محورهای تبلیغاتی جریان ضدانقلاب در انتخابات از دریچه تلگرام

پایگاه بصیرت / گروه فرهنگی/شیرین کمالی

انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری در راه است. به جهت نقش کلیدی و حساسی که ریاست جمهوری به عنوان عالی ترین مقام اجرایی کشور دارد، این انتخابات از جهات مختلف برای آینده سیاسی کشور حائز اهمیت است، لذا می بینیم جریان های سیاسی و رسانه ای مختلف از ماه ها قبل از برگزاری انتخابات درباره آن به ارائه خبر و تحلیل می پردازند؛ اخباری که گاهاً می تواند نقش مثبتی در برگزاری انتخابات عادلانه و دمکراتیک داشته باشد، اما عمدتاً با تغذیه گروه های معاند نظام، جهت اثرگذاری سیاسی و فرهنگی بر فضای کشور طراحی و تدوین شده اند. ناگفته نماند که امروزه به واسطه ورود نسل جدید رسانه های خبری چون، ماهواره، اینترنت، وب سایت های خبری، انواع شبکه های اجتماعی تحت ویندوز و موبایلی که در کسری از ثانیه اخبار و اطلاعات را به سراسر دنیا مخابره می کنند، جریان نفوذ رسانه ای از پیچیدگی بیشتری برخوردار شده است. 

در یک مقایسه بین مخاطبین رسانه های سنتی و جدید در ایران می توان این موضوع را به خوبی دریافت. پیش از ورود ابزارهای نوین ارتباطی به ایران، مردم کمتر از اخبار رسانه های خارجی به ویژه رسانه های معاند که در داخل امکان دسترسی به آنها (فیلترینگ) محدود بود اطلاع داشتند. اما با دسترسی تمامی شهرهای بزرگ و کوچک ایران و حتی روستاها به اینترنت، به عنوان مهم ترین ابزار در انتقال اطلاعات، کم کم دور زدن محدودیت ها آسان شد. و این محدودیت ها زمانی به کلی رنگ باختند که گوشی های اندروید به دلیل قابلیت نصب شبکه های اجتماعی در کشور ما با استقبال گسترده مردم مواجه شد. ابتدا وایبر، واتساپ، لاین و سپس تلگرام، که البته مورد آخر بیشترین کاربران خود را از بین ایرانیان به دست آورده است. در این نوشتار ما با تمرکز بر روی شبکه اجتماعی تلگرام، به استفاده انتخاباتی از این پیام رسان توسط رسانه های خبری معاند خواهیم پرداخت.

نقش آفرینی تلگرام در عرصه انتخابات چه از منظر سخت افزاری و بهره گیری از کارکرد و بُرد تبلیغاتی آن و چه از منظر نرم افزاری برای نهادینه کردن رفتار انتخاباتی و رهبری افکار عمومی به عنوان محبوب ترین ابزار ارتباطی، مورد توجه گروه های سیاسی و رسانه ای داخلی و خارجی قرار گرفته است. در ارتباط با استفاده انتخاباتی گروه های داخلی از این پیام رسان، می توان به طور خاص به انتخابات گذشته مجلس اشاره کرد. بسیاری از تحلیل گران و کارشناسان بر این مسئله اتفاق نظر دارند که استفاده جریان اصلاحات از تلگرام در پیروزی این طیف نقش موثری داشته است. اما درباره استفاده گروه های سیاسی و رسانه ای معاند به جهات مختلف نیازمند بررسی بیشتری است. 

نخستین و مهم ترین دلیل اهمیت این بررسی، گستردگی مخاطبان این شبکه اجتماعی در ایران است، که طیف گسترده ای از مخاطبان پیر و جوان، تحصیل کرده و بیسواد، روستایی و شهری و ... را دربرمی گیرد. 

دلیل دیگر عدم نظارت بر تلگرام است. بسیاری از رسانه های معاند که امکان دسترسی به آنها از مسیر قانونی وجود ندارد، به راحتی از طریق ایجاد کانال های تلگرامی قابل دسترسی اند. متأسفانه اقداماتی که تاکنون جهت نظارت و تحت کنترل درآوردن کانال های تلگرامی صورت گرفته، با موفقیت چندانی مواجه نشده است، چرا که سرورهای این شبکه در خارج از ایران قرار دارد و مدیران آن تمایلی به همکاری با ایران در این زمینه به جز موارد محدود و موقت نشان نداده اند. 

