رجب طیب اردوغان در سفر به روسیه تعهد داد که مرزهای خود را بر روی گروهک های تروریستی ببندد و این مسئله با واکنش تند داعش مواجهه شده و الان ترکیه هم از یک سو نگران گروهک های تروریستی است و از سوی دیگر ترکیه نگران پیشروی حزب دمکراتیک سوریه در نزدیکی مرزهای خود است و نسبت به تحرک کردهای سوریه حساسیت فوق العاده ایی دارد
بعد از کودتای نافرجام ترکیه، مقامات این کشور صحبت های جدیدی درباره سوریه داشتند و به ویژه رجب طیب اردوغان با عذرخواهی از روسیه و سفر وزیر خارجه کشورش به ایران، خود را در مقام همسویی با ایران و روسیه در سوریه نشان داد.
این همراهی و تغییر سیاست ترکیه تا چه اندازه واقعی است؟ آیا ترکیه می تواند مستقل از آمریکا تصمیم بگیرد؟ نزدیکی ترکیه به رژیم صهیونیستی در این میان آیا تناقض نیست؟ و ...
حسن هانی زاده، کارشناس مسائل منطقه، در گفتگو با خبرنگار گروه بین الملل بصیرت به این سوالات پاسخ می دهند:
بصیرت: موضع جدید ترکیه در باره سوریه را که بعد از کودتای نافرجام این کشور مشاهده می شود، چگونه ارزیابی می کنید؟
هانی زاده:. دولت ترکیه دریافته که سیاست های این کشور در طول پنج سال و نیم بحران سوریه کاملا اشتباه بوده و الان درصدد بازنگری در سیاست های منطقه ایی خود برآمده است. در کودتای نافرجام اخیر ترکیه، رجب طیب اردوغان متوجه شد که آمریکا، فرانسه، آلمان به همراه عربستان و امارات متحده در سازماندهی و کمک مالی به کودتاچیان نقش داشتند و از آنجایی که ترکیه در گذشته همسو با عربستان، آمریکا و فرانسه در بحران سوریه نقش تخریبی ایفا کرده بود الان تلاش می کند تا سیاست های خود را تعدیل کند. به همین دلیل سفر اخیر رجب طیب اردوغان به روسیه و سفر چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه به تهران و قبل از آن سفر آقای ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به ترکیه، نشان می دهد شطرنج سیاسی منطقه تغییر کند و ترکیه تلاش می کند تا به محور جمهوری اسلامی ایران، روسیه، سوریه و مقاومت اسلامی نزدیک شود و پل ارتباطی تخریب شده بین آنکارا و دمشق را از طریق ایران ترمیم کند. منظور از ترمیم روابط، یعنی این که سیاست های خود را تعدیل کند و به سمت ایجاد راهکار و راه حل سیاسی برای بحران سوریه حرکت کند، لذا ترکیه درصدد فاصله گرفتن از عربستان و آمریکا و نزدیک شدن به محور ایران، روسیه و سوریه است.
بصیرت: آیا وارد شدن ترکیه در عملیات حلب و جرابلس، نتیجه نزدیکی ترکیه به ایران و روسیه است؟
هانی زاده: آن چیزی که مسلم است داعش طی روزهای گذشته مخصوصا در شهر غازی عِینتاب ترکیه یک سری عملیاتی انجام داد که این برای دولت ترکیه غافلگیر کننده بود. با توجه به این که ترکیه در گذشته به گروهک های تروریستی داعش، جبهه النصره یا فتح الشام و ارتش آزاد و سایر گروهک های تروریستی کمک لجستیکی و اطلاعاتی می کرد، الان آقای رجب طیب اردوغان در سفر به روسیه تعهد داده که مرزهای خود را بر روی گروهک های تروریستی ببندد و این مسئله با نارضایتی و واکنش تند داعش و سایر گروهک های تروریستی مواجهه شده و الان ترکیه هم از یک سو نگران گروهک های تروریستی می باشد که مبادا در آینده علیه این کشور عملیاتی را انجام دهند.
از سوی دیگر ترکیه نگران پیشروی حزب دمکراتیک سوریه در نزدیکی مرزهای خود است و نسبت به تحرک کردهای سوریه حساسیت فوق العاده ایی دارد. دلیل آن این که کردهای ترکیه و کردهای سوریه رگه های ارتباطی عمیق تری دارند و لذا حساسیت رجب طیب اردوغان و دولت وی نسبت به تحرکات کردهای سوریه بیش از تحرکات گروهک های تروریستی دیگر در سوریه می باشد.
