با آغاز به کار مجلس دهم پرونده مجلس نهم بسته شد و فرصتی برای بررسي عملکرد آن مجلس فراهم آمده است. از همين رو خبرنگار پايگاه بصيرت گفتگويي را با سرکار خانم فاطمه آليا نماينده مردم تهران در نهمین مجلس شوراي اسلامي ترتيب داده است که شما را به خواندن آن دعوت مي کنيم.
- در ابتدا از نقاط قوت مجلس نهم بفرماييد؟
با توجه به جايگاه بلند قانونگذاري، نظارت و ارتباط با مردم که در مجلس شوراي اسلامي وجود دارد، بررسي عملکرد مجلس نيز در اين سه حوزه قابل طرح است.
در بحث قانونگذاري قوانين متعددي در مجلس نهم تصويب شد که آمار آن در روز اختتاميه توسط رئيس مجلس اعلام و در رسانه‌ها مطرح شد. رويکرد قوانين مجلس نهم بيشتر توجه به گروه‌هاي تاثيرگذار جامعه بود از جمله اين قوانين، قوانين مربوط به ايثارگران و خانواده شهدا، قوانين مربوط به تقويت بنيه دفاعي کشور و قوانين مربوط به مشکلاتي که فراواني بيشتري داشت از جمله موضوعاتي بود که مجلس نهم به آنها پرداخت. در حقيقت رويکرد کلي مجلس در بخش قانونگذاري توجه به مشکلات مردم بود. در مجلس نهم دو سه مورد مصوباتي وجود داشت که به فرمايشات حضرت آقا برمي‌گشت، مصوبات مربوط به سياستهاي اصل 44 و حمايت از توليد ملي از جمله مصوبات خوب مجلس نهم بود. يکي از امتيازات مجلس نهم اين بود که اکثريت مجلس در هر موردي که با مصالح کشور و مشکلات مردم مرتبط بود يکصدا، متحد و همراه بودند.
بخش ديگر وظايف مجلس و نمايندگان بخش نظارت است، به اعتقاد من در بخش نظارت اکثريت نمايندگان راضي نيستند! به اين معنا که خروجي و برون‌داد بخش نظارت مجلس آنطور که در شان نظام جمهوري اسلامي و مورد انتظار مردم باشد نيست. متاسفانه در بخش نظارت از حيث قانونگذاري ضعفهايي وجود دارد. قوانيني در مجلس تصويب مي‌شد که خوب اجرا نشده و گاهي اصلا اجرا نمي‌شود، موارد متعددي از اين قوانين روي زمين مانده وجود دارد.
شايد بتوان گفت در مسير قانونگذاري و نظارت مجلس مسئله برجام نقطه عطف بود. مردم متوجه شدند که با وجود اختلاف نظرهايي که در مجلس وجود داشت اکثريت آراء مجلس با دولت همراهي کرد که به اعتقاد من در اين مسئله مجلس مي‌توانست نقش‌آفريني بهتري داشته باشد.
مجلس در اسفند 93 دو مصوبه بر مبناي مکلف کردن دولت به حفظ دستاوردهاي هسته‌اي داشت اما آن دو مصوبه تحت الشعاع مصوبه نهايي قرار گرفت. روح مقاومت در مصوبه نهايي که ظرف 20 دقيقه به تصويب رسيد کمي رقيق بود.
از نقاط قوت مجلس نهم يکي دو سوال از وزير يا موارد استيضاح بود که در اين راستا بخشي از نمايندگان مجلس بر اين موضوع مصر بودند که اين امر تاثيرگذار بود، استيضاح وزير علوم به جهت فضايي که در دانشگاه‌ها حاکم و در شرف گسترش و تقويت بود، صورت گرفت.
