راهپیمایی بزرگ اربعین، حرکتی برخاسته از ایمان و عشق است که در آن، هم اعتقاد قلبی و باورهای راستین به عنوان انگیزه و هدف وجود دارد و هم عشق و محبّت به اهلبیت(ع).
این مراسم باشکوه در حالی برگزار می شود که منحرفین تکفیری تحت عنوان داعش و هم مسلک هایش، آتش فتنه و قتل و کشتار را در کشورهای اسلامی و بویژه منطقه خاورمیانه شعله ور کرده و همه روزه خون های بسیاری را به زمین می ریزند؛ اما شرکت میلیون ها مرد و زن، کودک و بزرگ با ملیّت های مختلف در این راهپیمایی بیانگر این است که حفظ مرام و راه امام حسین(ع) موضوعی فراموش شدنی نیست حتی اگر پای فدا شدن، سوختن و تکه تکه شدن حسینیان و زینبیان زمان توسط یزیدیان روزگار در میان باشد.
در بعد سیاسی، این مراسم باشکوه موجب نزدیکی قلوب و تعمیق وحدت مسلمانان جهان شده و در کنار هم قرار گرفتن میلیون‌ها انسان با هدفی مشترک، باعث امیدواری مسلمانان و ناامیدی دشمنان می شود و همه آن هایی که مسائل جهان اسلام را رصد می کنند به خوبی واقفند که این حرکت می تواند سرآغاز قیام عمومی مسلمانان برای نجات سرزمین های اسلامی از یوغ استعمار و استکبار صهیونیسم بین الملل و مزدوران پنهان و آشکار آنان باشد.
تغییر اساسی وضعیت اسفبار موجود در سرزمین های اسلامی از فلسطین و لبنان گرفته تا عراق و سوریه، از یمن و بحرین گرفته تا افغانستان و پاکستان، از کشمیر و میانمار گرفته تا مصر و نیجریه و ... نیازمند حرکت و تلاش جمعی مسلمانان است و راهپیمایی عظیم «اربعین حسینی» این توان را دارد که نقطه آغازی بر این حرکت رهایی بخش باشد.
بررسی روایات:
امام صادق(ع) می‌فرماید: «زیارت امام حسین(ع) بافضیلت‌ترین عملی است که انسان می‌تواند انجام دهد؛ إِنَّ زِیَارَةَ الْحُسَیْنِ (ع) أَفْضَلُ مَا یَکُونُ مِنَ الْأَعْمَال» (کامل‌الزیارات/147) و در روایات دیگری این مضمون آمده است که بالای هر کار خوبی، یک کار خوبی هست، تا زمانی که فرد در راه خدا به شهادت برسد (فَوْقَ کُلِّ ذِی بِرٍّ بَرٌّ حَتَّى یُقْتَلَ الرَّجُلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ) (کافی/2/348)
حالا این سؤال پیش می‌آید که فضیلت زیارت امام حسین(ع) بالاتر است یا شهادت؟
امام صادق(ع) می‌فرماید: «وقتی زائر به زیارت حسین(ع) پرداخت، هنگام بازگشت، هیچ گناهی بر او باقی نمی‌مانَد، و او به مقامی می‌رسد که کسی که در راه خدا به خون خود آغشته شده، به آن مقام نمی‌رسد؛ َیَنْصَرِفُ وَ مَا عَلَیْهِ ذَنْبٌ وَ قَدْ رُفِعَ لَهُ مِنَ الدَّرَجَاتِ مَا لَا یَنَالُهُ الْمُتَشَحِّطُ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ» (کامل‌الزیارات/298) پس طبق این روایت، کسی که به زیارت امام حسین(ع) برود، می‌تواند به مقامی برسد که شهید در راه خدا نمی‌تواند به آن مقام برسد؛ این ظرفیت معنوی زیارت امام حسین(ع) است.
