انتخابات در تراز انقلاب

پایگاه بصیرت

 مهدي سعيدي/ انتخابات را مي‌توان به ميدان مسابقه‌اي تشبيه کرد که در آن بازيکنان مختلفي براي دستيابي به نتيجه مطلوب فعاليت دارند. در اين آوردگاه براي هر يک از بازيکنان رقبايي وجود دارد که در تلاشند تا بر آنان فائق آيند. زمين بازي نيز حدود و ثغوري دارد که رقابت در آن چارچوب شکل مي‌گيرد. همچنين بازي داراي قوانين و قواعدي است که رقابت با رعايت آنها معنا مي‌يابد.

در یک نگاه مهم‌ترين نقش‌آفرينان ميدان انتخابات را مي‌توان؛ نظام سياسي، مردم، احزاب و گروه‌هاي سياسي، نامزدهاي انتخاباتي و بيگانگان و معارضان نظام دانست که هر يک اهدافي را در ميدان انتخابات دنبال کرده و براي دستیابی به موفقيت تلاش مي‌کنند.

اگر در اين ميدان پيروزي در انتخابات رياست‌جمهوري و پيشي گرفتن بر رقيب عالي‌ترين هدفي است که احزاب و گروه‌هاي سياسي و نامزدهاي انتخاباتي به دنبال تحقق آنند و مردم نيز به دنبال يافتن نامزدي اصلح هستند تا با به قدرت رسيدن آن موجبات کارآمدسازي قوه مجريه را فراهم آوردند، نظام اسلامي از منظري فراتر به عرصه انتخابات مي‌نگرد و بازي بزرگ‌تري را براي اين آوردگاه در نظر گرفته است که می‌توان از آن به تحقق «انتخابات اصلح» ياد کرد. در اين بازي رقيب نظام اسلامي فلان جريان سياسي يا نامزد انتخاباتي نیست؛ بلکه اين دشمنان انقلاب اسلامي هستند که در تلاشند مانع تحقق انتخابات اصلح شوند و نظام اسلامي نيز در تلاش است تا دشمن را ناکام گذاشته و انتخاباتي در تراز جمهوري اسلامي برگزار کند.

نظام اسلامي به تمامي انتخابات‌ها به چشم فرصتي براي تقويت ارکان نظام مردم‌سالار اسلامي نگاه کرده و خواهان آن است که انتخابات به شايسته‌ترين شکل ممکن برگزار شود. انتخابات شايسته مؤلفه‌ها و شاخصه‌هايي دارد که رهبر فرزانه انقلاب اسلامي در طول سال‌هاي متمادي آنها را معرفي کرده‌اند. توجه به اين شاخصه‌ها مي‌تواند مسیر فعاليت دغدغه‌مندان نظام اسلامي را در انتخابات آتي تعيين کند. در واقع، همه تلاش‌ها و برنامه‌ها بايد با هدف تحقق چنين انتخاباتي صورت گيرد.

رهبر معظم انقلاب اسلامي در آخرين بيانات‌شان در ديدار با فرماندهان و کارکنان ارتش جمهوري اسلامي ایران با تأکيد بر اينکه همه بايد قدر انتخابات را بدانند، فرمودند: «انتخابات را بايد گرامي بداريد. انتخابات سالم، با امنيت، با سلامت و با گستردگي بايد انجام بگيرد.» معظم‌له با تأکيد بر اينکه دشمن در تلاش است تا آرامش انتخابات کشور را به هم بزند! تأکيد داشتند: «ملت ايران با همين بيداري و هوشياري پيش بروند و يک انتخابات گسترده، بانشاط، با شور و شوق و سالم و همراه با امنيت ان‌شاءالله اتفاق بيفتد. اين براي کشور يک ذخيره‌اي خواهد بود! خود اين کشور را مصونيت بسياري خواهد داد.»(30/1/1396)