- مهمترين نقاط ضعف مجلس نهم را چه مي‌دانيد؟
نقاط ضعف مجلس بيشتر در بخش نظارت بر اجراي قوانين بود، براي مثال اجرا نشدن مصوباتي که در رابطه با حمايت از توليد ملي وجود داشت و يا قوانين و مصوباتي که در گذشته تصويب شده بود و اجرايي نمي شد، از نقاط ضعف مجلس به شمار مي‌رود. مجلس در بخش نظارت قوي نبود، اگر چه معاونت نظارت به لحاظ ساختاري تشکيل شد و گزارش‌هاي دوره‌اي هم به مجلس مي داد، اما نظارتي که لازمه نشاط و پويايي مجلس است انجام نشد. هر سه قوه در راستاي نظام ولايي و اقتدار جمهوري اسلامي مي‌بايست با هم تعامل خوبي داشته باشند، اما در عين حال اين وظيفه تضادي با وظيفه نظارتي مجلس ندارد و مجلس بايد بر عملکرد دولت نظارت مي‌کرد که متاسفانه مجلس در اين بخش ضعيف عمل کرد.
در خصوص بخش سوم از وظايف خود که ارتباط با مردم و رسيدگي به مشکلات مردم است را نمي‌توان با يک نظر کلي مورد نقد و بررسي قرار داد. برخي از حوزه‌هاي انتخابيه و برخي از نمايندگان اين وظيفه را به خوبي انجام دادند، اما برخي ديگر چندان موفق نبودند. ارتباط مستمر و خوب برخي از نمايندگان مجلس با مردم حوزه انتخابيه خود در مصوبات مجلس تاثيرگذار بود، اما برخي ديگر که ارتباط کاملي با مردم در حوزه انتخابيه خود نداشتند خود را ملي مي‌دانستند و بيشتر در مباحث کلان و ملي مجلس وارد مي‌شدند.
- به نظر شما مهمترين عرصه‌هايي که مجلس نهم در آن نقش‌آفرين بود کدام عرصه‌ها هستند؟
به جز مسئله برجام که نظرات در مورد آن در مجلس متفاوت بود و چالشهايي را در مجلس به وجود آورد ، در بحث سياست خارجي مي‌توان نمره خوبي به مجلس نهم داد. روحيه استکبارستيزي مجلس نهم، مقاومت در برابر رژيم صهيونيستي، حمايت از مسلمانان يمن، عراق، افغانستان و سوريه از امتيازات مجلس نهم است. به طور کلي عملکرد مجلس نهم در بحث سياست خارجي به جز مسئله برجام عملکرد خوب و قابل قبولي است.
- تعامل مجلس نهم را با دولت نهم و دهم چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
من در مجالس همزمان با دولت هاي هفتم، هشتم، نهم و دهم حضور داشتم. يک سال از مجلس شوراي اسلامي با رياست آقاي حداد عادل همزمان با دولت اصلاحات بود، دو دوره از مجلسي که من در آن حضور داشتم هم با دولت آقاي احمدي‌نژاد همراه بود. در اين سه سال اخير هم مجلس همزمان با دولت آقاي روحاني شد.
در آن يک سالي که مجلس همزمان با دولت اصلاحات بود به دليل تفاوت سليقه‌اي که وجود داشت سعي مجلس در همراهي کردن با دولت بود در دوره نهم دولت، تقريبا هماهنگي و همراهي بين دولت و مجلس وجود داشت، اما مجلس هشتم و دولت دهم از هر دو طرف رويکردها و واکنش‌هايي داشتند که همراه با چالش بود، اما تعامل در مجلس نهم و دولت يازدهم بيشتر بود. همکاري و همراهي با دولت وجود داشت و معمولا مشکلي از طرف دولت ايجاد نمي‌شد و دولت در سطح رسانه‌ها هم به صورت علني اظهار رضايت مي‌کرد.
