در این هفته مطبوعات دارای گرایش سیاسی، مرز و نگاه خود را نسبت به تحولات سیاسی آشکار کردند. در حالی که موضوع رأی اعتماد نمایندگان به کابینه به موضوع مشترک جریانات سیاسی کشور تبدیل شده بود، جریان اصلاح طلب نسبت به کابینه نگاه انتقادی، جریان اصولگرا نگاهی متزلزل و جریان اعتدال نگاهی کاملا اعتماد آمیز داشت.
در این هفته مطبوعات دارای گرایش سیاسی، مرز و نگاه خود را نسبت به تحولات سیاسی آشکار کردند. در حالی که موضوع رأی اعتماد نمایندگان به کابینه به موضوع مشترک جریانات سیاسی کشور تبدیل شده بود، جریان اصلاح طلب نسبت به کابینه نگاه انتقادی، جریان اصولگرا نگاهی متزلزل و جریان اعتدال نگاهی کاملا اعتماد آمیز داشت. با این مقدمه به بررسی مواضع سیاسی مطبوعات شاخص دو جریان در این هفته می پردازیم.
مطبوعات اصلاح طلب:
در بین تیتر و سرمقاله روزنامه های شاخص جریان اصلاح طلب، سه موضوع بیش از سایر موضوعات خودنمایی می کرد: تغییر نام اتوبان نیایش به هاشمی رفسنجانی ، بازخوانی کودتای 28 مرداد و از همه مهمتر رأی اعتماد مجلس به کابینه.
تغییر نام اتوبان نیایش در شمال تهران به اتوبان هاشمی رفسنجانی به تیتر غالب روزنامه های اصلاح طلب در روز شنبه 28 مرداد تبدیل شد. روزنامه آرمان در تیتر یک خود با عنوان «یاد آیت الله هاشمی در شهر» و یا روزنامه اعتماد با تیتر «هاشمی در گذشته نمی ماند» مطرح کردن نام مرحوم هاشمی رفسنجانی را در دستور کار خود قرار دادند. همزمان با این موضوع، بحث ریاست آقای محسن هاشمی بر شورای شهر پس از کش و قوس های فراوان سرانجام با انصراف دو رقیب دیگر بر شورای شهر تهران مسجل شد. مطبوعات اصلاح طلب در انعکاس این خبر نیز برجسته کردن نام مرحوم هاشمی رفسنجانی را در دستور کار خود قرار دادند. در این راستا روزنامه اعتماد نوشت: «سکان شورای شهر در دستان فرزند هاشمی» و یا روزنامه کلید با تیتر هاشمی به جای چمران این موضوع را منعکس کرد. روزنامه شرق با موضوعی دیگر سعی کرد تصویر و نام مرحوم هاشمی رفسنجانی را در صفحه اول به نمایش بگذارد و با تیتر «مجمع تشخیص مصلحت بدون هاشمی» تصویری از وی را در منتشر کرد. با توجه به مطالب فوق می توان به این جمع بندی رسید که مطرح شدن و برجسته سازی نام مرحوم هاشمی رفسنجانی در این هفته و مخصوصا در روزهای شنبه و یکشنبه در دستور کار نشریات اصلاح طلب قرار داشته است.
بازخوانی حادثه کودتای آمریکایی 28 مرداد یکی دیگر از موضوعاتی بود که در صفحه اول جراید اصلاح طلب خودنمایی می کرد. در نوع انعکاس این حادثه تاریخی جریان اصلاح طلب به دنبال تطهیر مرحوم دکتر مصدق و مطرح کردن او به عنوان یک الگو و رهبر برای جریان اصلاح طلب بودند. روزنامه بهار با تیتر «مصدق مانیفست اصلاح طلبی» به صورت مستقیم به این موضوع پرداخت. روزنامه آفتاب یزد نوشت که مردم از آقای نخست وزیر جانانه حمایت می کردند. این روزنامه ها اگر هم به عناصر خارجی کودتا توجه کردند به بحث ضد انگلیس بودن مصدق بود نه نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد. بسیار این نکته قابل تأمل است که علی رغم افشای اسناد جدید توسط آمریکا ( که بسیار سانسور شده و به دنبال تحریف افکار عمومی است) و اعتراف صریح به نقش آمریکت در کودتای 28 مرداد ایران، نشریات اصلاح طلب نسبت به موضوع سکوت معناداری داشتند. روزنامه شرق در ستون یادداشت خود در مطلبی با عنوان «مصدق، انگلیسی هراسی با فوبیای خیانت» به تحلیل شخصیت ضد انگلیسی مصدق پرداخت که ترس از خیانت او می رفت ولی او خیانت نکرد و ...
