(روزنامه آرمان - 1394/06/23 - شماره 2852 - صفحه 3)
آنچه نگاشته شد، روایتی ساده از آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی و آیت‌ا... مصباح یزدی است. دو آیت‌ا... که طی ماه‌های اخیر اختلاف‌سلیقه‌ها و روایت‌هایشان به عرصه رسانه‌ها وارد شده است، روندی که شاید مطلوب دو طرف هم نباشد اما تداوم آن منجر به رسانه‌ای شدن شده است و گریزی از آن نیست. هاشمي سياستمدار و مصباح ايدئولوگ نبايد با يكديگر مشکلی داشته باشند اما اختلافات از جايي آغاز مي‌شود كه آيت‌ا... مصباح یزدی حضور در عرصه فعالیت‌های سیاسی را چاشنی تئوري‌پردازي می‌کند و به صورت علنی وارد عرصه می‌شود و هاشمی که به خوبی برنامه مصباح را پیش‌بینی کرده بود برخی تناقضات نظريات مصباح با سياست ورزي انقلابي را یادآور می‌شود و در مواقعي که سخن در لفافه اثربخش نباشد مجبور به بیان علنی می‌شود.
آنچه این روزها بیش از همه در چالش میان دو آیت‌ا... به چشم می‌خورد بازگشت به گذشته آنهاست بویژه دوران مبارزه با رژیم سابق و اعتماد امام خمینی(ره). مصباح یزدی از ورود به مسایل روز با ذکر نام آيت‌ا... هاشمی پرهیز می‌کند چرا که به‌خوبی به نقش‌آفرینی او در عرصه سیاست آگاه است و بهتر از آن واقف به شکست تفکر سیاسی خود در انتخابات‌های چندین سال اخیر چه آن زمان که احمدی‌نژاد را تا عرش بالا آورد و سپس از این حمایت‌ها پشیمان شد و چه دوره‌ای که جلیلی را تحت حمایت انتخاباتی در سال92 قرار داد و نتیجه‌ای کسب نکرد. پس او به گذشته می‌رود تا شاید از آنچه که دیگر در اذهان باقی نمانده است روایت‌هایی داشته باشد که بتواند وزنه ترازوی خود را در مقابل هاشمی کمی تراز نماید.
رقابت سياسي آيت‌ا... مصباح‌يزدي و آيت‌ا... هاشمي از سال‌ها پيش به‌ويژه پس از انتخابات سال 84 و روي كار آمدن محمود احمدي‌نژاد پررنگ‌تر شد اما شايد مهم‌ترين اختلاف اين دو حوزوي را بتوان به جايگاه مردم در انديشه سياسي آنان نسبت داد. آيت‌ا... مصباح‌يزدي در اين باره راي مردم را مشروعيت‌‌‌‌بخش نمي‌داند و معتقد به الهي بودن مشروعيت حاكم اسلامي است. او راي مردم را مقبوليت مي‌داند. سایت شخصی آيت‌ا... مصباح به نقل از وی در تفسيرش از نگاه امام خميني(ره) به شأن راي مردم نوشته است: «كساني كه فرمايشات حضرت امام(ره) را در سخنراني‌ها و كتاب‌هايشان ديده باشند، مي‌دانند كه امام(ره) از لفظ حكومت اسلامي استفاده مي‌كردند، اما از آنجا كه واقعه انقلاب در اين جهان اتفاق مي‌افتد و جهان مي‌خواهد بداند چه حكومتي در ايران قرار است بر سركار بيايد، امام از ادبيات سياسي روز استفاده كرده و منطقي را اتخاذ كردند كه مورد توافق و فهم ديگران باشد.»
از سوي ديگر اما آيت‌ا... هاشمي درست نقطه مقابل نظر او را دارد و تفسير ديگري از نگاه امام(ره) ارائه مي‌دهد. او معتقد است كه جمهوريت نظام به اندازه اسلاميت نظام داراي ارزش است. هاشمي معتقد است براساس دیدگاه امام رای مردم تزئینی نیست و بر همین اساس امام تاکید داشتند که میزان رای ملت است. اكنون دو انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شوراي اسلامي آوردگاه جديدي پيش روي اين دو روحاني قرار داده است.
