رکس تیلرسون وزیر خارجه ایالات متحده صراحتا اعلام کرد که واشنگتن از این مکانیسم برای اصلاح توافق هسته ای (مطابق منافع آمریکا) استفاده خواهد کرد.
در بند 11 قطعنامه 2231 آمده است: «اگر یکی از دولت‌های طرف برجام در خصوص هر مساله‌ای که مصداق عدم پایبندی اساسی به برجام است، اعلامیه‌ای صادر کند، ادامه اجرای بند 7 یعنی ادامه اجرای لغو قطعنامه‌های لغو شده، باید ظرف 30 روز مجددا در شورای امنیت به رای گذارده شود.»
همچنین در ادامه و در بند 12 هم تصریح شده است: اگر ظرف 30 روز از اعلام رسمی دولت مزبور در خصوص نقض اساسی برجام، شورای امنیت نتواند به تصویب یک قطعنامه جدید مبنی بر ادامه لغو قطعنامه‌های قبلی برسد، آن‌گاه از روز سی و یکم تمام قطعنامه‌های قبلی مجددا جاری گردیده و اجرای آنها همان‌طور که قبل از صدور قطعنامه 2231 ساری و جاری بود، از سر گرفته می‌شود.
واقعیت امر این است که واشنگتن، مکانیسم ماشه را با هدف جلوگیری از اعمال حق وتوی ایجابی دو کشور چین و روسیه به سود ایران تنظیم و طراحی کرد و دو کشور اروپایی عضو شورای امنیت یعنی انگلیس و فرانسه نیز نقش به سزایی در گنجاندن این مکانیسم در قطعنامه 2231 ایفا کردند.
در حاشیه نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، دونالد ترامپ در دیدارهای مختلف خود با افرادی مانند نتانیاهو و ماکرون از مواردی مانند تقویت و تشدید نقش نظارتی آژانس، بازرسی از اماکن نظامی ایران، تبدیل بندهای موسوم به «غروب آفتاب» (بندهای مربوط به زمان انقضای برخی محدودیت ها برای فعالیت های هسته ای ایران) به محدودیتهای دائمی و گنجاندن موضوع توان موشکی ایران در برجام به عنوان مصادیق اصلاح توافق هسته ای یاد کرد.
اگر هر یک از این موارد در قالب «الحاقیه» یا حتی به بهانه باز تفسیر بند T مندرج در ضمیمه اول برجام به توافق هسته ای افزوده شوند، ما شاهد دفرمه شدن برجام به سود اهداف آمریکا خواهیم بود. شواهد و مستندات موجود نشان می دهد که آژانس بین المللی انرژی اتمی و تروییکای اروپایی نیز قصد دارند در این خصوص همکاری هایی را با دونالد ترامپ صورت دهند، هر چند که هنوز حدود و ثغور این همکاری ها برای خود این بازیگران نیزمشخص نیست.
آنچه مسلم است اینکه ترامپ به جای «خروج رسمی از توافق هسته ای» به «دفرمه کردن برجام» روی آورده است. بدیهی است که مواجهه با این رویکرد، هوشمندی دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان و همدلی و اتحاد داخلی در برابر اقدامات واشنگتن را می طلبد.
تاکتیک ترامپ، استناد به «برجام» علیه «برجام» است . بدیهی است که اگر واکنشی قاطعانه و محکم در برابر این تاکتیک صورت نگیرد، ایالات متحده آمریکا در عین ادعای حفظ چارچوب توافق هسته ای، به تغییر کامل آن خواهد پرداخت.
در این میان، اصرار ما بر خطوط قرمز موشکی، نظامی و حقوقی خود و ارسال سیگنالهای قوی و غیر قابل انعطاف به کاخ سفید و متحدان آن، نقش به سزایی در جلوگیری از این بازی خطرناک کاخ سفید خواهد داشت.
محمد قادری/خبرگزاری مهر