1ـ مشارکت حداکثري

مهم‌ترين مؤلفه انتخابات اصلح مسئله «مشارکت حداکثري» و حضور گسترده ملت در پاي صندوق‌هاي رأي است. مشارکت گسترده ملت در انتخابات به اندازه‌اي مهم است که رهبري با صراحت اعلام مي‌دارند: «من بارها گفته‏ام كه اصل حضور مردم در انتخابات، حتي از انتخاب اصلح هم مهم‏تر است؛ اگرچه انتخاب اصلح هم بسيار اهميت دارد.»(17/2/1384)

اين تأکيد برخاسته از عمق باوري است که در نظريه سياسي اسلام به جايگاه مردم در نظام اسلامي وجود دارد، به نحوي که از عبارت «نظام مردم‌سالاري ديني» براي حکومت اسلامي استفاده مي‌شود. چنين حضور گسترده‌اي رمز بقا و تداوم انقلاب اسلامي است؛ چرا که جمهوري اسلامي ایران متکي بر اعتماد به ملت شکل گرفته است.

بی‌شک چنين حضوري دستاوردهاي ارزشمندي براي نظام اسلامي به همراه خواهد داشت که مهم‌ترين آن تجلي مشروعيت نظام اسلامي و نقش بر آب شدن سناريوهاي دشمن است. کاستن از رونق انتخابات و عدم مشارکت حداکثري مردم در آن يکي از سناريوهاي کليدي است که دشمنان انقلاب اسلامي در تمامي ادوار انتخابات ايران دنبال کرده‌اند.

رهبر معظم انقلاب اسلامي در مقام يک مرجع عاليقدر اعلام مي‌دارند: «هر كسي به استحكام اين نظام علاقه‏مند است، هر كه به اسلام علاقه‏مند است، هر كه به ملت ايران علاقه‏مند است، براي او عقلاً و شرعاً واجب است كه در اين انتخابات شركت كند.»(14/3/1388) رهبر حکيم انقلاب حتي از منتقدان و مخالفان نظام هم درخواست کردند که پاي صندوق‌های رأي حاضر شوند. ايشان در آستانه انتخابات مجلس دهم فرمودند: «شرط اول همين‌طور که عرض کرديم، شرکت همگان است؛ همه بيايند. بنده در صحبت قبلي هم اين را به همه گفتم که آن کساني که ممکن است نسبت به نظام جمهوري اسلامي هم حتي مسئله داشته باشند، نسبت به امنيت کشور که ديگر مسئله ندارند، نسبت به اقتدار کشور که ديگر مسئله ندارند. خب، امروز اين نظام، امنيت کشور را حفظ کرده است، پيشرفت کشور را تسريع کرده است، به اين ملت عزت داده است؛ اينها که ديگر قابل انکار نيست، اينها را که دوست دارند؛ [پس‌] وارد اين ميدان بشوند براي عزت بخشيدن به ايران و ايراني، براي استمرار امنيت ملي، براي تضمين پيشرفتي که بحمدالله از اول انقلاب شروع شده و تا امروز بي‌وقفه پيش رفته؛ براي اينها بايد وارد بشوند. همه بايد وارد بشوند»(30/10/1394)

البته، در مسير تحقق مشارکت حداکثري موانعي وجود دارد که بايد براي رفع آن تلاش کرد که مهم‌ترين اقدامات در اين زمينه آگاه‌سازي، اعتمادسازي و رضايتمندسازي است.

2ـ آرامش در انتخابات

يکي از دغد‌غه‌هاي مهم نظام اسلامي در تمامي انتخابات‌ها، حفظ آرامش انتخابات است. آرامش انتخابات به معناي نداشتن جنب‌وجوش و هيجانات رقابت‌هاي انتخاباتي نیست؛ بلکه به آن معناست که اين شور و هيجان تا آنجا ادامه يابد و اوج گيرد که امنيت انتخابات را تهديد نکند! امنيت، مقدمه ضروري و اوليه هر اقدام اجتماعي است و بدون آن هيچ رفتار مدني شکل نخواهد گرفت. بازي بزرگ انتخابات و رقابت سياسي نيز بدون تأمين امنيت محقق نخواهد شد و بی‌شک ناامني موجب کاهش آرای ملت شده و به مثابه مانعي براي مشارکت حداکثري عمل خواهد کرد.

