چندین هفته است که ارتش ترکیه با زیر پا گذاشتن قوانین بین المللی به منطقه عفرین در شمال سوریه حمله کرده است و این حملات همچنان ادامه دارد. ترکیه با این بهانه که حمله به عفرین، برای جلوگیری از حمله احتمالی از سمت سوریه به سمت ترکیه بوده و برای افزایش امنیت ترکیه ضروری می باشد، در سایه سکوت سازمان های بین المللی و چراغ سبز نسبی آمریکا، حملات خود را تداوم بخشیده، اما موفقیت چندانی نداشته است. برای بررسی بیشتر ابعاد این موضوع و آینده این بحران، گروه بین الملل بصیرت گفتگویی را با آقای سیدرضا صدرالحسینی، کارشناس و تحلیلگر مسائل غرب آسیا صورت داده است که در ذیل می آید:
بصیرت: با توجه به تداوم حملات ارتش ترکیه به عفرین، به نظر شما ترکیه چه اهدافی را در این منطقه دنبال می کند؟قبل از ورود به اهداف ترکیه، باید بدانیم که بعد از آزادسازی حلب توسط نیروهای مقاومت و ارتش سوریه، آمریکایی ها زمینه سازی و بستر حمله ترکیه به عفرین را فراهم کردند. در حقیقت آمریکایی ها به عینه مشاهده کردند که در آینده سوریه نمی توانند نقشی داشته باشند، از این رو اقدام به تشکیل گردان هایی از اهالی منطقه شمال سوریه که عموما کُردها هستند (ولی تنها آنان نیستند) به عنوان ارتش سوریه به منظور تشکیل گردان های مرزی برای این کشور کردند و همین اقدام بهانه ای برای ترکیه پدید آورد مبنی بر این که " امنیت" بخش هایی از کشور ترکیه تحت تاثیر این افراد مسلح که عموما مخالف نظام سیاسی ترکیه هستند، واقع شده است. به خاطر همین ترک ها برای حفظ امنیت سرزمین خود ادعا نمودند که لازم است 30 کیلومتر در عمق از مرزهای رسمی جلوتر رفته و در خاک سوریه مستقر گردند. این اظهار نظر مورد مخالفت کشورهای ایران، عراق، سوریه و تا حدودی روسیه قرار گرفت و همچنین با اظهار نظر دو پهلوی آمریکایی ها مبنی بر «خویشتنداری همه طرف ها» و این که «این منطقه برای ما اولویت ندارد» روبرو شد! که این اظهار نظر به مفهوم چراغ سبز دولت آمریکا به ترکیه و ارتش این کشور بود.
اهداف ترکیه از حمله به منطقه عفرین عبارتند از: 1) تشکیل خط حایل به منظور جلوگیری از نفوذ و احتمالا حمله نظامی مخالفین کرد به خاک ترکیه؛
2) توسعه طلبی سرزمینی؛
3) جبران شکست در حمایت های همه جانبه از تروریست های تکفیری که از ابتدا برای اضمحلال نظام سیاسی سوریه از آنها حمایت کرده بود؛
4) روحیه نئو عثمانیسم دولت مردان کنونی این کشور؛
5) به دست آوردن برگ برنده قابل اتکاء در انتخابات سال 2019 این کشور که نظام پارلمانی به نظام ریاستی تغییر کرده است؛
6) افزایش قدرت بازیگری در مذاکرات آتی در آستانه، سوچی یا ژنو؛
7) کمک به طرح خاورمیانه بزرگ آمریکایی ها و گرفتن امتیاز در شرایط مناسب آینده؛
8) گسیل آوارگان سوری مستقر در خاک ترکیه منطقه عفرین به منظور فشار به دولت مرکزی سوریه؛
9) جلوگیری از تشکیل اقلیم کردی که ترکیه احتمال می دهد از جانب دولت سوریه به کردها خودمختاری اعطا شود.
