انگلستان چگونه و چرا رضاخان را به قدرت رساند؟

دنیس رایت، اولین سفیر انگلستان در ایران بعد از کودتای 28 مرداد 1332 در کتاب خود با عنوان ایرانیان در میان انگلیسیها  آورده است که به سفارش مقامات دربار ایران در دوران فتحعلی شاه ،سه نفر برای ادامه تحصیل به انگلستان اعزام شدند و در این کشور مورد استقبال لرد ولزلی وزیر امور خارجه انگلستان قرار گرفتند.
وی معتقد بود اگر ما قصد داریم نفوذی را که از بخت بلند در ایران به دست آورده ایم حفظ کنیم،پس تحصیل این جوانان و پذیرایی از آنان را باید یک هدف ملی به حساب آوریم.
بعدها تعداد این دانشجویان بیشتر شد.عقیده انگلیسی ها بر این بود که فراگیران ایرانی را مجذوب خود سازند.انگلستان با برنامه دقیق دانشجویان را مرعوب فرهنگ غربی  می ساخت و به ایران بر می گرداند.


ژان پل سارتر پژوهشگر اروپایی اهداف انگلیس و کشورهای استعمارگر را به خوبی بیان می کند.او در مقدمه ای که بر کتاب مغضوبین روی زمین می نویسد اذعان می کند که کشورهای اروپایی همچون انگلستان، نخبگان جوان کشورهای آسیایی را نشانه رفته بودند.آنها جوان هایی را بر می گزیدند و برای مدتی در پاریس ، لندن،آمستردام و امثال آن، اقامت می دادند و داغ اصول فرهنگ و تمدن غربی را به پیشانیشان می گذاشتند.وقتی اینان به سرزمین خود بازمی گشتند انعکاس صدای استعمار بودند.نه تنها حرفهای آنان را تکرار می کردند،بلکه اجازه حرف زدن را به دیگری نمی دادند.
انگلستان در دوران قاجار ریشه نفوذ خود را محکم ساخت تا این نفوذ موجب شود حتی به راحتی فردی مانند رضاخان میرپنج را به قدرت برسانند
با آغاز مشروطه و حرکت ضد استبدادی مردم ایران ،‌انگلستان منافع خود را در خطر دید بنابراین برای جلوگیری از به سرانجام رسیدن مشروطه که به بیرون راندن انگلستان منجر می شد ،‌از همان ابتدا در مقابل این حرکت مردمی با نقشه های موزیانه ایستاد. از کشاندن تحصن به سفارت تا ایجاد اختلاف در بین انقلابیون و دلسرد نمودن مردم از این حرکت. تا در نهایت به کودتای سوم اسفند 1299 ختم شود ،‌یعنی در مدت 14 سال انگلستان با همان چهره های نفوذی خود توانست انقلاب را منحرف کند و به حکومتی ختم کند که هم به لحاظ وابستگی و هم به لحاظ استبداد بدتر از گذشته شود.

 
توطئه ی دولت استعماری انگلیس در مشروطه به دو منظور بود: کاهش  نفوذ روسیه تزاری در ایران  و تضعیف دین مبین اسلام با غالب نمودن قوانین غربی
همکاری استعمار انگلیس با روشنفکران غربزده در جریان مشروطیت، اقتدار حاکمیت را از مردم سلب کرد و با تشدید ناآرامی ها و اختلافات داخلی، مانع از استقرار مشروطیت دینی  که می توانست منجر به ثبات و اقتدار ایران گردد  شد. استراتژی استعمار انگلیس، تضعیف حکومت مرکزی و تقویت جریانات مرکز گریز بود.که در نهایت کودتای رضاخان را به همراه داشت .
کودتای سوم اسفند 1299  با طراحی انگلستان زمانی اتفاق افتاد که انگلیسی ها احمد شاه قاجار را مهره ای سوخته قلمداد نمودند . در واقع این کودتا گام اول استعمار انگلیس در ایران جهت اجرای نقشه ای بود که برای خاورمیانه در نظر داشت. ایجاد دولت های نظامی حامی انگلستان در منطقه و فراهم کردن شرایط مهاجرت گسترده یهودیان به فلسطین و سپس تأسیس رژیمی صهیونیسیتی در آن سرزمین، هدف اصلی انگلستان در خاورمیانه بود.


 
باوقوع کودتای سوم اسفند، ازآنجایی که احمدشاه در مقابل کار انجام شده قرار گرفته بود، ناچارا سه روز پس از اجرای کودتا، فرمان نخست وزیری سید ضیاء را امضا نمود. رضاخان نیز با عنوان سرداری سپه، به ریاست بریگارد قزاق منصوب شد. بریتانیا نیز که در این زمان به مقصود خود نائل گردیده  و سلطه وزعامت خویش را در ایران برای چند مدت دیگر تثبیت نموده بود، جهت رضایت خاطر عموم، الغای قرارداد 1919 را پذیرا شد. به مرور زمان و با کاهش محسوس قدرت دستگاه و دربار قاجار، ونیز قدرت روزافزون رضاخان، فکر انحطاط سلطنت قاجار را در ذهن او تشدید می کرد.در واقع رضاخان با تبلیغات وسیع سعی در القای فلاکت های ناشی از سلطنت قاجار را در اذهان عمومی داشت لذا، در سال 1302 با سقوط کابینه مشیرالدوله، مانع بزرگ بریتانیا بر سر نیل به اهدافش و با حمایت وسیع این کشور، رضاخان درابتدا به سمت نخست وزیری رسیده و با خروج احمد شاه قاجار به قصد اروپا، چند روز پس از امضای نخست وزیری رضاخان، مقدمات حکومت وی فراهم آمد به نحوی که کمتر از  دو سال و با تصویب مجلس نهم، در تاریخ نهم آبان1304 انقراض سلطنت قاجار را اعلام نمود وی نیز در تاریخ 4 اردیبهشت 1305 و در نهایت مساعدت دولت و سفارت بریتانیا تاجگذاری نمود.


کودتای 1299 نمود بارزی از نفوذ انگلستان را به نمایش می گذارد . انگلستان طی 77 سال سه بار به ایران حمله می کند ،‌افغانستان را از ایران جدا می کند ،‌نسل کشی نزدیک به نیمی از مردم ایران را در قحطی بزرگ بعد از جنگ جهانی اول را در کارنامه دارد و دهها کارشکنی بر علیه مردم ایران از جمله در خلال کنفرانس سال 1919 بعد از جنگ جهانی اول انجام داده ،‌قرارداد های ننگین بر مردم ایران تحمیل نموده است و .... با وجود همه این مسائل کودتای اسفند ماه را طراحی و اجرا می کند بدون اینکه با مشکلی همراه شود .