بسیاری از اعضای کمیسیون انرژی مجلس معتقدند در صورت تصویب و اجرای طرح افزایش ظرفیت پتروپالایشی با استفاده از سرمایه‌های مردمی میتوان تحریم‌های نفتی آمریکا را خنثی کرد.
پس از بازگشت تحریم‌های نفتی از ۱۳ آبان سال گذشته، میزان صادرات نفت کشور افت قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده است. با توجه به وابستگی بودجه دولت به درآمد‌های نفتی در صورتی که چاره‌اندیشی‌های لازم برای بی‌اثرکردن تحریم‌های نفتی انجام نشود، اقتصاد کشور با چالش‌های بزرگی مواجه میشود. در این راستا کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی طرحی با عنوان «افزایش ظرفیت پتروپالایشی با استفاده از سرمایه‌های مردمی» تدوین کرده است. دو هفته قبل، کلیات این طرح در صحن علنی مجلس تصویب شد، اما در ادامه جزئیات آن برای بررسی بیشتر به کمیسیون انرژی ارجاع داده شد. بسیاری از اعضای کمیسیون انرژی مجلس معتقدند در صورت تصویب و اجرای این طرح میتوان تحریم‌های نفتی آمریکا را خنثی کرد.
در ادامه نگاهی به اظهارات اعضای کمیسیون انرژی مجلس پیرامون این طرح و ضرورت اجرای آن می‌اندازیم:
*اعطای تنفس خوراک برای ساخت پتروپالایشگاه‌ها باعث جذابیت این طرح میشود
در این راستا علی بختیار عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: «در این طرح مقرر شده است برای یک یا دو سال تنفس خوراک به پتروپالایشگاه‌ها داده شود. این کار طرح را حتی از بازار سکه، خودرو، ارز و مسکن هم جذاب‌تر می‌کند و شعار رونق تولید ملی محقق خواهد شد. با این کار هم تحریم‌های نفتی بی‌اثر میشود و هم نقدینگی به حوزه تولید ارزش افزوده هدایت میشود». وی با اشاره به وجود توان داخلی برای ساخت پتروپالایشگاه گفت: «اکنون ما در کشور تعداد زیادی از شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه نفت، صنعت و فناوری داریم؛ در حال حاضر تعداد این شرکت‌ها ۲۰۰ مورد است. از بعد فناوری هم با توجه به سرمایه بزرگ انسانی در کشور مشکلی نیست؛ هرچند سختی‌هایی وجود دارد، اما هر زمان برای عبور از مشکلات برنامه‌ریزی کردیم، توانستیم به این فناوری‌ها دست یابیم».
*با توجه به تحریم‌های آمریکا باید به سمت پالایشگاه‌سازی حرکت کنیم
اسدالله قره‌خانی عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به تجربه قبلی تحریم سال ۹۰ گفت: «در سالهای ۹۰ تا ۹۲ ما با تحریم بنزین روبرو بودیم. اما ما توانستیم از طریق راه اندازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس میزان تولید بنزین‌مان را افزایش دهیم و اگرچه این روند طولانی شد، ولی در نهایت در سال ۹۶ و ۹۷، موفق شدیم از هر سه فاز آن بهرهبرداری کنیم. بر این اساس ایران امروز قادر است ۴۵ میلیون لیتر در روز تولید فراورده داشته باشد. درنتیجه در حال حاضر و با توجه به تحریم‌های آمریکا نیز بایستی به سمت پالایشگاه‌سازی حرکت کنیم تا این میزان خامفروشی نفت هم پایان یابد».
قره خانی با اشاره به اینکه برای ساخت پتروپالایشگاه و صادرات فراورده به جای نفت خام کمیسیون انرژی طرحی را آماده کرده که به زودی برخی ایرادات آن برطرف شده و تکمیل خواهد شد، اظهار داشت: «طبق این طرح قرار است با استفاده از سرمایه‌های مردمی و نقدینگی موجود مشکل تامین مالی ساخت این واحد‌ها حل شود».
*اگر دولت حمایت کند، میتوانیم پتروپالایشگاه احداث کنیم
هدایت‌الله خادمی عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به سهل‌انگاری در توسعه صنایع پتروپالایشی گفت: «متاسفانه تیم فعلی وزارت نفت که سال‌ها در این جایگاه قرار دارند به این موضوع اعتقاد نداشتند و فقط در زمان وزارت آقای آقازاده اقدام به احداث دو پالایشگاه بندرعباس و شازند شد و دیگر پالایشگاهی احداث نشد تا زمانی که در دولت‌های قبل احداث پالایشگاه ستاره خلیج فارس را شروع کردند و در این دولت آن را تکمیل کردند».
