گروه فرهنگی / تغییرات عظیم و بعضا سریع اجتماعی موجب ناکارآمد جلوه کردن بعضی از عقاید و هنجارهای نسل گذشته در نظر نسل امروزی و در نتیجه دور افتادن آنها از عقاید و افکار نسل گذشته گشته و درست به همین علت پایه‌های خانواده‌های سنتی را متزلزل ساخته است.
بررسی ابعاد خانواده:
در مطالعاتی که روی خانواده‌های مختلف انجام شده است؛ محققان به 2 بُعد که در شکل‌گیری رفتار کودکان و نوجوانان بی‌تاثیر نیست دست یافته‌اند. بعد اول: سخت گیردر مقابل سهل گیر و بعد دوم: پذیرش در مقابل طرد.
بعد اول اشاره به میزان استقلالی دارد که والدین برای فرزندان فراهم می‌کنند. طبیعی است که خانواده‌های سخت گیر به رفتار فرزندان جهت داده و انتظار دارند آنها بدون چون و چرا به مقررات تعیین شده عمل کنند. در مقابل اولیای سهل گیر آزادی بیشتری به فرزندان داده و انتظارات کمتری هم از آنان دارند.
در بعد دوم والدین پذیرنده، روابط گرم‌تر و صمیمی‌تری با فرزندان دارند. در حالی که والدین طرد کننده از رفتار و گفتار کودکان انتقاد می‌کنند و نسبت به خواسته‌های آنها بی‌تفاوت می‌باشند.
تحقیقات اخیر نشان داده است که فرزندان خانواده‌های پذیرنده از سلامت روانی مطلوبی برخوردار هستند. در این قسمت به معرفی سه شیوه فرزند پروری می‌پردازیم:
همچنان که کودکان رشد می‌کنند از مرحله اطاعت و پذیرفتن اقتدار یک جانبه والدین به سمت تبادلات مبتنی بر همکاری تغییر می‌کنند. طبق گفته پیامبر گرامی اسلام: کودکان در 7 سال اول سرور در 7 سال دوم فرمان پذیر و در هفت سال سوم مشاور والدین هستند.
در همین زمینه می‌توان به انواع رفتارهای والدین اشاره داشت:
1- والدین قاطع: این نوع از اولیاء بر رابطه کلامی و تبادل تاکید دارند و وقتی از اقتدار خود به عنوان والدین استفاده می‌کنند و کودک را از چیزی منع می‌کنند یا از او انتظاراتی دارند برایش دلیل می‌آورند.
2- والدین مستبد: بر اطاعت بی‌چون و چرای فرزندان از مقررات تاکید دارند. ایشان ممکن است با این کار اختلاف را سرکوب کنند ولی آن را از بین نمی‌برند. فرزندان این والدین متکی به خود نیستند و نمی‌توانند فعالیتی را به تنهایی انجام دهند. علت این است که هیچ گاه مسئولیت یک فعالیت را مستقلا به عهده نگرفته‌اند.
3- والدین سهل گیر: این نوع از والدین نمی‌توانند حامی فرزندان خود باشند. چنین والدینی فرزندان را به حال خود رها کرده و برای آنها سرمشقی مسئولانه از یک بزرگسال تعیین نمی‌کنند.
به طور خلاصه به نظر می‌رسد شیوه‌های قاطع یا دموکراتیک والدین اگر با توضیحاتی در مورد قوانین و توقعاتشان همراه باشد منجر به استقلال همراه با مسئولیت پذیری در فرزندان خواهد شد. به همین علت می‌توان دلایل شکاف نسلی را این گونه بیان کرد:
1-فرزندان در دنیای امروز از طریق وسایل ارتباط جمعی و ماهواره‌ها به گسترش ارتباطات درون و برون اجتماعی می‌پردازند که در این صورت هویت فرد که قبلا در خانواده شکل گرفته بود؛ دستخوش تغییرات عمده‌ای می‌گردد.
2- تحولات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و از جمله آنها جهانی شدن و افزایش تحصیلات فرزندان نسبت به اولیاء نیز باعث عکس العمل‌های کودکان نسبت به ارزش‌ها و هنجارهای پیشین می‌گردد.
به طور اجمالی می‌توان گفت هر نسلی روحیات و مطالبات خاص خود را برخاسته از شرایط تاریخی نسل خود به همراه دارد و اگر اولیاء با آگاهی، خود را در موقعیت نسل کودکان و یا جای آنها قرار دهند؛ راحت‌تر می‌توانند او را درک کرده و راهنمایی‌های لازم را در مواقع مختلف برای او ارائه کنند.
*کارشناس ارشد علوم تربیتی و روانشناسی
انتهای پیام/