آيت‌ا... مصباح به دنبال كسب كرسي‌هاي بيشتر يا حداقل حفظ كرسي‌هايي است كه هم‌اكنون نيز با نام اعضاي جبهه پايداري در مجلس در اختيار دارد. شكست نامزد مورد حمايت او در انتخابات رياست‌جمهوري 92 اين كرسي‌ها را بيش از پيش براي آيت‌ا... قم‌نشين حائزاهميت كرده است، از سوي ديگر اما هاشمي پيروزي بزرگي در اين رقابت به دست آورد. او اكنون شايد چندان از بابت كرسي‌هاي مجلس نگران نيست و بيشتر در انديشه كرسي‌هاي مجلس خبرگان است.
روایتی از پساانقلاب با عینک مصباح
نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان در جایی دیگر به افرادی اشاره می‌کند که اسلام را به‌زعم وی به گونه‌ای دیگر می‌بینند، وی درباره آنها می‌گوید: «این دسته معتقد هستند اسلام و دین مردم وسیله‌ای بود تا شاه را ساقط کنیم، حالا خودمان جای شاه هستیم؛ مدتی خانواده پهلوی حکومت کردند و چون ما زندان رفتیم، زحمت کشیدیم و شکنجه شدیم حکومت حق ماست. دولتی هم که این افراد تشکیل می‌دهند همانند دولت‌‌های دیگری است که وجود دارد.» به طور واضح این سخنان کنایه به شخصیت‌هایی دارد که برای پیروزی انقلاب هزینه‌های زیادی دادند و یکی از مصادیق این سخن می‌تواند آیت‌ا... هاشمی باشد.
در این شرایط، سوالی مطرح می‌شود که آیا آیت‌ا... هاشمی تاکنون ادعاهایی اینچنینی داشته است که مصباح یزدی اینچنین گفته و مگر غیر این است که هاشمی بارها بر حق مردم بر اداره امور سخن گفته و هیچ فرد و گروهی را تنها صاحب انقلاب و کشور معرفی نکرده است؟ بلکه او مردم را همه کاره نظام می‌داند. به نظر می‌رسد اکنون او که خود به نقش مهم آیت‌ا... هاشمی آگاه است می‌خواهد او و امثال وی را اینگونه تعریف و اذهان را به سمت دیگری سوق می‌دهد اما در اینجا لازم است به اظهارات یکی از شاگردان سابق مصباح یزدی مراجعه شود.
حجت‌الاسلام محسن غرویان می‌گوید: «آیت‌ا...مصباح یزدی، مثل مقام معظم رهبری یا مثل شهید بهشتی و آيت‌ا... هاشمی رفسنجانی، وارد متن کار‌های نظام و انقلاب نشدند و بیشتر به همان کار‌های حوزوی و علمی پرداختند.» در همین موضوع رضا صنعتي که نويسنده دو كتاب درباره مصباح و دو كتاب درباره هاشمي است و خود در زمره حامیان مصباح تعریف می‌شود به خاطره‌اي از ديدارش با هاشمي اشاره مي‌كند: «وجه مشترك یک بحث که مطرح کردم، عدم همراهي آيت‌ا... مصباح با انقلاب بود.
من در آن جلسه اشكال كردم كه اعلاميه‌هاي متعددي از سال42 وجود دارد كه حاكي از همراهي آقاي مصباح با نهضت است. آقاي هاشمي گفتند: بله! من هم در خاطراتم به برخي از فعاليت‌هاي ايشان اشاره كرده‌ام اما اين مربوط به يك مقطع خاص بود و بعد ادامه پيدا نكرد. من باز اشكال كردم كه حتي در سال‌هاي 56 و 57 اعلاميه‌هايي با امضاي ايشان موجود است. آقاي هاشمي پاسخ دادند: از سال 46 تا 56 چه چيزي هست؟! بعد اضافه كردند كه در سال‌های 56 و 57 خيلي‌ها همراه شدند: اما از 46 تا 56 چه؟!» این جملات نشان می‌دهد که هاشمی اسناد مهم و قابل استنادی دارد در مورد اتفاقات پیش از انقلاب دارد.