همین دلایل کافی است تا توان بالقوه این شبکه اجتماعی مورد طمع رسانه های معاند قرار گیرد. چنانکه بسیاری از سایت ها و رسانه های ضدانقلاب همگی با راه اندازی کانال های تلگرامی و تزریق خوراک اطلاعاتی و رسانه ای جنبه های جدیدی از جنگ نرم را به راه انداخته اند. بی بی سی فارسی در حال حاضر کانالی با بیش از 700 هزار عضو در اختیار دارد. من و تو بیش از 247 هزار عضو، صدای آمریکا بیش از 92 هزار عضو و  رادیو فردا بیش از 83 هزار عضو دارند. در کنار این شبکه هایی که دارای سابقه دشمنی دیرینه با نظام جمهوری اسلامی ایران هستند، کانال هایی نیز رشد کرده اند که تا پیش از این خبری از آنها نبود. کانال هایی مانند آمدنیوز با بیش از 335 هزار عضو، نگام، رفیق آیت الله و ... . 

اگرچه رویکرد رسانه های معاند و کانال های تلگرامی وابسته به آنها، محورهای مختلفی از رویکرد اصلاح طلبانه و غیر رادیکال تا رویکرد تخریبی را شامل می شود، اما همه آنها در یک هدف یعنی تضعیف و براندازی نظام جمهوری اسلامی ایران مشترک هستند. در رسیدن به این هدف، استفاده از نقاط ضعف داخلی با بهره گیری از یک سری واقعیات و اظهار نظرات شخصیت های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی داخلی و ترکیب آنها با اخبار جعلی به کار گرفته می شود. چنانکه در انتخابات اسفند 94 (انتخابات خبرگان رهبری)، گروه های ضدانقلاب در داخل و خارج سرمایه گذاری زیادی برای استفاده از این پیام رسان جهت زیرسوال بردن صلاحیت شورای نگهبان کردند. 

انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری نیز از ماه ها قبل در دستور کار رسانه های معاند و گروه های ضدانقلاب قرار گرفته است. چندی قبل سایت روسی تهنووار از دیدار عوامل موساد و سیا با ادمین های کانال های تلگرامی در مالزی پرده برداشت. در این گزارش آمده است شبکه اجتماعی تلگرام امروزه به یک شبکه اجتماعی تبدیل شده است که کاربران زیادی در سراسر دنیا از جمله ایران دارد، بنابراین می توان از آن استفاده های زیادی کرد.

با بررسی اخبار و تحلیل های برخی از کانال های تلگرامی ضدانقلاب، به برخی از مهم ترین محورهای انتخاباتی این کانال ها می پردازیم:

طی چند سال گذشته یکی از سیاست های ثابت رسانه ای ضدانقلاب در جریان انتخابات ایران ترسیم فضای امنیتی بوده است. این رسانه های معاند تلاش دارند در قالب گزارش، طنز، تحلیل فضای جامعه ایران را در آستانه انتخابات دوازدهم ریاست جمهوری به شدت امنیتی نشان دهند و علی رغم آزادی احزاب و گروه ها برای تبلیغات نامزد مورد نظر خود بر ادعای وجود محدودیت های امنیتی برای برگزاری انتخابات آزاد تمرکز کنند. 

کانال تلگرامی پیک نت با انتشار مصاحبه تاج زاده با علی رضا رجائی به گونه ای سعی دارد فضای انتخابات در ایران را امنیتی نشان دهد. در بخشی از این مصاحبه آمده است که علی رغم تلاش اصلاحات در تقویت شعار ایران برای همه ایرانیان، جریانی درصدد است فضا را امنیتی نگاه دارد تا نظام حزبی تقویت نشود و «حزب پادگانی» دست بالا را داشته باشد. نظام ما نیمه استبدادی- نیمه باز است و ما هنوز امکان سیاست ورزی علنی و قانونی داریم، پس اصلاحات ممکن است.

در کنار این موضوع، رسانه های معاند با تأکید بر موضوع فشار در انتخابات به شدت مدعی هستند که نهادهای انقلابی به ویژه نهادهای تحت نظارت رهبر معظم انقلاب در انتخابات دست به اعمال نفوذ و تغییر نتایج می زنند. پوشش دادن به شکوائیه دکتر مهدی خزئلی در آمدنیوز در اثبات ادعای باطل آنها در تأیید صلاحیت گزینشی توسط شورای نگهبان است. بدون شک دلایل بسیاری است که شورای نگهبان  اقدام به رد صلاحیت برخی از افراد می کند. آنچه در این میان اهمیت دارد هجمه علیه رهبر انقلاب است که در کانال های معاند سعی می شود شورای نگهبان را ساختار فرمایشی تحت امر رهبری نشان دهند.