امام باقر(ع) نیز می فرماید: کسی که با شوق به زیارت حسین(ع) برود، اجر هزار شهید از شهدای بدر را برایش می‌نویسند. همچنین ایشان می‌فرمایند: «اگر مردم می‌دانستند که در زیارت امام حسین(ع) چه فضیلت‌ها و ارزش‌هایی هست، از شوق، جان می‌دادند و از شدت حسرت (از این که به زیارت نرفته‌اند) قالب تهی می‌کردند؛ لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی زِیَارَةِ قَبْرِ الْحُسَیْنِ ع مِنَ الْفَضْلِ لَمَاتُوا شَوْقاً وَ تَقَطَّعَتْ أَنْفُسُهُمْ عَلَیْهِ حَسَرَاتٍ» (کامل‌الزیارات/142) از حضرت پرسیدند: در این زیارت چه فضیلت‌هایی هست؟ حضرت فرمود: «کسی که با شوق به زیارت حسین(ع) برود، هزار حجِ قبول‌شده و هزار عمرۀ پرارزش را برایش می‌نویسند و اجر هزار شهید از شهدای بدر را برایش می‌نویسند؛ مَنْ أَتَاهُ تَشَوُّقاً کَتَبَ اللَّهُ لَهُ أَلْفَ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ وَ أَلْفَ عُمْرَةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَجْرَ أَلْفِ شَهِیدٍ مِنْ شُهَدَاءِ بَدْرٍ»(همان) شما می‌دانید که تعداد شهدای بدر بسیار کم است؛ ولی اجرشان خیلی بالاست، چون در ایمان به رسول خدا (ص) سبقت گرفته بودند و در اوج غربت اسلام، به دفاع از اسلام پرداخته بودند.
امام صادق (ع) می‌فرماید: «برای شما که پیاده به سمت کربلا می‌روید، هر قدمی که برمی‌دارید و می‌گذارید، بابت هر قدم، ثواب یک شهید که در راه خدا به خون خود آغشته شده، عنایت خواهد شد؛ فَلَکَ بِکُلِّ قَدَمٍ رَفَعْتَهَا أَوْ وَضَعْتَهَا کَثَوَابِ الْمُتَشَحِّطِ بِدَمِهِ فِی سَبِیلِ اللَّهِ» (کامل‌الزیارات/207)
امام صادق (ع) نيز درباره ثواب زيارت امام حسين (ع) با پاي پياده مي‌فرمايد: كسى كه با پاي پياده به زيارت امام حسين (ع) برود، خداوند به هر قدمى كه برمىدارد يك حسنه برايش نوشته و يك گناه از او محو مىفرمايد و يك درجه مرتبهاش را بالا مىبرد؛ وقتى به زيارت رفت، حق تعالى دو فرشته را موكل او مىفرمايد كه آنچه خير از دهان او خارج مي‌شود را نوشته و آنچه شر و بد است را ننويسند و وقتى برگشت با او وداع كرده و به وى مىگويند: اى ولىّ خدا! گناهانت آمرزيده شد و تو از افراد حزب خدا و حزب رسول او و حزب اهل‌بيت رسولش هستي، به خدا قسم! هرگز تو آتش را به چشم نخواهي ديد و آتش نيزهرگز تو را نخواهد ديد و تو را طعمه خود نخواهد كرد.
چرا در روایات، ثواب زیارت حسین(ع) با ثواب شهادت مقایسه شده؟ زیرا که مهمترین کارکرد اجتماعی شهادت، ایجاد امنیت برای امت اسلامی و ایجاد اقتدار برای جامعۀ دینی است. از سوی دیگر، حضرت امام(ره) می‌فرماید: «انگیزه این گریه و این اجتماع در مجالس روضه را خیال نکنید فقط این است که ما گریه کنیم برای سیدالشهدا... این جنبۀ سیاسی این مجالس بالاتر از همۀ جنبه‌‌های دیگری که هست. بیخود نمی‌گویند ائمۀ ما به اینکه هر کس که بگرید، بگریاند یا صورتِ گریه کردن به خودش بگیرد، اجرش فلان فلان است. مسئله، مسئلۀ گریه نیست. مسئله، مسئلۀ تباکی نیست. مسئله، مسئلۀ سیاسی است که ائمۀ ما با همان دیدِ الهی که داشتند، می‌خواستند که این ملت‌ها را با هم بسیج کنند و یکپارچه کنند از راه‌‌های مختلف. اینها را یکپارچه کنند تا آسیب‌پذیر نباشند» (صحیفه امام/13/323)
سابقه پیاده روی اربعین:
قدمت پياده روي اربعين به بلنداي تاريخ شيعه است و توانسته است در طول ساليان طولاني ضمن حفظ وحدت شيعه، عامل تحولاتي در تاريخ عراق و مسلمان نيز بشود.