بصیرت: در کنار بحث نزدیکی ترکیه به ایران و روسیه، نزدیکی این کشور به رژیم صهیونیستی هم وجود دارد. آیا این موضوع تناقض نیست؟
هانی زاده: ترکیه بعد از کودتای اخیر احساس کرده در انزوای کامل است و سعی می کند نوعی توازن ایجاد کند؛ از یک سو به رژیم صهیوینستی نزدیک می شود تا بتواند از ظرفیت سیاسی و از ظرفیت لابی صهیونیستی استفاده کند و از سوی دیگر به روسیه نزدیک شده که به آمریکا هشداری داده شود. این مسائل در چارچوب یکسری معادلات داخلی ترکیه می باشد که شطرنج داخلی خودش را بر اساس رخدادهای جدید و تحولات جدید تنظیم می کند و این یک تاکتیک جدیدی است. در گذشته ترکیه به خاطر اختلافی که با رژیم صهیوینستی پیدا کرد به حماس نزدیک شد و الان فکر می کند که باید به رژیم صهیونیستی نزدیک شود، به اعتبار این که رژیم صهیونیستی یک ظرفیت لابی گری بالایی در آمریکا و کشورهای اروپایی دارد و لذا این نوع تعادل بین محور مقاومت و همچنین با رژیم صهیونیستی از سوی رجب طیب اردوغان اعلام شده است.
بصیرت: نکته دیگر این که با توجه به وابستگی ترکیه به آمریکا، آیا آمریکا اجازه می دهد ترکیه سیاست مستقلی در سوریه داشته باشد؟
هانی زاده: آمریکا الان گرفتار انتخابات ریاست جمهوری است و بیشتر توجه آمریکا به سمت این انتخابات است و کمتر به مسائل منطقه می پردازد، از طرف دیگر الان آمریکا به این نتیجه رسیده که سوریه راه حل نظامی ندارد و باید به سمت راه حل سیاسی حرکت کند. ضمن این که با توجه به توسعه حوزه نفوذ گروهک های تروریستی، از یک طرف روس ها هم احساس می کنند که اگر وضعیت سوریه از حالت کنترل خارج شود، گروهک های تروریستی به سمت آسیای میانه حرکت می کنند و از طرف دیگر آمریکایی ها نگران این هستند که گروهک های تروریستی به سمت اروپا متوجه شوند و امنیت کشورهای حوزه اتحادیه اروپا را دچار مشکل کنند و لذا آمریکایی ها سعی می کنند گروهک های تروریستی از سوریه خارج نشوند بلکه در داخل سوریه ضربه ببینند و الان آمریکا دنبال راهکار سیاسی است و به همین دلیل اختلاف میان عربستان و آمریکا هم تشدید شده است.
بصیرت: در پایان، اوضاع میدانی سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟
هانی زاده: در حوزه میدانی، پیشروی هایی از سوی ارتش و حزب الله در شمال حلب صورت گرفته است. تقریبا دولت و نیروهای مسلح سوریه بر اوضاع شمال حلب مسلط شده و عرصه را بر گروهک های تروریستی تنگ کرده اند. از سوی دیگر بمباران های مکرر هواپیماهای روسیه علیه مواضع گروهک های تروریستی مانند جبهه النصره و داعش به تضعیف این گروهک ها منجر شده است، وضعیت میدانی الان به نفع دولت سوریه می باشد. در عرصه سیاسی هم سفر اخیر دی میستورا نماینده دبیر کل سازمان ملل در امور سوریه به تهران، یک سری راهکارهای سیاسی را زنده کرد و آن طرح چهار ماده ایی ایران برای حل بحران سوریه است.
ایران در حقیقت اصرار دارد که این طرح عملیاتی شود و هیچ راه حلی غیر از طرح چهار ماده ایی ایران برای برون رفت سوریه از بحران فعلی وجود ندارد و خود سازمان ملل از جمله دبیر کل و نماینده سازمان ملل اعتقاد پیدا کردند که راه حل سیاسی همان طرح چهار ماده ایی ایران می باشد.
در مقابل گروهک های تروریستی هم تقریبا در حال شکست و فرار هستند. در حال حاضر آن چیزی که درباره گروهک های تروریستی وجود دارد، یافتن یک پایگاه جدیدی خارج از سوریه و عراق است./
از جناب آقای هانی زاده بابت وقتی که گذاشتند تشکر می کنیم.
مصاحبه از: وحید قاسمی