از سوي ديگر انتخابات همواره بايد مظهر وحدت و انسجام ملي باشد و لازمه و نشانه آن وجود آرامش در انتخابات است. ايجاد تشنج، درگيري و ناامن‌سازي فضاي انتخاباتي، اقداماتي است که از تبديل فرصت انتخاباتي به تهديد براي انسجام و امنيت ملي کشور حکايت دارد؛ اقداماتي که به طور معمول با تحرکات و سناريوهاي طرح‌ريزي شده در بيرون از مرزها و حمايت ايادي داخلي دشمن و غفلت و سوء‌تدبير جناح‌هاي سياسي داخلي و گاه هواداران نامزدها به وجود مي‌آيد.

رهبر حکيم انقلاب در آستانه انتخابات مجلس ششم از وجود دست‌هايي براي ايجاد اختلاف و تشنج در انتخابات چنين مي‌گويند: «احتمالاً دست‌هايي در كار است كه در آستانه‌ انتخابات، محيط كشور را محيط متشنّج كند؛ اگر نتواند تشنّج عملي هم به وجود آورد، محيط تشنّج فكري و ذهني و بحران‌سازي مصنوعي كند. اين دست‌ها، دست‌هاي خدومي نيستند؛ دست‌هاي خودي‌ها نيستند؛ دست‌هاي بيگانه و دست‌هاي خائنند. ملت ايران بايد هوشيار باشد و بحمدالله هست.»(18/10/1378)

آنچه در سال 1388 و در ماجراي انتخابات رياست‌جمهوري دهم اتفاق افتاد، تلاش براي ايجاد ناامني و برهم‌زدن آرامش انتخابات بود که متأسفانه اين سناريو به دليل همراهي برخي جريان‌هاي سياسي داخلي به ثمر رسيد و چهره انتخابات باشکوه ملت با فتنه‌گري مخدوش شد! در اين مقطع از انتخابات نيز هر چند اميد دشمن براي ايجاد ناآرامي به یأس تبديل شده است، اما نبايد فراموش کرد که دشمن بيکار ننشسته و از هر فرصتي براي تحقق اهدافش بهره خواهد برد.

3ـ سلامت انتخابات

حفظ سلامت انتخابات، رکن بنيادين است که هويت و اصالت ذاتي انتخابات در گرو تحقق آن است و نظام اسلامي در تلاش است تا با همه توان تحقق آن را تضمين کند. انتخابات وقتي انتخابات است که اولاً، گزينش و خواست واقعي ملت را نشان دهد، ثانياً، رأي ملت به دقت در آن خوانده شود و اين دو در گرو سلامت انتخابات است.

اين مسئله يکي از مهم‌ترين دغدغه‌هاي رهبر معظم انقلاب اسلامي در طول سال‌هاي اخير بوده است. در نگاه ايشان رأي ملت امانتي است که در اختيار مسئولان امر قرار دارد و ايشان موظفند با تمام توان در حفظ و سلامت آن بکوشند. سلامت انتخابات، هم به مرحله پيش از انتخابات، هم هنگام انتخابات و هم پس از انتخابات توجه دارد. در واقع، تمام فرآيند انتخابات از زمان آغاز فعاليت سياسي نامزدها و جناح‌ها تا اعلام و تأييد نتايج نهايي انتخابات بايد مورد توجه قرار گيرد.

