آمریکا نه‌تنها به دنبال لغو تحریم‌ها نیست، بلکه استمرار و تشدید آن را در دستور کار دارد؛ چرا که همچنان در توهم کارایی تحریم‌ها برای به زانو درآوردن ایران است. توهمی که راهکار فروپاشی آن اجرای اقتصاد مقاومتی برای رسیدن به رشد و شکوفایی اقتصادی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی کشور است
سه ماه از اجرایی شدن توافق هستهای میان جمهوری اسلامی ایران و گروه 1+5 موسوم به برجام می‌گذرد. برآیند این دوره زمانی به اذعان بسیاری از تحلیلگران، ناظران و مقامات سیاسی و اقتصادی در عرصه داخلی و جهانی بیان‌کننده پایبندی کامل ایران به تعهداتش است؛ چنانکه حتی مقامات آمریکایی نیز بارها به این امر اذعان کرده‌اند. حال آنکه آمریکایی‌ها تاکنون از اجرای بسیاری از تعهدات خود برای رفع تحریم‌ها خودداری کرده و ناقض برجام بوده‌اند. بررسی کارنامه رفتاری دولتمردان و ساختار حاکم بر آمریکا در طول هفته‌های اخیر مجموعه‌ای از تناقضات رفتاری و گفتاری در قبال جمهوری اسلامی ایران و مسئله برجام را نشان می‌دهد و این پرسش را در ذهن ایجاد می‌كند که آمریكا از چنین رفتارهایی چه اهدافی را پیگیری می‌كند و راهكار مقابله با آن چیست؟
نگاهی به رفتارهای آمریکا بررسی کارنامه گفتاری و رفتاری محافل رسانه‌ای و سیاسی آمریکا در هفته‌های اخیر نکات قابل توجهی را نشان می‌دهد. برای تبیین رفتار و در نهایت اهداف آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران به برخی از این رفتارها اشاره می‌شود:
ـ «مارک تونر» معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا: «ایران به تعهدات برجامی خود پایبند بوده و حالا آمریکا باید برای پایبند ماندن به تعهدات برجامی خود، نحوه تجارت با تهران بدون نقض تحریم‌ها را به خارجی‌ها آموزش دهد.»
«جان کری» وزیر خارجه آمریکا: «ایران «استحقاق» دسترسی به دلار را دارد و دولت آمریکا در صدد ایجاد امکان معامله دلاری بانک‌های آمریکایی با این کشور است؛ چرا که ایران به تعهدات هستهای خود عمل کرده است.»
ـ «جاش ارنست» سخنگوی کاخ سفید: «آنچه به طور مشخص می‌توانم بگویم، این است که ایالات متحده تصمیمی برای برقرار کردن مجدد مجوز موسوم به «مجوز تراکنش‌های دور برگردان» برای ایران را ندارد.
ـ «اوباما» رئیس‌جمهور آمریکا: ایران برای پایبندی به «روح» توافق هستهای باید آنچه را که به گفته وی «اقدامات تحریک‌آمیز» است، متوقف کند. اوباما اضافه کرد: «یکی از کارهایی که لو (وزیر خزانه‌داری آمریکا) و همتایان او داخل گروه 1+5 و جاهای دیگر انجام خواهند داد، روشن کردن این برای بنگاه‌های تجاری است که چه نوع معاملاتی در واقع مجاز هستند. ما برای حل برخی از نگرانی‌هایی که ایران ابراز کرده، با آنها همکاری خواهیم کرد.» اوباما گفت، وقتی آنها موشک بالستیک با شعارهایی برای نابودی اسرائیل شلیک میکنند، این شرکت‌ها را مشوش می‌کند. برخی خطرهای ژئوپلیتیک وجود دارند که وقتی آنها (شرکت‌ها) می‌بینند این اتفاق دارد می‌افتد، تحریك می‌شوند. اگر ایران به ارسال موشک به حزب‌الله ادامه بدهد، این کار شرکت‌ها را مضطرب می‌کند.»
