لغو یا اصلاح برجام؟!

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل/فخرالدین اسدی

رایزنی های فشرده مقامات آمریکایی با دیپلمات های اروپایی در زمینه توافق هسته ای همچنان ادامه دارد. نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد، نقطه آشکارساز تقابل برجامی ایالات متحده و رژیم صهیونیستی با ایران است. مقامات آمریکایی در صدد بازتعریف برجام با گنجاندن بحث توان موشکی ایران، دسترسی آژانس به اماکن نظامی در ایران و استمرار محدودیت های هسته ای ایران پس از سال 2025 هستند.
طی دو روز اخیر، دیدارهایی میان دونالد ترامپ با مقامات رژیم صهیونیستی و فرانسه در نیویورک صورت گرفت. ترامپ در دیدار با نتانیاهو، راهکارهای خروج از توافق هسته ای یا اصلاح آن را مورد بررسی قرار داد. همچنین در این دیدار، نتانیاهو طرح خود برای خروج آمریکا از برجام را به ترامپ ارائه کرد. با این حال، واشنگتن  و تل آویو هر دو به این نتیجه رسیده اند که باید تروییکای اروپایی را در دوراهی "اصلاح" یا " لغو" برجام قرار دهند تا در نهایت، توافق هسته ای از وضعیت فعلی خود خارج شود. ترامپ به خوبی دریافته است که لغو توافق هسته ای با ایران برای وی هزینه سنگینی خواهد داشت و حتی تروییکای اروپایی نیز در این خصوص همراهی کامل و مطلق را با کاخ سفید نخواهند داشت. از این رو رئیس جمهور ایالات متحده در صدد است تا تاکتیک دیگری به عنوان "اصلاح برجام" را مورد توجه قرار دهد. اما این پایان ماجرا نیست!

در کنار این موارد، ترامپ به فشارهای علنی خود به آژانس بین المللی انرژی اتمی جهت بازرسی از اماکن نظامی کشورمان ادامه می دهد. به عبارت بهتر، ترامپ در حال اعمال فشار بر برنامه هسته ای ایران از چندین جبهه مختلف است.
اخیرا دونالد ترامپ در پیامی به کنفرانس سالانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است  که اگر نظارت‌های آژانس به اندازه کافی شدید نباشد، واشنگتن از توافق هسته‌ای خارج خواهد شد! این اظهارات ترامپ، نوعی گروکشی از آمانو و همراهانش محسوب می شود.

نکته قابل تامل اینکه ترامپ این خواسته را به صورتی علنی و صریح بیان کرده است. این موضوع نشان می دهد که لابی های پشت پرده و غیر آشکار ایالات متحده با آژانس در این خصوص نتوانسته است سودی به حال ترامپ و همراهانش داشته باشد. مقامات کشورمان همواره تاکید کرده اند که بازدید از سایت‌های نظامی ایران خط قرمز است. آمانو همچنین در کنفرانس سالانه آژانس تاکید کرد که ایران تعهدات خود را در برجام انجام داده است. اخیرا نیز  رکس تیلرسون وزیر خارجه آمریکا به پایبندی ایران به توافق هسته‌ای اذعان کرد. در چنین شرایطی قدرت مانور ترامپ روز به روزمحدود تر می شود.

یکی ازمواردی که نتانیاهو و ترامپ در صدد تغییر آن هستند، محدودیت زمانی برجام است. رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا و نخست وزیر رژیم صهیونیستی زمان دار بودن محدودیت های اعمال شده علیه برنامه هسته ای ایران را بر نمی تابند. رکس تیلرسون در گفت و گو با فاکس نیوز آمریکا تاکید کرده است:
«بندهایی از توافق که بر اساس آن محدودیت ها به مرور زمان از بین می رود به صورت ویژه باعث نگرانی ما است. اگر که بندهای توافق هسته ای ایران با غرب تغییر و اصلاح نیابد آمریکا از این توافق خارج خواهد شد. به ویژه بندهایی که به مرور زمان در آن محدودیت ها برداشته می شود که شیوه معقولانه ای در دستیابی به پیشرفت نیست. اگر قرار بر ماندن آمریکا بر این توافق است باید بندهای این توافق تغییر کند.»
این اظهارات تیلرسون در حالی مطرح می شود که نیکی هیلی نماینده ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد، طی ماه های اخیر به سکاندار اصلی سیاست خارجی این کشور تبدیل شده است. همچنین برخی منابع خبری اعلام کرده اند که با استعفای احتمالی تیلرسون از مسند وزارت امور خارجه آمریکا (تا پایان سال 2017 میلادی)، نیکی هیلی به عنوان وزیر امور خارجه جدید ایالات متحده آمریکا از سوی ترامپ معرفی خواهد شد.