موضوع سوم بحث کابینه دوازرهم بود که در روز دوشنبه بر سایر موضوعات سایه افکنده بود. در این میان عدم رأی اعتماد نمایندگان مجلس به بی طرف به موضوع مناقشه آمیز نشریات اصلاح طلب تبدیل شد. روزنامه اصلاح طلب آرمان در مطلبی با عنوان رأی سیاسی و معنادار نمایندگان به قلم دکتر زیبا کلام نوشت: از دیدگاه نگارنده، رأی‌ندادن به بیطرف، یعنی رأی‌ندادن مجلس دهم به جریان اصلاحات و شکست او به‌منزله شکست اصلاح‌طلبان است. مهندس بیطرف بارزترین چهره اصلاح‌طلب در میان 17 گزینه پیشنهادی رئیس‌جمهور بود. روزنامه قانون با تیتر کابینه 16 میلیونی و اشاره به رأی 24 میلیونی روحانی در انتخابات اخیر، کابینه را منسوب به کسانی دانست که به روحانی رأی نداده اند. اما این نگاه در بخشی دیگر از مطبوعات این جریان که گرایش بیشتری به تعندال دارند کاملا متفاوت بود. روزنامه آفتاب یزد با تیتر فرش قرمز مجلس برای دولتی ها از روند رأی اعتماد نمایندگان به کابینه استقبال کرد. این دسته از نشریات به رأی بالای 240 نفری حدود 75 درصد کابینه نگاه ویژه تری داشتند. روزنامه اعتماد نیز که به نوعی رویکرد نزدیک به دولت دارد از روند آراء نمایندگان ابراز رضایت کرد. روزنامه بهار و ایران نیز با تیتر اعتماد به اعتدال از روند اعتماد نمایندگان به نامزدهای اصولگرا، اصلاح طلب و اعتدال گرا حمایت کردند.
نکته مهم و قابل توجه در این موضوع معطوف به بازتعریف جریان اعتدال می باشد. هم دولت و هم روزنامه های نزدیک به دولت سعی کردند در این مقطع راه خود را از اصلاح طلبان جدا کنند و یا حداقل کاری کنند که در جریان اصلاح طلب هظم نشوند. و لذا برخی مطبوعات مانند بهار و ایران سعی کردند که جریانات سیاسی را به سه دسته اصلاح طلب، اصولگرا و اعتدال تقسیم بندی کنند! در حالی که در انتخابات اتحاد و انسجام و یکپارچگی جریان اصلاح طلب و اعتدال شاخص بود.
نشریات اصولگرا:
مطبوعات با گرایش اصولگرایی نیز به موضوع کودتای 28 مرداد پرداختند ولی نگاه آنها با نگاه مطبوعات اصلاح طلب کاملا متفاوت بود. این دسته از مطبوعات به صورت حاشیه ای و فرعی به موضوع پرداختند و بر روی دو محور در این موضوع تمرکز داشتند: دخالت ها و نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد و دیگری اشتباهات مصدق به عنوان نخست وزیر. در این رابطه روزنامه سیاست روز با تیتر «کودتای 28 مرداد آزمونی برای اعتماد به قدرت های بزرگ»، اعتماد به آمریکا را یک خطای راهبردی دانست که می تواند خطرات بسیاری را در پی داشته باشد. این روزنامه در روز شنبه نیز با تیتر «چشم هایت را نبند» به مقایسه کودتای 28 مرداد و برجام پرداخت. در مجموع نشریات اصولگرا در روز شنبه ترجیح دادند به انعکاس جنایات داعش در اسپانیا بپردازند تا بازخوانی کودتای 28 مرداد.
رأی اعتماد نمایندگان مجلس به وزرا در نشریات اصولگرا رنگ و بویی متفاوت داشت. مطبوعات اصولگرا از یک طرف نسبت به کابینه پیشنهادی و رأی اعتماد نمایندگان راضی بودند چرا که کابینه پیشنهادی کمتر از انتظارات اصلاح طلب بود و رأی عدم اعتماد به یک اصلاح طلب نیز بر آن افزوده بود؛ از طرف دیگر با رویکردی خنثی سعی کردند نگاه به آینده را به جای تحلیل وضع موجود مطرح کنند. روزنامه جوان در تیتر یک خود در مطلبی با عنوان «حرفه ای عمل شد!» به گزارش و نقد جلسات رأی اعتماد پرداخت ولی در عین حال بیشتر نقد خود را متوجه سیالیت مجلس کرد تا کابینه دوازدهم و کنایه آمیز نسبت به ادعای روحانی در مورد حرفه ای عمل کردن مجلس موضع گرفت. روزنامه کیهان با نگاه به آینده صرفا به رأی بالای وزرا اشاره کرد و عنوان نمود: دولت با رأی اعتماد رسمیت یافت حالا نوبت کار برای مردم است. روزنامه سیاست روز نیز در تیتر روز سه شنبه خود با عنوان تاوان اعتماد مطالبه گری نسبت به اقدامات آینده وزرای جدید را آغاز کرد.