در جریان تصویب تحریم های اخیر علیه ایران، دموکرات های سنا و مجلس نمایندگان به صورت یکپارچه و حتی سخت تر از جمهوریخواهان، برجام را مورد حمله قرار داده و رای به تحریم های جدید علیه ایران دادند. این در حالی بود که سناتور برنی سندرز نسبت به اقدام کنگره در مواجهه با برجام هشدار داد.
در روند تصویب بسته تحریمی آمریکا علیه ایران (موسوم به مادر تحریم ها) در مجلس نمایندگان و سنای آمریکا، یکی از نکاتی که بیش از هر مسئله دیگری توجه مخاطبان را نسبت به خود جلب می کند، نقش پُر رنگ دموکرات های کنگره در تصویب این بسته تحریمی است.
در مجلس نمایندگان آمریکا، تنها سه نماینده جمهوریخواه با این تحریم ها و وضع آنها علیه ایران، روسیه و کره شمالی مخالفت کردند و در سنای آمریکا نیز برنی سندرز (دموکرات) و راند پال (جمهوریخواه)، دو سناتوری بودند که مخالفت خود را با این بسته تحریمی ابراز کردند.
همان گونه که مشاهده می شود، مخالفت جمهوریخواهان در خصوص بسته تحریمی جدید، نسبت به دموکرات ها پُررنگ تر بوده است! از سوی دیگر، برنی سندرز به عنوان تنها سناتور دموکرات مخالف بسته تحریمی جدید نیز، بیش از آنکه به عنوان یک دموکرات شناخته شود، به عنوان سناتوری مستقل مورد شناسایی افکار عمومی آمریکا قرار گرفته و حتی در برخی تقسیم بندی های سیاسی از سوی رسانه های آمریکایی، از وی به عنوان سناتوری مستقل یاد می شود. در خصوص رویکرد دموکرات ها در تقابل با توافق هسته ای نکاتی قابل توجهی وجود دارد، که عبارت است از:
1- حدود دو سال قبل، زمانی که مذاکرات هسته ای در وین به نتیجه رسید و ایران و اعضای 1+5 بر سر سندی به نام برجام به توافق رسیدند، سناتورهای حزب دموکرات نقش به سزایی در تصویب توافق هسته ای در کنگره آمریکا داشتند. در آن زمان، 42 سناتور دموکرات موافقت خود را با توافق هسته ای اعلام کردند. همین مسئله سبب شد تا دموکرات ها از ترفندی به نام "فیلی باستر" استفاده کرده و اساسا موضوع موافقت یا مخالفت با توافق هسته ای را از دستور کار سنا خارج کنند. موافقت 42 سناتور دموکرات با توافق هسته ای سبب شد تا باراک اوباما رئیس جمهور قبلی آمریکا، مجبور شود از اختیارات ویژه و حتی حق وتوی خود در قبال کنگره استفاده کند. این در حالی بود که حتی یک سناتور جمهوریخواه نیز حاضر نشد سند برجام را مورد تایید قرار دهد. در آن برهه زمانی، مخالفت 4 سناتور دموکرات با برجام از جمله بن کاردین و چاک شومر و باب منندز اساسا در میان موافقت 42 سناتور دموکرات با برجام به فراموشی سپرده شد.
در همان زمان، نوعی تصور نادرست در میان برخی مخاطبان رابطه ایران و ایالات متحده آمریکا شکل گرفت: اینکه دموکرات ها موافق رابطه با ایران و از حامیان توافق هسته ای محسوب می شوند و در مقابل، جمهوریخواهان مخالف توافق هسته ای هستند! این گزاره نادرست، از آنجایی که ظاهرا با رفتار سناتورهای حزب دموکرات در مسیر تصویب برجام مطابقت داشت، مورد پذیرش بخشی از افکار عمومی کشورمان نیز قرار گرفت. با این حال، گذشت زمان نشان داد که چنین تصوری باطل بوده است.