تلاش واشنگتن و تل آویو برای جلب همراهی اروپا
دونالد ترامپ تمامی تلاش خود را برای خروج از توافق هسته ای صورت می دهد. او ممکن است در گزارش ماه اکتبر خود، پایبندی ایران نسبت به توافق هسته ای را مورد تایید قرار ندهد و به این بهانه، از برجام خارج شود. همان گونه که تاکید شد، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی گفته است: ترامپ در صدد "تغییر توافق هسته ای "با ایران است.

مصادیق این تغییر، گنجاندن مسائل موشکی و تاکید بر بازرسی نامحدود آژانس از ایران است؛ موضوعاتی که پاشنه آشیل توافق هسته ای میان ایران و اعضای 1+5 محسوب می شوند. هدف اصلی ترامپ و نتانیاهو، تکیه بر نقاط آسیب برجام است، با این حال، تل آویو - واشنگتن به شدت نیاز به همراهی و همکاری تروییکای اروپایی در این مسیر دارند. مروری بر مواضع اخیر امانوئل ماکرون رئیس جمهور فرانسه نشان می دهد که وی در این خصوص نرمش هایی نشان داده است اما در عین حال، همچنان قصد ندارد هزینه همراهی با واشنگتن برای خروج از برجام را بپردازد.

ماکرون اخیرا  در مصاحبه با سی ان ان تاکید کرد:
«رئیس جمهوری آمریکا این توافق را کافی نمی داند، من هم با او موافقم، اما فعلا این توافق را داریم. به نظر من نتیجه این توافق آن است که اکنون یک فرایند نظارت بین المللی داریم و این بهتر از هیچ است. چرا؟ زیرا اگر این توافق را متوقف کنیم... اگر توافق هسته ای را متوقف کنیم وارد وضعیتی بسیار شبیه به وضعیت کره شمالی می شویم. ما به این چارچوب نیاز داریم. اگر این توافق را متوقف کنیم چه چیزی [به جای آن] پیشنهاد می دهیم. هیچ؟»
نکته قابل تامل اینکه ماکرون اعلام کرده است که جامعه بین المللی باید در قبال توسعه موشک های بالستیک ایران یک راهبرد جدید تدوین کند. او همچنین معتقد است که  باید باب مذاکرات درباره توافق هسته ای برای دوره بعد از سال 2025 باز شود.
رئیس جمهور فرانسه طی روزهای اخیر با روسای جمهور ایران و ایالات متحده آمریکا دیدار داشته است. امانوئل مکرون در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل نیز تصریح کرد که نباید توافق هسته ای با ایران را کنار گذاشت؛ مکرون در حالی از توفق هسته ای با ایران حمایت کرد که دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در سخنرانی اش در مجمع عمومی سازمان ملل علیه برجام موضع گیری کرد. با این حال، مقامات آلمانی همچنان در قبال مواضع سلبی ترامپ و نتانیاهو در قبال برجام سکوت کرده اند.

پیش تر، منابع خیری از جمله پایگاه بلومبرگ اعلام کرده بودند که واشنگتن نهایت تلاش خود را برای جلب رضایت آلمان در مسیر تغییر توافق هسته ای و مذاکره دوباره بر سر آن به کار خواهد گرفت. در هر حال، اظهارات اخیر رئیس جمهور فرانسه در نوع خود قابل تامل است. او در بخش دیگری از این اظهارات اعلام کرد:
«رد کردن توافق هسته ای در این مقطع زمانی بدون پیشنهاد دادن چیزی دیگر، اشتباه بزرگی است و احترام نگذاشتن به آن غیرمسئولانه خواهد بود.»
همان گونه که از اظهارات ماکرون بر می آید، وی از یک سو توافق هسته ای را غیر قابل تغییر می داند و از سوی دیگر، به صورت غیر مستقیم اعلام می کند که می توان با پیشنهاد دادن طرحی دیگر، مذاکراتی را در این خصوص صورت داد. به نظر می رسد پاریس به صورت همزمان سعی دارد رضایت ایران و ایالات متحده را در قبال برجام جلب کند. این بازی دوگانه نمی تواند تا مدتی نامعلوم ادامه داشته باشد!/