دهم آذر ماه مصادف است با سالروز شهادت شهيد سيدحسن مدرس که در سال 1316 بدست عمال رضاخان در 67 سالگي بشهادت رسيد. شهيد مدرس يکي از پنج مجتهد طراز اول ناظر مجلس دوم مشروطه بود و پس از آن نيز پنج دوره به عنوان نماينده در مجلس شوراي ملي آن دوران حضور داشت. اگر چه مدرس در مجلس همفکر و همراه چنداني نداشت و در اقليت محض بود اما ويژگي هاي فردي خاص اين شهيد والامقام و مجموعه فعاليت هاي برجسته وي به نحوي بود که در تاريخ معاصر ايران ماندگار شد و به همين دليل روز دهم آذر ماه به نام روز مجلس نامگذاري شده است.
رضاخان که در ابتداي راه بود و وجود شخصيت هايي همچون مدرس را سد راه برنامه هاي خود مي ديد، حذف فيزيکي وي را برنامه ريزي کرد و در سال 1305 به جان آيت الله مدرس سوءقصد شد که موفقيت آميز نبود و ايشان از اين ترور جانم سالم به در برد. دو سال بعد مدرس دستگير شده و به تبعيد فرستاده شد. ايشان 7 سال در شهرستان خواف و دو سال هم در کاشمر در تبعيد بود و بالاخره در دهم آذر ماه سال 1316 با زبان روزه به دست نيروهاي امنيتي رضاخان بشهادت رسيد. شهادت اين عالم ديني و سياستمدار ضداستبداد چنان مظلومانه و جو کشور در آن دوران چنان اختناق آميز بود که قبر ايشان تا سال ها مخفي بود و کسي از محل دفنش نيز اطلاع نداشت تا اينکه چهار سال بعد و در پي اشغال کشور از سوي متفقين در جنگ جهاني دوم و فرار رضاخان، مدفن اين بزرگمرد نيز آشکار شد.
سالروز شهادت اين شخصيت تاريخي و ماندگار فرصتي است براي تامل و بررسي ويژگي هاي مجلس و نماينده طراز اسلام و انقلاب اسلامي. شهيد مدرس چه ويژگي هاي برجسته اي داشت که مي‌تواند براي نمايندگان امروز و فرداي مجلس سرمشق و الگو باشد؟ يک مجلس مطلوب و کارآمد بايد چه ويژگي هايي داشته باشد؟
نه مرعوب نه مجذوب
يکي از ويژگي‌هاي مهم و کليدي شهيد مدرس که باعث مي شد بتواند علي رغم اقليت بودن، با صداي رسا حرف حق خود را بيان و در عمل دنبال کند، شجاعت وي بود. نماينده مطلوب، مرعوب نيست. فضاي سياسي، رسانه‌اي، تهديد، هجمه و فشار روي وي تاثيري ندارد و باعث عقب نشيني وي از موضع برحق خود نمي‌شود. اين ويژگي در حيات و سيره سياسي شهيد مدرس بسيار برجسته بود.
امروز نيز نمايندگان مجلس با چنين فضايي روبرو هستند. دشمن با رسانه‌هاي متعدد و متنوعي که در اختيار دارد سعي در مرعوب کردن افراد دارد. عليه آنها فضاسازي و جنجال مي‌کند و عده‌اي در داخل کشور نيز از سرناآگاهي و حتي برخي معدود هم آگاهانه و همراه با دشمن، به افراد انقلابي و شجاع برچسب مي‌زنند و عليه آنها جوسازي ميکنند و در واقع سعي دارند هزينه انقلابي بودن را بالا ببرند. در اين ميدان کسي مرعوب نمي‌شود که متکي به منبع لايزال قدرت باشد. نماينده مومن، عزت و ذلت را از آن خدا مي‌داند و هجمه و جنجال دشمن روي او تاثير نمي‌گذارد.
آن روي سکه تهديد، تطميع است. نماينده‌اي که با تکيه بر ايمان، اهل مرعوب شدن نيست، تطميع هم نمي‌شود. تقوا مانع تطميع است. جايگاه نماندگي حساس و زمينه براي تطميع فراوان است. نماينده طراز انقلاب اسلامي در نطق و راي خود، مصالح و منافع مردم و کشور را در نظر مي‌گيرد و آن را فداي منافع شخصي و جناحي نمي‌کند.