- مجلس نهم در تحقق منويات رهبر معظم انقلاب از جمله اقتصاد مقاومتي تا چه اندازه موفق بود؟
مجلس مصوبات خوبي در اين زمينه داشت اما متاسفانه اشکال کار در اجراي مصوبات است. از دو سال پيش که حضرت آقا سياستهاي اقتصاد مقاومتي را ابلاغ کردند جهتگيري مجلس براساس اقتصاد مقاومتي بود. در کميسيون‌هاي مجلس از وزرا در رابطه با اين موضوع سوال مي‌شد، مجلس در سوال از وزراي مربوطه مانند وزير صنعت و وزير اقتصاد خوب عمل کرد. سوالاتي که برخي در سطح کميسيون‌ها ماند و برخي در صحن علني مجلس مطرح شد. سوالاتي در موضوع واردات کالاهاي لوکس و امثال آن که مجلس در اين زمينه خوب عمل کرد اما مشکل اصلي اين است که دولت به مصوبات مجلس عمل نمي‌کرد، دولت تمام انرژي و وقت خود را در بحث برجام گذاشته بود و اعتنايي به مصوبات مجلس نداشت البته مجلس هم در بخش نظارتي با دولت مدارا مي‌کرد و کاري با دولت نداشت.
- به نظر شما هيئت رئيسه مجلس نهم تا چه اندازه توانستند در مديريت مجلس موفق باشند؟
مديريت آقاي لاريجاني يک مديريت قوي بود، گاهي در مورد مديريت مجلس نهم واژه ديکتاتوري نرم به کار برده مي‌شد يعني سختگيري نبود، اما آنچه که اراده هيئت رئيسه بود هر چند که گاهي هم با آيين‌نامه مجلس زاويه داشت اعمال مي‌کردند. هيئت رئيسه حتي گاهي که با آيين‌نامه مخالفت داشت به شکلي مجلس را اداره مي‌کردند، حتي گاهي نمايندگان متوجه مي‌شدند که بعضي از تصميم‌گيري‌ها بيشتر براساس همراهي با دولت صورت مي‌گيرد و مي‌توان گفت رئيس مجلس اعمال مديريت سخت‌گيرانه‌اي داشتند.
- به نظر شما نکته‌اي در مجلس بود که تحسين رهبري را برانگيزد؟
يکي از مسائلي که خواست رهبر معظم انقلاب بود حفظ آرامش فضاي کشور بود. يکي از هشدارها و تذکراتي که رهبر معظم انقلاب مي‌دادند اين بود که دشمنان به خصوص آمريکايي‌ها مي‌خواهند به بهانه برجام در داخل کشور تفرقه ايجاد کنند و به بهانه برجام چيزي فراتر از برجام را به دست بياورند و آن تضعيف نظام جمهوري اسلامي بود، لذا حضرت آقا مي‌خواستند که در مسئله برجام اختلافي بين دولت و مجلس نيفتد و من فکر مي‌کنم اين خواست حضرت آقا برآورده شد و چالش جدي بين دولت و مجلس ايجاد نشد. اگر چه امتيازاتي در برجام از دست داديم اما آنچه که مدنظر حضرت آقا بود و مي‌فرمودند که از برجام مهمتر است توجه به اين مسئله بود که نقشه دشمن ايجاد تفرقه است و ما نبايد بگذاريم اين اتفاق بيفتد و همين طور هم شد و به نظر من اين نکته مورد رضايت ايشان است.
- به نظر شما مجلس نهم در بحث نظارت بر دولت موفق بود؟
به نظر من نظارت جدي از سوي مجلس نهم بر عملکرد دولت صورت نگرفت که بتوان کيفيت يا ماهيت نظارت را بررسي کرد.
- توصيه شما به نمايندگان مجلس دهم چيست؟
مهمترين مسئله اين است که قانون به اندازه کافي وجود دارد، مجلس دهم بيشترين انرژي و حساسيت خود را در بخش نظارت متمرکز کند. توصيه ديگر من اين است که نمايندگان ارتباط با مردم را بيشتر کنند.
تهيه و تنظيم: سيد محمد مشکوة الممالک