آمریکا در امر تبادل اطلاعات در مبارزه با تروریسم علیه القاعده بود.
مقامات دولت آمریکا در هفته‌های اخیر به رویکردهای «محمد بن سلمان» و مانورهای سیاسی او داخل عربستان سعودی اشاره کرده‌اند. در ماه آوریل شاهزاده «مقرین بن عبدالعزیز» از مقام ولیعهدی عزل شد و «محمد بن نایف» معاونش در این مقام منصوب شد. از همان هنگام «محمد بن سلمان» به جمع جانشینان ولیعهدی عربستان پیوست.
تحلیل ناظران سیاسی از این تغییر و تحولات سیاسی درون دستگاه پادشاهی سعودی آن است که امکان دارد پادشاه همانگونه که در مورد «مقرین» عمل کرد و او را از مقام ولیعهدی عزل کرد، این بار نیز امکان دارد تصمیم بگیرد اقدامی مشابه را در مورد «محمد بن نایف» انجام دهد و «محمد بن سلطان» را در مقام او بنشاند.
یک مقام سرشناس عرب در خصوص «محمد بن سلمان» توضیح می‌دهد: او پسر شاه است و شانس زیادی برای جلوس بر تخت پادشاهی دارد. هر اندازه عمر سلمان طولانی باشد، شانس محمد بن سلمان برای جانشینی وی تقویت خواهد شد.
این مقام عرب از آمریکا می‌خواهد به تاسی از برخی کشورهای حاشیه خلیج (فارس) و کشورهای اروپایی، پسر پادشاه عربستان سعودی جانشین او شود.
این مقام عرب پیشنهاد می‌دهد که آمریکا «محمد بن سلمان» را نیز چون «محمد بن نایف» به «وال استریت» دعوت کند و او را به «دره سیلیکون» - خلیجی در جنوب سانفرانسیسکو - ببرد و مراتب حمایت و مراقبت از او را ثابت کند.
اما برخی نیز به این عقیده هستند که آمریکا نباید در فرآیند جانشینی سیاسی در هیچ کشوری و به خصوص در پادشاهی تیره و غیرشفاف عربستان سعودی دخالت کند.
بسیاری نیز نظرشان آن است که آمریکا روی هر چیزی انگشت تاکید نهاد، نتیجه معکوس داشته است. برخی نیز معتقدند که با جلوس «محمد بن سلمان» بر تخت پادشاهی ضریب خطر بالا خواهد رفت. در آن صورت وی پادشاهی جوان خواهد بود که مترصد است الگوی سیاسی امارات عربی متحده را در مدرن ساختن کشور برای عربستان پیاده کند.
عربستانی‌ها تاکنون راجع به جانشینی پادشاه خواستار اعلام نظر آمریکا نشده اند، اما برخی احساس شان آن است که شاید این کار در آینده نزدیک انجام شود و واشنگتن را مجبور به تصمیم گیری کنند که آیا می‌خواهد در این زمینه ساکت بماند یا رهنمودهایی ارائه دهد.
نویسنده واشنگتن پست نوشت: ملک سلمان و پسرش تاکنون سیاست‌های تهاجمی را دنبال کرده‌اند. آنها باب گفت وگوهای گسترده با روسیه را گشوده اند، یک هیات بزرگ بلندپایه شامل چندین نفر از وزرای کابینه را به مجمع بین‌المللی اقتصادی در «سن پترزبورگ» اعزام کرده‌اند. «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه نیز در اوائل ماه اوت در دوحه قطر با «سرگئی لاوروف» و «جان کری» همتایان روسی و آمریکایی خود دیدار کرد و در این دیدارها بحث‌هایی سه جانبه‌ای در خصوص موضوع سوریه مطرح شد.
جذاب‌ترین اقدام محمد بن سلمان در مورد سوریه، دیدار اواخر ماه ژوییه او در ریاض با «علی مملوک» مشاور عالی اطلاعاتی «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه بود.
طبق اعلام یکی از مقامات دولت آمریکا، در آن نشست که گویا با وساطت روسیه انجام شد، وزیر دفاع جوان سعودی مطرح کرد «اسد» می‌تواند در قدرت بماند، مشروط بر آنکه ایران پایش را از سوریه بیرون بکشد. پیشنهاد اجازه دادن به بقای اسد در قدرت، بیانگر تغییر عمده در سیاست رسمی عربستان است و ثابت می‌کند که ریاض آماده است برای کاستن از سطح نفوذ ایران در دمشق چه بهای سنگینی بپردازد.
سعودی‌ها با دعوت از روسیه در فرآیند تشکیل دولت انتقالی در سوریه، اینک باید به محاسبه سود و زیان این رویکرد بنشینند.
روسیه از هفته گذشته کار ارسال تدارکات نظامی به شمال سوریه را آغاز کرد و احتمالا در حال آماده ساختن یک پایگاه است که از داخل آن هواپیماهای روسی علیه داعش و یا سایر گروه‌های افراط گرای مخالف اسد ماموریت‌هایی انجام دهند.
روسیه ضمن آن در خفا هم با تنی چند از اعضای مخالفان سوریه دیدار کرده است. رهبران آمریکا و عربستان جمعه گذشته در پایان دیدارشان در کاخ سفید بیانیه‌ای مشترک صادر کردند و در آن بر لزوم روابط دیرپا و بادوام میان ریاض و واشنگتن تاکید کردند.
این امر صحت دارد، اما موضوع آن است که آمریکا یقینا از تحولات اخیر درون پادشاهی تیره و غیرشفاف سعودی گیج و متحیر است.
http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=61378
ش.د9402468