این رفت آمدها با اسم مسابقات بین المللی قرآن کریم بسیار بسیار می تواند موثر باشد، به خصوص کسانی که در کشورهایی هستند که به صورت عادی ما ارتباطی نداریم، حالا ما یا سفارت نداریم در کشورشان یا سفارت فعال نداریم یا به هر حال دانشمندان را نمی توانیم اعزام کنیم. پیشنهاد می کنم برای کسانی که از کشورهای دیگر برای شرکت در مسابقات بین المللی قرآن می آیند، برنامه هایی وجود داشته باشد و فقط آنطور نباشد که بیایند و قرآن بخوانند و مسابقات حفظ و قرائت را اجرا کنند و برگردند.
مسابقات بین المللی قرآن کریم از بهمن ماه 1360 به صورت سالیانه در کشور ایران برگزار می شود. امسال نیز سی و چهارمین دوره این مسابقات برگزار شد. پس از گذشت این سال ها و تلاش های که مسابقات بین المللی قرآن کریم جهت گرد هم آوردن قاریان و پژوهشگران علاقه مند قرآنی صورت داده است، قطعاً یکی از سوال هایی که مطرح می شود این است که این رویداد مهم تا چه اندازه در معرفی نگاه درست به قرآن و دین اسلام موفق بوده است؟ بخصوص اینکه در غرب امروز شاهد گسترش اسلام وهابی با نگرش تکفیری و تروریستی هستیم. به همین منظور گفتگویی با حجت الاسلام و المسلمین سید محمدمهدی رفیع پور* از اساتید حوزه علمیه قم صورت گرفته است که در ادامه می آید:
بصیرت: قرآن در سطح دنیا و به ویژه در اروپا تا چه حد مورد توجه واقع شده و آنها چه درکی از قرآن دارند؟
درباره گسترش و توجه قرآن پژوهی و مباحث قرآنی در غرب باید عرض کنم که قرآن کریم به عنوان اولین و مهم ترین متن دینی مسلمان ها بسیار مورد توجه پژوهشگران و اندیشمندان غرب قرار گرفته است. یعنی از قرن 12 که ما اولین ترجمه های قرآن کریم را به زبان لاتین در دنیای غرب داریم، ترجمه انگلیسی، ترجمه فرانسوی و تقریباً تا امروز که به همه زبان های اروپایی می توانیم بگوییم که قرآن کریم ترجمه شده است. و مشاهده می کنیم از آن زمان تا کنون دنیای غرب با قرآن کریم آشنا بوده و روی آن کار کرده است. البته نگاه مستشرقان و اسلام پژوهان غرب به قرآن تبعاً اگر مسلمان نباشند، به عنوان یک متن مقدس و متن دینی نیست، یعنی مثل ما به قرآن نگاه نمی کنند که قرآن وحی الهی است و کلمات آن از طرف خداست، بلکه به عنوان یک متن تاریخی نگاه می کنند که در شبه جزیره عرب به وجود آمده و دارای مباحث گوناگونی در زمینه اخلاق، عرفان، احکام و شریعت و روابط انسانی، روابط اجتماعی و دیگر موضوعات است.
کارهای قرآنی زیادی غرب انجام داده است از جمله آثار زیادی در زمینه فهرست قرآن دارند. فهرست الفبایی یا موضوعی که دانشمندان ما هم از این فهرست استفاده کردند. ترجمه هایی زیادی در زمینه قرآن دارند که اشاره کردیم و همچنین مباحثی که امروزه تحت عنوان تاریخ علوم قرآن یاد می شود، مباحث قرائات، لهجه ها، آواها، ریشه یابی کلمات. حوزه دیگری که در آن کارکرده اند نگارش دایره المعارف های قرآن کریم است، از جمله دائرةالمعارف لیدن هلند که اخیراً به فارسی هم ترجمه و منتشر شده است و با وجود برخی کاستی ها در مجموع کارخوبی است. آنها در این زمینه ها کارهای زیادی را انجام دادند و امروزه هم مراکز متعددی در کشورهای مختلف اروپایی به ویژه آلمان پیرامون قرآن هست و در آمریکا هم دانشمندان زیادی هستند که در زمینه قرآن پژوهی کار می کنند. کلاً بحث قرآن و قرآن پژوهشی دنیای غرب، یکی از شاخه های بخش مطالعات اسلامی است و مطالعات اسلامی در غرب از همان زمان که شکل گرفت، بخش مهمی از آن را قرآن و قرآن پژوهی شکل می داد.
بصیرت: درباره قرائت وهابی از قرآن و همچنین قرائت شیعی توضیحی بفرمایید و اینکه امروزه بیشتر کدام روایت با مقبولیت در غرب مواجه شده است؟
قرائت شیعی قرآن و قرائت وهابی هر دو در دنیای غرب مورد توجه قرار گرفتند. اما به خاطر پول های زیادی که کشورهایی که قرائت وهابی از اسلام و قرآن دارند خرج کردند، می توان گفت در کشورهای غربی و مراکز دانشگاهی و علمی غرب طبعاً قرائت اسلام وهابی و یا قرائت وهابی از قرآن پررونق تر بوده و گسترش بیشتری داشته و دنیای غرب و غربی ها با آن آشناتر هستند.