ـ «ناثات تک» سخنگوی منطقه‌ای وزارت خارجه آمریکا در گفت‌وگو با العربیه: آمریكا با اقدامات ثبات‌زدای ایران در منطقه مقابله خواهد کرد. ایران نه فقط در یمن، بلکه در سوریه، عراق و بسیاری از کشورهای دیگر نیز اقدامات تحریک‌آمیز انجام می‌دهد.
ـ «اِد رویس» رئیس کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان آمریکا: «ایران در پسابرجام اقدامی را که بتواند مبنای امتیازگیری از آمریکا باشد، انجام نداده و ایرانی‌ها باید فعلاًً منتظر رشد اقتصادی مورد انتظار از توافق هستهای بمانند.»
ـ جان کری در مصاحبه با شبکه خبری بلومبرگ: «بنابراین، ایران و روسیه و دیگران باید بدانند که اگر صلح می‌خواهند، اسد باید تن به انتقال بدهد.»
ـ مؤسسه واشنگتن ضمن بررسی گزینه‌های احتمالی ایجاد دسترسی محدود برای انجام معاملات دلاری با ایران نوشته است، چنین سازوکارهایی هم اثر چندانی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت. دلیل اصلی تمایل نداشتن بانک‌های خارجی برای رابطه با ایران، محدودیت‌های دلاری نیست؛ بلکه «وقتی مؤسسات مالی خارجی به ایران نگاه میکنند، ریسک‌های متعددی فراتر از تحریم را مشاهده میکنند، از جمله مبادلات مالی غیرقانونی، موضوعات قانونگذاری و نگرانی‌های اعتباری که بیشتر آنها از سوی خود ایران شکل گرفته است. از این رو، شفافیت بیشتر یا امتیازدهی‌های بیشتر از سوی واشنگتن، اثر اندکی بر تغییر محرکه‌های اقتصادی ایران خواهد داشت.»
ـ روزنامه واشنگتن‌پست در گزارشی به قلم «مایکل نایتس» عضو اندیشکده آمریکایی مؤسسه واشنگتن: واشنگتن به دنبال تقویت «میانه‌روها» در ایران و فشار به سپاه پاسداران است.
ـ «اشتون کارتر» وزیر دفاع آمریکا: نیروهای آمریکا با نفوذ نامطلوب ایران علیه دوستان و متحدان آمریکا مقابله میکنند.
ـ «شانون» معاون وزیر خارجه آمریکا در نشست استماع كنگره: دولت کشورش از کانال شورای امنیت سازمان ملل مانع فروش جنگنده‌های روسی سوخو ـ30 به ایران خواهد شد. دولت اوباما آمادگى دارد قانون تحریم‌هاى ایران را، که زیربناى تحریم‌هاى یکجانبه واشنگتن علیه تهران است، مشروط بر عدم تداخل با برجام تمدید کند.
ـ «وندی شرمن» سرپرست سابق گروه مذاکره‌کننده آمریکا در مذاکرات هستهای ایران و گروه 1+5 در یادداشتی در روزنامه «یو‌اس‌ای تودی»: جهان «برای همیشه» خود را برای پایبند نگه داشتن ایران به «برجام» متعهد بداند.
رفتار پاندولی آمریکا در بررسی آنچه از گفتار مقامات و محافل رسانه‌ای آمریکا ذکر شد، چند اصل کلیدی قابل پردازش است؛
۱ ـ اذعان به پایبندی ایران به تعهدات برجامی با محوریت پیروز نشان دادن سیاست‌های آمریكا در قبال ایران با هدف استفاده انتخاباتی از آن در عرصه داخلی آمریكا، نمایش قدرت آمریكا برای مهار تهدیدات جهانی و برجسته‌سازی نقش اوباما در تأمین امنیت متحدانش؛
۲ ـ ادعای تلاش آمریکا برای رفع موانع تحریمی، از جمله در حوزه دلاری و معاملات بانک‌ها با ایران در حالی که همزمان چنان ادعا می‌شود که لغو تحریم دلاری جز برجام نیست و آمریکا نه از روی تکلیف، بلکه از روی حسن‌نیت این اقدام را صورت می‌دهد و ایران باید در ازای آن امتیازات خاص بدهد.