مرعوب تهديد و مجذوب تطميع دشمن شدن براي هر کسي خطرناک اما براي نماينده مجلس فاجعه بار است. يک نمونه از عواقب آن در مجلس ششم و همزمان با مذاکرات هسته اي آقاي روحاني به عنوان دبير شوراي عالي امنيت ملي وقت با سه کشور اروپايي رخ داد. رهبر معظم انقلاب اسلامي ماجرا را اينگونه روايت مي کنند؛ « مجلسي داشتيم که در حال مذاکرات گرم دشوار هسته‌اي در دوراني که رئيس‌جمهور محترم فعلي ما رئيس مذاکرات هسته‌اي بود و داشتند با زحمت، با شدّت حرف ميزدند، با طرفهاي مقابل مجادله ميکردند و درواقع مبارزه ميکردند براي اينکه حرف ايران را سبز کنند، در مجلس طرح سه‌فوريتي آوردند براي اينکه حرف طرف مقابل سبز بشود! همان‌وقت رئيس هيئت مذاکره که رئيس‌جمهور محترم فعلي ما است، گلايه کرد و گفت ما داريم آنجا مبارزه مي‌کنيم، اينجا آقايان دارند طرح به نفع دشمن طرّاحي ميکنند!» (5/12/1394)
در راس امور
همانگونه که امام راحل فرمودند مجلس در راس امور است. چرا؟ چون اين مجلس است که با قوانين، براي کشور ريل گذاري مي‌کند. مجلس نقشي در امور اجرايي کشور ندارد اما دستگاه هاي اجرايي بايد بر اساس قوانين عمل کنند و مرجع اين قانون گذاري مجلس است. جايگاه مجلس منحصر به قانون گذاري نيست و نظارت بر اجراي قوانين و دستگاه هاي اجرايي نيز در حوزه اختيارات و وظايف مجلس است.
شان و جايگاه مجلس به عنوان راس امور کشور، وابسته به نوع عملکرد خود مجلس است. ذکر يک مورد تاريخي که مربوط به مجلس شوراي ملي دوره مشروطه است براي فهم اقتدار مجلس خالي از لطف نيست. حسين پيرنيا ملقب به مؤتمن‌الملک از معدود رجال خوشنام دوره قاجار است. مؤتمن‌الملک رئيس دوره چهارم مجلس هم بود. همان زمان برادر بزرگ ترش حسن پيرنيا مشهور به مشيرالدوله يا مشيرالملک نخست وزير بود. مشيرالدوله هم مانند برادرش جزو رجال نسبتاً خوشنام آن دوره است. روزي قرار بوده مشيرالدوله براي دادن گزارشي راس يک ساعت معين به مجلس برود. آن ساعت مي رسد و خبري از نخست وزير نمي شود. مؤتمن‌الملک دستور مي دهد درب مجلس را ببندد و مي‌گويد نخست وزير را راه ندهيد. مشيرالدوله پنج دقيقه بعد از وقت معين مي‌رسد اما راهش نمي‌دهند. اين يعني هيبت و اقتدار مجلس که به دست خود مجلسي هاست.
البته اقتدار و هيبت مجلس به معناي ضديت و دشمني با دولت نيست. مجلس دولتي و مجلس ضددولتي يک دوقطبي کاذب و ناسالم است. آنچه مردم، به حق از مجلس توقع دارند ضديت يا تاييد هميشگي دولت نيست. شناخت درد مردم و مشکلات کشور و حرکت در مسير حل اين مشکلات، خواسته و توقع مردم است. شاخص و ملاک اينهاست و نه نسبت دولت با مجلس.
پاکدستي و ساده زيستي
زندگي ساده و به دور از تجملات و تشريفات نسخه اي عمومي و همگاني است اما اين نسخه براي مسئولين و نمايندگان مجلس، لزوم و وجوب بيشتري دارد. نماينده اي که صدها ميليون تومان و حتي گاهي ميلياردي هزينه مي‌کند تا وارد مجلس شود، در دوره مسئوليت خود بيش از آنکه به فکر انجام وظايف و ماموريت هايش باشد، به فکر جبران آن هزينه هاي کلان است.
