داعش که در موصل عراق متحمل شکست های سنگینی شده و در آستانه فروپاشی کامل قرار دارد، همه توان خود را در سوریه جمع کرده تا از موجودیت و هویت خود دفاع کند. گزارش ها و برآوردهای میدانی از گسست سازمانی و تزلزل معنوی عناصر داعش خبر می دهد، اما سران این گروه سعی زیادی دارند تا ضمن حفظ شاکله سازمان، از امکانات باقیمانده نهایت بهره برداری را برای دفاع از خود انجام دهند.
سوریه در نخستین روزهای سال 1396 کماکان شاهد تحولات مهمی در عرصه میدانی و سیاسی است. در بعد میدانی پس از آزادسازی حلب، عملیات ارتش سوریه و نیروهای مقاومت برای آزادسازی مناطق شرق سوریه از دست گروه تروریستی داعش همچنان ادامه دارد.
نیروهای سوری در ادامه عملیات در شرق حلب علیه داعش موفق شدند شهر مهم دیرحافر در 52 کیلومتری شهر حلب و چندین روستا را از داعش پس بگیرند.با آزادسازی دیرحافر، برای نخستین بار از سال 2014، امنیت فرودگاه نظامی «کویرس» و مواضع ارتش سوریه در شرق حلب به صورت کامل تامین شد.
تداوم عملیات در شرق حلب نویدبخش آزادی رقه، پایتخت خودخوانده داعش است، هر چند با توجه به تعدد بازیگران داخلی و خارجی در عرصه سوریه، چنین عملیاتی نیازمند برنامه ریزی و هماهنگی های خاص می باشد. علاوه بر ارتش سوریه به عنوان متولی اصلی این عملیات، نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا، کردها، ترکیه، روسیه و ایران از بازیگران و مدعیان اصلی آزادسازی رقه محسوب می شوند.
از طرفی، داعش که در موصل عراق متحمل شکست های سنگینی شده و در آستانه فروپاشی کامل قرار دارد، همه توان خود را در سوریه جمع کرده تا از موجودیت و هویت خود دفاع کند. گزارش ها و برآوردهای میدانی از گسست سازمانی و تزلزل معنوی عناصر داعش خبر می دهد، اما سران این گروه سعی زیادی دارند تا ضمن حفظ شاکله سازمان، از امکانات باقیمانده نهایت بهره برداری را برای دفاع از خود انجام دهند.
در شهر تدمر نیروهای ارتش سوریه، کوه «مربط عنتر» و تعدادی از نقاط اطراف آن در 12 کیلومتری شمال غربی تدمر را از اشغال تروریست‌های داعشی آزاد کردند. نیروهای ارتش همچنین ارتفاعات «الحید و الظلیل» در شمال میدان گازی حیان در حومه شرقی شهر حمص را آزاد کردند که در نتیجه آن شماری از داعشی‌ها به هلاکت رسیدند.
از طرفی مبارزان کُرد سوری موسوم به «نیروهای دموکراتیک» یکشنبه شب به طور کامل بر فرودگاه نظامی «الطبقه» در الرقه مسلط شدند .هدف نیروهای دموکراتیک سوریه از حمله به الطبقه، تضعیف قدرت داعش در دفاع از «منبج» به عنوان نقطه اصلی تمرکز این گروه تروریستی است. شهر منبج به دلیل اینکه در خط امدادرسانی اصلی داعش میان الرقه در سوریه و مرزهای ترکیه واقع شده است، دارای اهمیت راهبردی است.
در شهر «حماه» نیز نیروهای ارتش، شهرک «معرزاف» در حومه شمالی این شهر را پس از درگیری‌های شدید با تروریست‌های فتح الشام (جبهه النصره سابق) در اطراف شهرک المجدل آزاد کردند، نیروهای ارتش همچنین منطقه «المقابر» و «المطاحن» در غرب شهرک «قمحانه» در حومه شمالی حماه را از وجود تکفیری‌‌ها پاکسازی کردند.