سنت پياده‌روي روز اربعين حسيني بنا به اقوالي در زمان ائمه هدي علي رغم ظلم و جور و خفقان حكام وقت انجام مي‌شده است. در سال ۶۱ هجري عبدالله جابر انصاري از ياران پيامبر و علي (ع) نخستين كسي بوده كه اين كار را انجام داد، اما بنيان‌گذار اصلي اين حركت كه تاكنون دوام دارد، كسي نيست جز شيخ انصاري. ايشان اين حركت را به عنوان رسم و نمادي براي شيعيان معرفي كرد، اما پس از مدتي به فراموشي سپرده شد، ولي در نهايت توسط شيخ ميرزا حسين نوري مجددا احيا شد و به عنوان رسم و سنتي نيكو در ميان شيعيان نشر يافت.
اين عالم بزرگوار اولين بار در عيد قربان به پياده‌روي از نجف تا كربلا اقدام كرد كه ۳ روز در راه بود و حدود ۳۰ نفر از دوستان و اطرافيانش وي را همراهي مي‌كردند، محدث نوري از آن پس تصميم گرفت، هر سال اين كار را تكرار كند، ايشان آخرين بار در سال ۱۳۱۹ هجري با پاي پياده به زيارت حرم اباعبدالله حسين (ع) رفتند.
اين اقدام زمينه ساز پياده روي بسياري از عاشقان اهل‌بيت و امام حسين (ع) شد. در راستاي انجام اين مراسم معنوي و روحاني برخي از علما و حتي مراجع تقليد نيز با پاي پياده به كربلا سفر كردند. از جمله اين افراد ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي يكي از مراجع عاليقدر جهان تشيع است كه بارها با پاي پياده از عتبه علويه، رهسپار عتبه حسيني شده است.
ايشان درباره مراقبه و بزرگداشت روز اربعين حسيني مي‌گويند: به هر روي بر مراقبه كننده لازم است كه بيستم صفر (اربعين) را براي خود روز حزن و ماتم قرار داده بكوشد كه امام شهيد را در مزار حضرتش (ع) زيارت كند، هر چند تنها يك بار در تمام عمرش باشد، چنانكه حديث شريف، علامت‌هاي مؤمن را پنج امر ذكر كرده است: ۵۱ ركعت نماز در شبانه روز، زيارت اربعين، انگشتر در دست راست كردن، پيشاني بر خاك گذاشتن و بلند بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ گفتن در نمازها.
حضرت آيت‌الله خامنه‌اي، رهبر معظم انقلاب نيز درباره اهميت پاسداشت و بزرگداشت روز اربعين حسيني نيز گفته‌اند: «شروع جاذبه مغناطیس حسینی در روز اربعین است، جابربن‌عبدالله را از مدینه بلند می‌کند و به کربلا می‌کشد، این، همان مغناطیسی است که امروز هم با گذشت قرنهای متمادی، در دل من و شماست، کسانی که معرفت به اهلبیت دارند، عشق و شور به کربلا همیشه در دلشان زنده است، این از آن روز شروع شده است، عشق به تربت حسینی و به مرقد سرور شهیدان سیدالشهداء (ع).»/
منابع وماخذ
1.خمینی، روح الله، صحیفه امام، نشرامام خمینی،تهران،1392.
1.کلینی،ابی جعفرمحمدبن یعقوب،اصول کافی،ترجمه سیدجوادمصطفوی،تهران،نشرسعدی،328-329ق.
2.ابن قولویه،جعفربن محمد،کامل الزیارات،مترجم محمدجوادذهنی تهران،نشرتهران،368ق.