از تئوری‌پردازی تا سیاست‌ورزی
** اما آیت‌ا... مصباح یزدی این روزها رویکردی را در باب سیاست‌ورزی آغاز کرده که برخی فعالان سیاسی که آشنایی قدیمی با فعالیت‌های وی دارند آن را رویکردی جدید می‌دانند. محمدرضا خباز از سیاسیون اصلاح‌طلب در این باره با آرمان به گفت‌وگو پرداخته که در ادامه می‌خوانید:
* چرا در زمان حیات آیت‌ا... مهدوی‌کنی آنچنان زعامت سیاسی آیت‌ا... مصباح‌یزدی در جناح اصولگرا جدی گرفته نمی‌شد؟
** دلیلش آن است که بعد از ارتحال آیت‌ا... مهدوی‌کنی، اصولگرایان فاقد محور شدند و در جست‌وجوی محور بودند. روزی خبرنگاران مجلس از من سوال کردند فکر می‌کنید بعد از آیت‌ا... مهدوی‌کنی این مسئولیت از سوی اصولگرایان به آیت‌ا... مصباح سپرده خواهد شد که پاسخ دادم تفاوت زیادی بین آیات مهدوی‌کنی و مصباح یزدی وجود دارد. اولین اختلاف این است که آقای مهدوی کنی در زمان قبل انقلاب از مبارزین بودند و از شاگردان امام که در این راه، فداکاری‌‌های زیادی کردند، زندان رفتند و شکنجه دیدند. مرحوم مهدوی‌کنی در دوران سخت قبل از انقلاب و در عالم ناامیدی، ایستادند و از انقلاب حمایت کردند.
* به هر حال اصولگرایانی هستند که تمایل به قرار گرفتن در زیر چتر آیت‌ا... مصباح‌یزدی به عنوان لیدر سیاسی دارند.
** به یک موضوع دیگر اشاره کنم تا شاید پاسخ این سوال را داده باشم. هر دو جریان اصولگرا و اصلاح‌طلب کشور افتخار تقلید و ارتباط معنوی داشتن با امام خمینی را داشته و دارند و خواهند داشت. چگونه ممکن است اصولگرایان حول شخصیتی جمع شوند که علایق عمیقی به حضور در جایگاه‌های سیاسی ندارد و با نیروهای به‌اصطلاح خط امام زاویه دارد. حامیان آقای مصباح یزدی باید به این سوال در کنار حمایت‌هایشان پاسخ دهند.
* مگر آیت‌ا... مصباح‌یزدی در آن زمان به عنوان یکی از علما شناخته نمی‌شد؟
** درست است. روزی که بحث آقای مصباح یزدی در مجلس مطرح شد به خبرنگاران گفتم صحیفه نور را جستجو کنند و ببینند آیا نامی از ایشان هست یا نه و این در صورتی است که ایشان در آن زمان از بزرگان حوزه بودند. من از آقای مصباح یزدی این سوال را دارم دلیل این مساله چیست؟
* شاید اسم برخی دیگر از شخصیت‌های کشور هم در صحیفه نباشد.
** نام همه مقامات حداقل یکبار ذکر شده است از جمله مقام معظم رهبری، شهیدان بهشتی و مطهری و همچنین آیت‌ا... یزدی و اعضای شورای نگهبان و دیگران که نام برخی دو سه بار و برخی دیگر حتی بیشتر نامشان آمده است. همین جمله معروف «هاشمی زنده است تا نهضت زنده است» جمله کوچکی نبود و امام(ره) این جمله را به هیچ شخص دیگری نگفتند. حالا چطور ممکن است فردی که امام درباره او با این عزت و کرامت سخن می‌گفتند را همتراز با افرادی کنیم که حتی یکبار نامشان در در صحبت‌ها، بیانیه‌ها و مکالمات نیامده است.
* به نظر می‌رسد آقای مصباح از آن چهره تئوری‌پرداز به چهره‌ای سیاسی تبدیل شده است و شاید یکی از دلایل اختلافات را باید در ابعاد سیاسی وی جست‌وجو کرد.اینطور نیست؟
** در این حوزه هم حرف فراوان است و تنها به یک موضوع که تفاوت آقای هاشمی با آقای مصباح را هویدا می‌کند اشاره می‌کنم. آقایان هاشمی و مصباح از خبرگان تهران هستند. در دور گذشته چه تعداد رای به آقای هاشمی و چه تعداد به آقای مصباح یزدی داده شد؟ رای مردم معنادار است. مردم با رای بالا به هاشمی خبرگی ایشان را بیشتر از دیگران تایید کردند.
* در نهایت
** با این اوصاف بايد ديد در انتخابات مجلس خبرگان و مجلس شوراي اسلامي در اسفند ماه جاري، «راي مردم» چه سرنوشتي پيش روي اين دو روحاني سياستمدار و حامیان و همفکران آنها قرار خواهد داد.
http://armandaily.ir/?News_Id=127744
ش.د9402587