اسلامی که وهابی ها ترویج می کنند یک اسلام خشن و تندی است و خوشبختانه در سال های اخیر به خاطر همین اعمال زشت تروریستی که وهابی ها انجام دادند و داعش در کشورهای مختلف انجام داد، آنها خودشان متوجه شدند که این اسلام، آن اسلامی نیست که بتوان با آن زندگی کرد و این فتنه وهابیت چیزی نیست که فقط ریشه اسلام و مسلمین را در دنیای اسلام بسوزاند، بلکه دامن خودشان را خواهد گرفت. لذا یک توجهی در این چند سال اخیر نسبت به قرائت شیعی از اسلام و قرآن در دنیای غرب شکل گرفته که اگر ما بتوانیم هزینه کنیم در زمینه معرفی خودمان به دنیا، از طریق فرستادن استاد و اساتید علوم قرآنی و یا ترجمه کتاب و تعاملات علمی مان را افزایش دهیم، به نظر می آید که این فرصت مغتنمی است که ما بتوانیم قرآن را به قرائت و روایت شیعی با تفسیر و نگاه شیعه به دنیا معرفی کنیم. و اگر که در دنیای غرب بتوانیم درست قرائت شیعی را معرفی کنیم، می توانیم آنها را به خودمان جذب کنیم و شاهد توجه بیشتر اندیشمندان به معارف و فرهنگ غنی تشیع باشیم.
بصیرت: واقعیت گسترش قرائت وهابی از قرآن و به عبارتی اسلام وهابی در غرب چیست؟
در پاسخ به سوال دوم اشاره کردم که به علت هزینه هنگفتی که وهابی ها در دنیای غرب کردند و مشارکتی که در مراکز دانشگاهی و علمی غرب بخصوص در این دهه های اخیر داشتند، دنیای غرب این قرائت را بیشتر می شناسد. به صورت طبیعی وقتی منابعی که به آنجا برود، منابع اهل سنت باشد، آن هم با گرایش و قرائت وهابیت، طبعاً آنها خودشان یک گرایشی به این مطلب پیدا می کنند که اسلام احتمالاً یا قاعدتاً با این تفکر صحیح است. به خصوص که مراکز سیاسی آنها هم تمایل داشتند که اسلام هراسی کنند و ترویج قرائت خشن و قرائت وهابی از اسلام و قرآن به نفع آنها بوده است. به همین جهت هست که می بینم خیلی از این افرادی که در کشورهای غربی مسلمان می شوند گرایشات تند سلفی و وهابی پیدا می کنند.
همین غربی هایی که از آلمان از دیگر کشورها چون فرانسه و انگلستان به داعش پیوستند، وقتی نگاه می کنید خیلی از اینها مسیحی بودند و جذب اسلام که می شوند جذب اسلام وهابی می شوند، اینها اولاً به خاطر تبلیغ گسترده است و دوماً تعامل که با مراکز علمی با انتشارات غربی، دانشگاه های غربی داشتند و توانستند که چهره نازیبا و ناصحیح خودشان را به عنوان اسلام راستین تا حدی معرفی می کنند. انشاالله ما هم بتوانیم با توجه به نکاتی که گفتم استفاده کنیم و از فضای مجازی از فضای رسانه ای از ماهواره ها از سایت ها بتوانیم استفاده کنیم و ما فرهنگ اصیل تشیع را و قرائت شیعی قرآن را بتوانیم جایگزین کنیم.
بصیرت: مسابقات بین المللی قرآن در مقابله و خنثی سازی توطئه علیه شیعیان چه نقشی می تواند داشته باشد؟
مسابقات بین المللی قرآن کریم نقش خیلی مهمی دارد در زمینه اینکه علاقه مندان به قرآن، پژوهشگران از کشورهای مختلف که به ایران می آیند با فرهنگ ما، فضای ما، نگاه ما، رویکرد ما، اندیشمندان ما تا حدودی آشنا شوند. از همین جا من پیشنهاد می کنم برای کسانی که از کشورهای دیگر برای شرکت در مسابقات بین المللی قرآن می آیند، برنامه هایی وجود داشته باشد و فقط آنطور نباشد که بیایند و قرآن بخوانند و مسابقات حفظ و قرائت را اجرا کنند و برگردند. یک تعاملاتی هم باشد با دانشمندان ما، علمای ما، مفسران ما، ملاقات هایی داشته باشند، جلساتی باشد، پرسش و پاسخی باشد، تا ان شاالله وقتی به کشورشان بر می گردند، با یک توشه مناسبی به کشورشان برگشته باشند. به هر حال این رفت آمدها با اسم مسابقات بین المللی قرآن کریم بسیار بسیار می تواند موثر باشد، به خصوص کسانی که در کشورهایی هستند که به صورت عادی ما ارتباطی نداریم، حالا ما یا سفارت نداریم در کشورشان یا سفارت فعال نداریم یا به هر حال دانشمندان را نمی توانیم اعزام کنیم./
با تشکر از حجت الاسلام و المسلمین سید محمدمهدی رفیع پور که وقت خود را در اختیار پایگاه بصیرت قرار دادند.
مصاحبه از: فهیمه عشرتی خلیل آباد