ساده زيستي براي مسئولين کشور حسن و زينت نيست، بلکه جزو واجبات است و ريشه در اعتقادات ديني ما دارد. الگو در اين زمينه حضرت اميرالمومنين علي(ع) است. اگر چه کسي نمي تواند به آن درجه از زهد و تقوا برسد اما ملاک و معيار و راه همان است. ساده زيستي نماينده مجلس نتايج و برکات مختلفي دارد. چنين نماينده اي هنگام وضع قانون، اقشار ضعيف جامعه را در نظر مي گيرد. اين موضوع خيلي مهم است که جهت قانون به کدام سمت باشد. به نفع ثروتمندان و مرفهين باشد يا از اقشار ضعيف مردم حمايت کند. آن نماينده اي که زندگي و منش اشرافي دارد، مسلم است که موقع قانون گذاري و راي دادن به طرح ها و لوايح هم همين تفکر و روش را دنبال مي کند که براي کشور سم است.
برکت ديگر ساده زيستي، پايين آمدن احتمال فساد و تخلف است. مسئولي که زندگي خود و خانواده اش را کنترل کرده و اجازه آلوده شدن آن به تجملات و اشرافيت را نمي دهد، احتمال بسيار کمتري دارد که دچار لغزش و تخلف اقتصادي شود. اما مسئولي که به چرب و شيرين دنيا آلوده شد، در چاهي افتاده که ته ندارد چرا که دنيا طلبي پايان ندارد و اب شوري است که هر چه از آن بخورد تشنه تر مي شود و راه را براي بروز فساد باز مي کند، چرا که ديگر فرقي ندارد اين مال از کجا و چطور کسب مي شود و هدف فقط کسب امتياز و مال است. چنين نماينده اي چطور مي خواهد مقابل دشمن بايستد و از تهديد و تشر دشمن نترسد؟! چطور مي خواهد استقلال و عزت کشور را حفظ کند؟!
البته اينها معيارها و ملاک هاي شخصي است و نبايد منتظر ماند که همه افراد بطور شخصي به اين نقطه برسند. راي دهندگان و ساز و کارهاي قانوني بايد بشکلي عمل کنند که خروجي آن نمايندگان ساده زيست و ضداشرافيت باشد. شفافيت و نظارت قانوني بر مخارج تبليغات نامزدهاي انتخاباتي يکي از اصلي ترين راهکارهاي ساختاري در اين زمينه است که بايد هر چه زودتر مدون، مصوب و اجرايي شود.
مجمع منطق و کارشناسي
مجلس به دليل ماهيت و عضويت 290 نفر در آن با ساير نهادهاي کشور تفاوت هاي اساسي دارد. 290 نفر بايد دور هم جمع شوند و درباره موضوعات مختلف تصميم بگيرند و راي بدهند. جلسات و گفت و گوهاي اينها هم بجز موارد خاص و استثنايي، علني است و مردم و ديگران مستقيماً آن را مي شنوند. مجلس و بحث هاي آن اگر جاي طرح مباحث منطقي و کارشناسي و به دور از عصبيت و جار و جنجال باشد، براي جامعه نيز يک کلاس درس است و بر رفتار و اخلاق مردم نيز اثر مثبت مي گذارد. چنين مجلسي عصاره فضائل ملت است و فضائل را گسترش هم مي دهد. اما اگر برعکس جاي هياهو، جنجال، تهمت، سخنان ضعيف و بعضاً سخيف بود، از مردم عادي در کوچه و بازار چه انتظاري مي‌توان داشت که با ادب و احترام و اخلاق با يکديگر حرف بزنند و بحث کنند؟
نمايندگان مجلس نبايد برخورد و تصميم کارشناسي و مبتني بر منافع و مصالح ملي را به منافع جناحي ترجيح دهند. مجلس مي تواند مبدا اصلاح بسياري از امور کشور و کم کاري و کج کاري نهادهاي آن باشد و اين اصلاح مشروط به تقويت مباحث کارشناسي و علمي به جاي جار و جنجال و سياسي کاري است. مجلس مطلوب، در تصميم گيري خود نگاه نمي کند اين طرح براي جناح راست است يا چپ، بلکه بر اساس معيار قرآن «قول سديد» را برمي‌گزيند.