۳ ـ تأکید بر اقدامات کنگره برای حفظ و حتی اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران، از جمله تمدید 10 ساله قانون داماتو یا همان تحریم‌های زیربنایی ایران؛
۴ ـ برجسته‌سازی نقش منطقه‌ای ایران با ادعای بی‌ثبات‌کننده بودن رفتارهای جمهوری اسلامی و حمایت آمریکا از متحدانش در برابر آن و ادامه فضای ایران‌هراسی برای جهانیان؛
۵ ـ تلاش برای دو دسته نشان دادن ساختار درونی ایران و تلاش آمریکا برای تقویت بخشی از آن؛
۶ ـ تلاش برای القای این تصور که توان موشکی و نیز حمایت ایران از مقاومت زمینه‌ساز تحریم‌های بیشتر علیه ایران شده است.
اهداف نهایی آمریکا نوع رفتارهای آمریکا نشان می‌دهد، آنها چند هدف را پیگیری میکنند؛ نخست، توجیه ادامه تحریم‌ها و انداختن توپ در زمین ایران برای پنهان‌سازی نقض برجام و تعهدات آمریکا در آن با ادعای داخلی بودن دلایل عدم گشایش اقتصادی؛دوم، ایجاد شکاف در داخل ایران با سیاست میانه‌رو و تندرو و عامل تنش معرفی کردن ارزشی‌ها به‌ویژه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛
سوم، تلاش در تغییر رفتار منطقه‌ای ایران و همسو کردن آن با سیاست‌های خود، به‌ویژه در سوریه با برجسته‌سازی مسائل منطقه در ادامه تحریم‌ها؛
چهارم، اجرای سیاست‌های تحریمی علیه جمهوری اسلامی ایران با تصور نتیجه‌بخش بودن تحریم‌ها برای تسلیم‌سازی کامل ایران. متأسفانه، گره‌زدن همه امور به رفع تحریم‌ها و برجام این تصور را در ذهن آمریکایی‌ها ایجاد کرده است که با اجرای تحریم می‌تواند ایران را به دادن امتیاز در حوزه موشکی و منطقه‌ای وادار کند. نکته قابل توجه آنکه آمریکایی‌ها در حالی با محوریت کنگره، ایجاد فضای ایران‌هراسی در صحنه جهانی با محوریت تروریسم و حقوق بشر، بهره‌گیری از کشورهای منطقه برای ایران‌هراسی و تحریم ایران در لوای واژه نارضایتی منطقه از آنچه رفتارهای ثبات‌زدای ایران می‌نامد، لفاظی‌های چند پهلو و ایجاد فضای تردید درباره رفع یا ادامه تحریم‌ها به دنبال شرطی نگاه داشتن بازار ایران که نوعی خودتحریمی است و نیز ایجاد فضای تردید برای سرمایه‌گذاران خارجی برای ورود به بازار ایران هستند که تمام این رفتارها را در ورای واژگانی، همچون اذعان به پایبندی ایران به تعهدات برجامی و نیز تحرک کاخ سفید برای ایجاد شرایط معادلات دلاری بانک‌ها با ایران پنهان میکنند.
حال آنکه حقیقت امر آن است که آمریکا نه‌تنها به دنبال لغو تحریم‌ها نیست، بلکه استمرار و تشدید آن را در دستور کار دارد؛ چرا که همچنان در توهم کارایی تحریم‌ها برای به زانو درآوردن ایران است. توهمی که راهکار فروپاشی آن اجرای اقتصاد مقاومتی برای رسیدن به رشد و شکوفایی اقتصادی با بهره‌گیری از ظرفیت‌های داخلی کشور است و هیچ راهکار دیگری برای مقابله با تهدیدات و تحریم‌های آمریکا وجود ندارد؛ چرا که هر امتیازدهی و عقب‌نشینی نه تنها لغو تحریمی را به همراه ندارد، بلکه به پیشروی بیشتر آمریکا با تصور امتیازگیری بیشتر منجر می‌شود که سلاح اصلی آمریکا در این پیشروی افزایش تحریم‌ها خواهد بود.