2- در همان دوران ریاست جمهوری اوباما، سناتورهای دموکرات دو بار در پروژه نقض برجام نقش آفرینی کردند. به عبارت بهتر، سناتورهایی که خود موجبات تصویب توافق هسته ای در ایالات متحده آمریکا را فراهم کرده بودند، مفاد صریح و عینی این توافق را نقض کرده و در این مسیر، با جمهوریخواهان همراهی کامل داشتند. نخستین مورد نقض برجام که در آن سناتوهای دموکرات دخیل بودند، مربوط به وضع قانون محدودیت صدور ویزا برای کسانی بود که به ایران سفر می کردند. این قانون، ناقض صریح بند 29 برجام محسوب می شد. بدیهی بود که وضع این قانون از سوی سناتورهای دموکرات و جمهوریخواه (که برای جلوگیری از وتوی آن توسط اوباما در قانون بودجه آمریکا گنجانده شد!) به مثابه ایجاد خللی بزرگ در عادی سازی روابط تجاری و اقتصادی شرکت های خصوصی و حتی دولتی با ایران محسوب می شد. این در حالی بود که واشنگتن مطابق برجام تعهد داده بود که از وضع تحریم های جدید علیه ایران که منجر به ایجاد خلل در مسیر اجرای برجام شود، خودداری کند. این موضوع، نقطه آغاز عهد شکنی رسمی دموکرات ها در قبال برجام بود.
پس از آن، اکثریت قریب به اتفاق دموکرات های سنا به همراه سناتورهای حزب جمهوریخواه به تمدید قانون آیسا رای دادند. این در حالی بود که جان کری وزیر امور خارجه سابق آمریکا در جریان مذاکرات هسته ای تعهد داده بود قانون آیسا تمدید نشود. اگرچه جان کری پس از تمدید قانون ایسا نسبت به اجرای مفاد ناقض توافق هسته ای در این قانون ابراز تعهد کرد، اما کلیت تمدید این قانون توسط کنگره به مثابه تقابل دموکراتها با اصل برجام محسوب می شد. از سوی دیگر، سناتورهای حزب دموکرات، بارها از عملکد وزارت خزانه داری ایالات متحده آمریکا در جلوگیری از مراودات بانکی و تجاری با ایران حمایت کرده و آن را مورد تاکید و تمجید قرار دادند. حتی سناتورهای حزب دموکرات بارها از جک لو، وزیر خزانه داری سابق آمریکا، خواستند تا در این مسیر، جدی تر از گذشته حرکت کند تا مبادا عواید پیش بینی شده در برجام به جمهوری اسلامی ایران برسد!
3- در جریان رقابت های انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، هیلاری کلینتون نامزد حزب دموکرات مدعی شد که در صورت حضور در کاخ سفید به سند برجام پایبند خواهد ماند! این در حالی بود که نحوه پایبندی دموکرات ها به توافق هسته ای از همان ابتدا مشخص شد! سرانجام رقابت های انتخاباتی آمریکا با پیروزی جمهوریخواهان به پایان رسید و اکثریت سنا و مجلس نمایندگان نیز در اختیار این حزب قرار گرفت. با این حال، همچنان برخی مخاطبان تصور می کردند که حضور نسبتا پررنگ دموکرات ها در سنا سبب خواهد شد تا آنها از سند برجام صیانت کرده و مانع از نقض توافق هسته ای توسط رئیس جمهور جدید آمریکا شوند! هم اکنون این تصور به صورت کامل رنگ باخته است.
در جریان تصویب تحریم های اخیر علیه ایران، دموکرات های سنا و مجلس نمایندگان به صورت یکپارچه و حتی سخت تر از جمهوریخواهان، برجام را مورد حمله قرار داده و رای به تحریم های جدید علیه ایران دادند. این در حالی بود که سناتور برنی سندرز نسبت به اقدام کنگره در مواجهه با برجام هشدار داد. آنچه مسلم است اینکه دموکرات ها در آزمون صیانت از برجام برای بار سوم مردود شده و نشان دادند که اساسا تفاوتی میان دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در بی تعهدی نسبت به توافقنامه های بین المللی وجود ندارد.
هم اکنون، ماهیت حزب دموکرات آمریکا بیش از پیش برای مخاطبان ایرانی روشن شده است. بدیهی است که در چنین شرایطی نمی توان نقض برجام از سوی ایالات متحده آمریکا را صرفا معلول حضور دونالد ترامپ و همراهانش در راس معادلات سیاسی و اجرایی این کشور دانست. در این معادله، حزب دموکرات آمریکا نقش پررنگ تری نسبت به حزب جمهوریخواه دارد؛ موضوعی که هضم آن از سوی افکار عمومی و مخاطبان برجام در برهه زمانی فعلی آسان تر است./