رهبر فرزانه انقلاب اسلامي در اين باره مي‌فرمايند: «رأي مردم هم به معناي واقعي کلمه حق‌الناس است؛ حق‌الناس است. وقتي مي‌آيد برادر و خواهر ايراني در انتخابات شرکت مي‌کند و رأي در صندوق مي‌اندازد، رعايت اين حق او واجب شرعي است، واجب اسلامي است؛ در اين امانت او نبايد خيانت کرد؛ واقعاً حق‌الناس است. نتيجه‌ آرا هم هر چه شد، بايستي به آن ملتزم بود؛ اين هم حق‌الناس است.»(18/6/1394)

از ديدگاه معظم‌له مسئول حفظ سلامت انتخابات نيز تنها ستاد انتخابات کشور و شوراي نگهبان نيستند؛ بلکه همه جناح‌هاي سياسي، نامزدهاي انتخاباتي، رسانه‌ها، هواداران و توده‌ رأي‌دهنده در اين ميان نقش خواهند داشت. بي‌توجهي به اين مهم خيانتي بود که شکست‌خوردگان انتخابات 88 در حق ملت انجام دادند و رهبر معظم انقلاب جانانه در برابر آن ايستادند و از رأي ملت صيانت کردند! معظم‌له در اين باره فرمودند: «اينکه ما در سال ۸۸ در مقابل کساني که اصرار مي‌کردند بايد انتخابات باطل بشود ايستاديم، به خاطر همين بود که از حق‌الناس دفاع کرديم. چهل ميليون [نفر] ـ بالاترين نصاب انتخابات ـ در سال ۸۸ در [دادن‌] آرا شرکت کردند. خب، يک نتيجه‌اي داد. هر کسي [هم‌] برنده اين انتخابات مي‌شد، ما همين‌جور مي‌ايستاديم، دفاع مي‌کرديم. بنده از حق‌الناس دفاع کردم، از حق مردم دفاع کردم. باز هم هر وقتي که مردم رأي بدهند ـ به هر کسي که مردم بپسندند و بپذيرند و رأي بدهند ـ بنده از رأي مردم دفاع خواهم کرد؛ پشت سر مردم خواهم ايستاد. رأي مردم حق‌الناس است.»(همان)

4ـ قانون‌گرايي در انتخابات

يکي از ارکان برگزاري انتخابات تراز انقلاب اسلامي، قانون‌گرايي و پايبندي به ضوابط قانوني است. انتخابات فرآيندي است که مسير آن از قانون مي‌گذرد و حفظ صحت و سلامت آن نيز در گرو حفظ قانون است. در نگاهي فراتر انتخابات برگزار مي‌شود تا فرآيند اجراي قانون در کشور استوار شود؛ لذا نمي‌توان تصور کرد که تحقق اين هدف مقدس از مسيري نامقدس ممکن شود. تمکين به قانون و قانونگرايي در انتخابات مي‌تواند متضمن دو اصل پيشيني حفظ آرامش و سلامت انتخابات نيز باشد.

قانون‌گرايي از اصولي است که همه فعالان صحنه انتخابات از مجريان و ناظران و نامزدها تا هواداران و انتخاب‌کنندگان بايد به آن پايبند باشند. قانون انتخابات موجود با وجود ضعف‌هايي که دارد (و بايد هر چه زودتر اصلاح شود)، حدود و ثغور وظايف و اختيارات بازيگران اين عرصه را تعيين کرده است که در صورت پايبندي به آن مي‌توان اميد داشت منازعات و اختلافات در انتخابات مرتفع شود.

همواره پايبندي به قانون در آستانه هر انتخاباتي مورد تأکيد رهبر معظم انقلاب بوده است. براي نمونه ايشان مي‌فرمايند: «من به مجريان انتخابات توصيه كرده‏ام، الان هم توصيه مي‌كنم بايد به شدت قانون را رعايت كنند. حد و مرز، قانون است. همه بايد الزامات قانوني را بپذيرند و تسليم الزامات قانوني بشوند. قانون حد فاصل حق و باطل است در حركت و مشي ملت و مسئولين. قانون را نبايد دور زد. اين بايد رعايت بشود.»(19/11/1386)

5ـ رقابتي بودن انتخابات

يکي از شاخصه‌هاي انتخابات شايسته نظام اسلامي، رقابتي بودن آن است؛ به اين معنا که با تکثر و تعدد نامزدهاي انتخاباتي، حق انتخابات و گزينش براي رأي‌دهندگان وجود داشته باشد. اين مسئله خود يکي از عوامل مؤثر در جدي شدن انتخابات و پرشور برگزار شدن آن است که موجب افزايش اشتياق شرکت‌کنندگان در انتخابات خواهد شد.