بصیرت: در مجموع حملات نامشروع ترکیه چه آسیب هایی را به منطقه عفرین وارد کرده است؟اقدامات اخیر ترکیه علیه مردم منطقه عفرین مسلما باعث آسیب های جدی به مردم منطقه که اکثریت آنها عرب و اقلیت آنها کُرد هستند، خواهد زد. شهر عفرین دارای اکثریت 60 درصدی جمعیت کُرد است، ولی کل منطقه دارای 60 درصد جمعیت عرب است که مشغول به کار و زندگی و فعالیت هستند، بنابراین علیرغم شعارها و بیانیه های ترکیه دال بر مواجهه با اکراد مسلح منطقه و این گونه حرف ها، اکثریت مردم این منطقه تحت فشار سرمای شدید هوا، کمبود های موجود، شلیک گلوله های توپ، فرود آمدن بمب ها توسط توپخانه ها و هواپیماهای ترکیه و... هستند که این ها آسیب های جبران ناپذیری برای مردم این منطقه اعم از زنان و کودکان و اهالی به وجود آورده است. همچنین آوارگی و بی خانمانی، کمبود مواد غذایی، دارویی و بهداشتی شرایط غیر قابل توصیفی را برای مردم منطقه عفرین ایجاد نموده که امکان تصور آن وجود ندارد. به همین دلیل شرایط جغرافیایی و جوی حتی امکان رساندن آب به مناطقی که آوارگان برای حفظ جان خویش انتخاب کرده اند وجود ندارد، و همه این مشکلات در ذهن مردم این منطقه و نسل های بعدی آنان سینه به سینه باقی خواهد ماند. در حال حاضر احتمال بروز واکنش های تند در آینده خواهد بود؛ البته ترکیه در سال های اخیر با ناامنی های زنجیره ای روبرو بوده است که احتمال بازگشت این ناامنی ها در مناطق گوناگون وجود دارد.
بصیرت: با توجه به نگاهی که آمریکا به استقلال نسبی کردها دارد و از آن طرف نزدیکی آمریکا به ترکیه، واکنش دولت ایالات متحده در برابر حمله ترکیه به منطقه کردنشین سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟ آمریکایی ها از ابتدا مواضع چند پهلویی در مورد حمله ترکیه به عفرین گرفته اند که برگرفته از "سردرگمی استراتژیکی" است که از دوران اوباما در دستگاه های این کشور در خصوص سوریه مشاهده می گردد.
در واقع آمریکایی ها از تشکیل یک "دولت کردی" در سرزمین های منطقه شرق فرات حمایت می کنند؛ این کشور به طور متناوب از گروه ها و جریان های مخالف دولت مرکزی سوریه از هر جنس و قومیتی حمایت کرده است، ولی تاکنون هیچ موفقیتی کسب نکرده است تا جایی که رهبران کُرد منطقه عفرین نیز بعد از درخواست کمک از نظام سیاسی کشورشان یعنی سوریه تلویحا از عهدشکنی آمریکایی ها پرده برداشتند و گفتند: "ما (کردها) هیج پشتیبانی به جز ارتفاعات قندیل ندارند و ما به آن پناه خواهیم برد".
در حقیقت آمریکایی ها باز هم به میزان مورد نیاز کردهای منطقه عفرین به آنها یاری نرساندند تا این که آنان نیز مانند کردهای استان های شمال عراق به دولت مرکزی رو آورند و از کسانی کمک بخواهند که از اول نیز نباید پشت به آنها می کردند. این به جز مفهوم "سردرگمی و عهدشکنی" دائمی آمریکا هیچ مفهوم دیگری ندارد.
بصیرت: شرایط دولت و ارتش سوریه برای مقابله با حملات ترکیه را چگونه می بینید؟ آیا دمشق در این زمینه منفعلانه برخورد نمی کند؟پاسخ سوال این است که آیا این کشور در شرایط عادی به سر می برد که بتواند در هر مورد بحرانی سریع تصمیم بگیرد و وارد اجرای آن تصمیم برای حل بحران شود؟ بنابراین، کلمه انفعال برای دولت هایی است که حالت غیراضطرار بر آنها حاکم است نه دولت و ارتشی که در طول 7 سال گذشته یک روز هم استراحت و آرامش نداشته است.
در عین حال، بخشی از «اقلیت قوم موجود» در منطقه عفرین بنابر قول هایی که آمریکایی ها به آنان داده بودند، اغفال شده و در ابتدا تصوراتی داشتند که با واقعیات موجود همراهی نداشت و آن "خودمختاری" بود. البته از همان ابتدا دولت مرکزی سوریه مخالفت رسمی خود با اقدامات ترکیه را به صراحت اعلام داشت، ولی حدودا پانزده روز بعد از حملات هوایی و زمینی ارتش ترکیه، نمایندگان مردم منطقه با برافراشتن پرچم دولت سوریه بر فراز مراکز اداری و منازل خویش رسما از دولت مرکز تقاضای کمک کردند. در ابتدا دولت مسیرهایی برای تردد و خارج شدن مردم آسیب دیده و آواره منطقه عفرین از مناطق مورد حمله ترکیه را فراهم کرد و بعد از اینکه یگان هایی از ارتش این کشور از پاکسازی بعضی از مناطق "تروریست زده" رها شد به کمک منطقه عفرین شتافت و با ورود به این مناطق امنیت و آرامش نسبی را در این منطقه ایجاد کرد و در حال حاضر نیز دولت در حال اعمال حاکمیت و رفع معضلات و مشکلات منطقه می باشد.