یکی دیگر از سیاست های رسانه های ضدانقلاب تلاش آنها را برای جهت دهی به گرایشات بخش هایی از جامعه است، که به هر دلیلی حل مشکلات کشور و رسیدن به آمال و آرزوهای خود را در پیروزی طیف های دارای گفتمان انقلابی نمی بینند. آنان فضای انتخابات را که طی آن افکار عمومی جامعه نسبت به مسائل حساس تر می شود، در جهت انتشار دوباره هنجارها و ایده های ضدانقلابی خود مناسب می بینند.

قطعاً انکار وجود گرایش به غرب در بین برخی از مردم به خصوص قشر جوان دردی را دوا نخواهد کرد. باید پذیرفت که افرادی که در انتخابات شرکت می کنند اعتقادات متفاوتی دارند و نظام جمهوری اسلامی معتقد به آزادی عقیده در عرصه انتخابات قائل به برخورد با این عقاید و افکرا نیست. در این وضعیت بدیهی است که رسانه های ضدانقلاب سعی دارند الگوهای فکری خود را در فضای انتخابات منتشر کنند و دست کم از غالب بودن ارزش های انقلابی در فضای سیاسی انتخابات بکاهند. در این میان تخریب سپاه پاسداران یکی از اقدامات جدّی جریان ضدانقلاب است که به بهانه های مختلف صورت می گیرد.

برخی کانال های تلگرامی معاند با یادآوری و تحلیل برخوردهای امنیتی با نیروهای هنجارشکن در ماه های اخیر این گونه القا می کنند که جمهوری اسلامی از شکل گیری آشوب های جدید به شدت می هراسد و از این رو به تهدید زبانی و سرکوب سیاسی روی آورده است. 

اعلام زمان هایی برای تظاهرات حامیان احمدی نژاد در کنار پاره ای از اعتراضات مخالفان نظام جمهوری با اعلام تاریخ هایی نزدیک به زمان برگزاری انتخابات از جمله اقداماتی است که رسانه های معاند از ماه ها قبل در کانال های تلگرامی خود منتشر می کنند، هرچند این رویکرد هیچ زمینه واقعی در کشور نداشت و حامیان احمدی نژاد نیز با ردّ صلاحیت نامزدهای این جریان، خود را در جایگاه اعتراض و یا آشوب نمی دیدند و اساسا آنان تمایلی به چنین اقدامات ندارند.

رسانه های معاند همواره از وجود اختلاف و درگیری در میان نیروهای داخلی استقبال می کنند و از هیچ تلاشی در این زمینه کوتاهی نمی کنند، بنابراین پیش از اینکه حمایت از یک جناح خاص مدنظر آنها باشد، تخریب کل مجموعه انقلاب اسلامی را در صدر اقدامات خود قرار داده اند.

اما علت را در کجا می توان یافت؟

در برابر این اقدامات ممکن است فیلترینگ یک مسکن مقطعی باشد، اما درمان قطعی نیست. چرا که این سیاست دامنگیر رسانه های موافق و منتقد داخلی نیز خواهد شد و در نتیجه نمی توانند بهره گیری مناسبی از فضای رسانه های اجتماعی نوین برای اطلاع رسانی، تبلیغات و رقابت داشته باشند. در اینجا روی سخن ما با رسانه های داخلی است. مقابله با رسانه های معاند بی شک تنها با سیاست گذاری و استفاده درست از رسانه های داخلی امکان پذیر خواهد بود. لذا لازم است بسیاری از نقاط ضعف رسانه های داخلی مورد شناسایی قرار گیرد و در راستای رفع آنها چاره جویی شود.

در این جهت کوتاهی در راه اندازی شبکه ملی اطلاعات و ایجاد شبکه های اجتماعی پرسرعت و با کیفیت داخلی و بومی از دیگر نقاط ضعف ما در مقابل رسانه های خارجی محسوب می شود. گرچه ممکن است در شبکه های اجتماعی بومی چون تبیان، کلوب، فیس نما، فارس توییتر، هم میهن و افسران خوب عمل کرده باشیم و هریک دارای چند ده هزار کاربر باشند، با این وجود در حوزه پیام رسان‌ های موبایلی، شبکه بومی با کاربر قابل توجه دیده نمی شود. این مسئله می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که موضوع سرمایه گذاری و امکانات فنی از جمله مهم ترین آنهاست./ ب/گ