توجه رهبر معظم انقلاب اسلامي به اهميت رقابتي بودن را مي‌توان در اين بخش از پيام معظم‌له به خوبي مشاهده کرد که پس از انتخابات رياست‌جمهوري هفتم صادر فرمودند: «از ساير نامزدهاي محترم رياست‌جمهوري كه با آمادگي و حضور خود در ميدان اين آزمايش الهي، بزرگ‌ترين كمك را به ايجاد رقابت انتخاباتي و انگيزه بخشيدن به مردم كردند، صميمانه تشكر مي‌كنم. بي‌شك، بدون حضور افكار و سليقه‌ها و منش‌هاي متنوع در صحنه‌ نامزدي رياست‌جمهوري، اين موج عظيم حضور ملي پديدار نمي‌گشت و اين افتخار براي ملت ايران به ثبت نمي‌رسيد.»(3/3/1376)

با وجود فضاسازي دستگاه تبليغاتي بيگانگان، در طول سال‌هاي اخير نظام اسلامي هيچ‌گاه در مقام حذف و انحصارگرايي و مديريت صحنه انتخابات نبوده است و تلاش کرده بستر براي حضور همه فعالان سياسي فراهم آيد، تا جايي که رهبر معظم انقلاب با دعوت از همه جريان‌هاي سياسي بارها اعلام داشته‌اند: «آن كساني كه نظام، اسلام، قانون اساسي و امام را قبول دارند، بايد به ميدان رقابت بيايند.»(18/10/1382)

البته، هدف از اين رقابت است که مي‌تواند مثبت و منفي بودن آن را مشخص کند؛ زيرا مبتني بر تأکيدات معظم‌له؛ «در اسلام براي قبضه كردن قدرت، رقابتي وجود ندارد. اين را از آن جهت مي‌گويم كه عده‌اي تنها براي كسب قدرت سياسي تلاش مي‌كنند و به رقابت مشغولند. بنابراين رقابت صحيح، مشروع و مقبول، رقابت در خدمت‌رساني به مردم است.»(1/1/1382)

6ـ فراگير بودن انتخابات

در کنار رقابتي بودن، موضوع فراگير بودن رقابت‌هاي انتخاباتي نيز مهم است. به واقع يکي ديگر از مؤلفه‌هاي مؤثر در رسيدن به انتخابات تراز جمهوري اسلامي، فراهم آوردن بستري براي حضور همه استعدادها و گرايش‌هايي است که به قانون اساسي و آرمان‌هاي ملت اعتقاد داشته و براي اداره کشور برنامه دارند؛ چرا که انتخابات شايسته و حقيقي به صرف تعدد نامزدها حاصل نخواهد شد؛ بلکه لازمه اين تعدد، تکثر و تنوع افراد، سليقه‌ها و گرايش‌ها خواهد بود که امکان انتخاب‌هاي مختلف را براي مردم فراهم آورد.

دغدغه‌ به‌کارگيري همه نيروها در مديريت کشور و فراهم آوردن امکان حضور آنها در رقابت انتخاباتي و به نوعي برگزاري انتخاباتي فراگير با حضور همه گرايش‌هاي سياسي به رسميت شناخته شده در قانون را مي‌توان در اين توصيه رهبر حکيم انقلاب اسلامي به اعضاي هيئت مركزي نظارت بر انتخابات چهارمين دوره‌ مجلس شوراي اسلامي مشاهده کرد که در اين‌باره فرمودند: «هر چه افراد از جهات و جناح‌هاي مختلف بيشتر در انتخابات شركت كنند، اين براي نظام بهتر است؛ براي شوراي نگهبان هم بهتر است.