بصیرت: لطفا درباره توافقات اخیر روسیه و ترکیه در مورد شمال سوریه هم توضیحی بدهید؟ و این که این توافقات تا چه اندازه مورد حمایت ایران و سوریه قرار خواهد گرفت؟
در خصوص توافق دو کشور روسیه و ترکیه با محوریت شمال سوریه اطلاع ندارم. اما دو موضوع را اطلاع دارم:
1) هیچ توافقی بدون نظر مثبت دولت سوریه، ایران و مقاومت در خصوص کشور سوریه حداقل در شرایط کنونی و در مورد مسایل میدانی قابل اجرا نخواهد بود.
2) آنچه در خصوص معامله روسیه و ترکیه در مورد تصرف منطقه عفرین توسط ترکیه و عقب نشینی نیروهای وابسته به این کشور از منطقه ابوالظهور و فرودگاه راهبردی آنجا و بازپس گیری این منطقه توسط یکی از فرماندهان نظامی سوری گفته می شود، که مورد اعتماد و حمایت روسیه است کاملا اشتباه بوده و دلیل آن ورود ارتش سوریه به همراه استقبال ساکنین عفرین به این شهر می باشد.
بصیرت: در مجموع آینده حملات ترکیه به شمال سوریه را چگونه ارزیابی می کنید؟همان گونه که از اتفاقات 40 روزه گذشته آشکار شده است دولت و ارتش متجاوز ترکیه هیچ موفقیتی در این تجاوز آشکار و پایمال نمودن حقوق بین الملل در ورود غیرقانونی به کشور همسایه خود یعنی سوریه نداشته است.
رهبران این کشور دچار توهمی غیر قابل تحلیل شده اند که برای تامین منافع ملی خویش تلاش در نادیده گرفتن منافع منطقه دارند، از 7 سال پیش تاکنون ترکیه به بهانه تامین منافع ملی خود، مهم ترین منافع کشورهای منطقه که همانا "امنیت" است را دچار آسیب های جدی کرده است و جالب این که در این میان نه توانسته منافع خویش را تامین نماید و نه اجازه داده منافع منطقه با صلاحدید کشورهای منطقه به نتیجه دلخواه برسد.
ترکیه با دخالت های برآمده از توهمات علارغم تذکرات دولت ایران و سوریه در منطقه عفرین دست به اقداماتی زد که بیشتر به یک اقدام کودکانه و بیانیه نویسی شبیه بود، یعنی اینکه با بزرگنمایی رسانه ای، ارتشی را در مقابل دوربین ها آورد که بعضی تصور کردند طبق گفته ترک ها برای تصرف همه منطقه عفرین و استقرار نیروهای تروریست طرفدار ترکیه بنام ارتش آزاد و جبهه النصره است!! اما این کشور با تحمل تلفات و آسیب های فراوان در پنج جبهه ای که برای محاصره این منطقه باز کرده، نتوانست کاری از پیش ببرد.
در جمع بندی و ارزیابی نهایی این مصاحبه باید گفت که مردم، دولت و ارتشی که توانسته با حمایت جبهه مقاومت از طوفان های سهمگین تروریستی، محاصره نظامی، اقتصادی و سیاسی مثلثی تشکیل شده از آمریکا و صهیونیست ها، ترکیه، پول پاشی مرتجعین عرب منطقه در حمایت از تروریست های تکفیری با وجود سکوت همراه با حمایت سازمان های بین المللی که در حقیقت اجتماعی از ابر و باد و مه و خورشید و فلک مادی محسوب می شد، جان سالم بدر برد و امروز بخش قابل توجه کشورش را به شیوه قانون خودش اداره نماید. بدون شک از این ماجرای تجاوز غیرانسانی و ضد حقوق بین الملل همسایه خود یعنی ترکیه نیز با سربلندی خارج خواهد شد./
از جناب آقای صدرالحسینی که به سؤالات بصیرت پاسخ دادند، تشکر می کنیم.
مصاحبه از: وحید قاسمی