عملیات ارتش سوریه در محله «جوبر» در شرق دمشق همچنان تداوم دارد. طی این نبردها ارتش سوریه موفق شد، بار دیگر بر کارخانه‌های ریسندگی و بافندگی و شرکت سادکوب جوبر و مناطق بین جوبر و قابون سیطره یافته و کنترل آنها را در دست گیرد. شایان ذکر است گروهی از تروریست های فتح الشام هفته گذشته در اقدامی غافلگیرکننده و با استفاده از تونل های مخفی به جوبر حمله کرده بودند. مهاجمان برای عبور از ایست بازرسی های ارتش دو حمله انتحاری با خودروهای بمب گذاری شده انجام دادند.
در جنوب سوریه نیز نیروهای ارتش تعداد زیادی روستا و شهرک در شمال شرقی «سویداء» را از اشغال تروریست‌های داعش آزاد کردند .مساحت روستاها و شهرک‌های آزاد شده در جنوب به حدود 300 کیلومتر مربع می‌رسد. بدین ترتیبت مام حومه شمال شرقی سویداء تحت کنترل ارتش سوریه قرار گرفت. عملیات جنوب در واقع از دایره نفوذ داعش تا حد زیادی کاسته و عملیات بزرگ برای آزادسازی رقه را آسانتر خواهد کرد.
در صحنه سیاسی، پنجشنبه گذشته مذاکرات ژنو 5 بین طرف‌های سوری آغاز شد. به گفته رسانه‌ها فضای عمومی این دور از مذاکرات بیش از هر چیز تحت الشعاع تحولات میدانی قرار داشت .هیات نمایندگی سوریه به ریاست «بشار جعفری»، نماینده دائم سوریه در سازمان ملل، در چارچوب آمادگی برای مشارکت در نشست‌های ژنو 5 با «استفان دی میستورا» فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه در ژنو دیدار کرد و گزارشی از تحولات میدانی به او ارائه کرده بود.
جعفری در این دیدار به دی میستورا یادآور شد که حملاتی که طی روزهای اخیر دمشق شاهد آن بود، توسط گروه تکفیری فتح الشام هدایت و رهبری شده و گروه‌های مسلحی چون فیلق الرحمن و جیش الاسلام در آن مشارکت داشته و اسنادی در دست است که ثابت می‌کند برخی کشورهای منطقه‌ای از جمله قطر و ترکیه در این حملات دست دارند. هدف جعفری از تاکید بر مسایل میدانی، اولویت بخشی به مبارزه با تروریسم در مذاکرات سیاسی با معارضان می باشد.
بر اساس توافقی که در ژنو 4 بین طرف‌های سوری انجام گرفت، قرار شد در ژنو 5، موضوعات چهارگانه تشکیل دولت انتقالی، مقابله با تروریسم، تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مطابق جدول زمانی مشخص شده بررسی شود. در مذاکرات ژنو 4 که در ۵ اسفند برگزار شد، چهار محور مزبور مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت، اما به دلیل اختلافات شدید و همزمانی مذاکرات با درگیری های میدانی، نتیجه ملموسی در بر نداشت.
نصر الحریری رییس هیات مذاکره کنندگان معارض سوری، پیش از شرکت در ژنو 5، ضمن تاکید بر اجرای قطعنامه 2254 شورای امنیت و بیانیه ژنو تصریح کرده بود معارضان خواهان دوره انتقال سیاسی بدون بشار اسد هستند. این در حالی است که نمایندگان دولت سوریه در ژنو هیچ تمایلی برای بحث در باره سرنوشت بشار اسد ندارند و به نوعی رییس جمهور فعلی سوریه برایشان خط قرمز محسوب می شود.
با توجه به اختلافات عمیق میان دو طرف، پیش بینی می شود مذاکرات ژنو 5 نیز نتایج قابل توجهی در برنداشته باشد. حداکثر توافقی که حاصل می شود بحث بر سر مسایل میدانی مانند تثبیت آتش بس و مبارزه با تروریسم داعش و فتح الشام خواهد بود.
سیاست سوریه در شرایط فعلی آن است که با کمک متحدان خود (روسیه و جمهوری اسلامی ایران) عملیات میدانی را با قوت استمرار بخشد تا در مذاکرات سیاسی دست برتر را حفظ کند و در مقابل، تروریست ها و حامیان منطقه ای و جهانی شان را در عرصه سیاسی خلع سلاح کرده و مانع تحمیل طرح های سیاسی آنان برای آینده سوریه شود./