خادمی اضافه کرد: «در بحث توسعه صنایع پالایشی اگر دولت یک حمایت‌هایی کند، ما میتوانیم پتروپالایشگاه احداث کنیم. ما هم در کمیسیون انرژی و پژوهش‌های مجلس نشستیم و یک طرحی آماده کرده‌ایم. یک طرحی که بالاخره دولت بیاید کمک کند، مواد خام آن را به صورت وام بدهد، یک تنفس خوراکی برای شرکت‌های خصوصی داشته باشیم تا کار را جذاب کنیم و بتوانیم از این طریق جذب سرمایه داشته باشیم. نماینده‌ها این موضع را دارند که این طرح را بالاخره تصویب کنند».
*به علت تنوع مشتریان، صادرات فرآورده قابل تحریم نیست
سکینه الماسی سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس درباره طرح گفت: «به‌منظور جلوگیری از تحریم‌های اقتصادی اجرای این طرح ضروری است و برای جلوگیری از کاهش تولید و کاهش فروش نفت، باید پتروپالایشگاه‌هایی با سرمایه مردمی ایجاد کرد چراکه دراین صورت بنیه مالی دولت قوی‌تر شده و میتوان با بازدهی سریع، ایجاد اشتغال و درآمد کرد». الماسی افزود: «از ۶۵۰ پالایشگاه موجود در دنیا تنها ۴۰ پالایشگاه بر مبنای نفت ایران طراحی شده که زمان تحریم نفتی خرید نفت از ایران را کاهش می‌دهد، بنابراین راهکار اصولی ضدتحریمی برای مقاوم‌سازی کشور، احداث پتروپالایشگاه به‌اندازه نفت خام و میعانات گازی و تبدیل آن به فرآورده‌ها و صادرات بیش از ۵۰ نوع محصول است که به‌علت تنوع برای مشتریان قابل تحریم نیست».
*با صادرات فرآورده به جای نفت میتوانیم تحریم‌های نفتی را بی‌اثر کنیم
علی گلمرادی عضو کمیسیون انرژی مجلس درباره تحریم‌ناپذیری فرآورده‌های نفتی گفت: «صادرات فرآورده‌های نفتی در محموله‌های کوچک صورت می‌گیرد و همچنین به دلیل موارد مصرف متعدد، بازار متنوع‌تری نسبت به نفت نیز دارد. شیوه صادرات فرآوده نسبت به نفت تنوع بیشتری داشته و فرآورده‌های نفتی توسط تجار و شرکت‌های بسیاری در دنیا معامله میشود. در نتیجه با صادرات فرآورده به جای نفت میتوانیم تحریم‌های نفتی را بی‌اثر کنیم. در حال حاضر تحریم‌های نفتی اثر خودش را بر صادرات نفت خام کشور گذاشته است و ما با محدودیت‌هایی در زمینه فروش نفت مواجه شدیم. شاید این تحریم‌های نفتی تلنگری باشد که ما واقعاً با یک رویکرد جدید در صنعت نفت به سمت توسعه صنایع پالایشی حرکت کنیم».
*اعطای تنفس خوراک میتواند سرمایه‌گذار داخلی را به پالایشگاه‌سازی تشویق کند
سلام امینی عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: «ماده اولیه مشتری خاص دارد، ولی شما بنزین را در هر کجایی می‌توانید بفروشید. ما برای مشتقات نفتی مشتری‌های زیادی داریم. ما میتوانیم تولیدات مان را به افغانستان، پاکستان، عراق و برخی کشور‌های حوزه خلیج فارس صادر کنند. آن‌ها به دلیل نیازی که دارند حتما خریدار خواهند بود». امینی با اشاره به ضرورت حمایت دولت از بخش خصوصی گفت: «در راستای استفاده از نقدینگی موجود اگر مشوق‌هایی بگذاریم احتمالاً بتوانیم بخشی از سرمایه بخش خصوصی داخلی را به این سمت و سو ببریم. اعطای زمین ارزان قیمت، معافیت از عوارض و مالیات، تنفس خوراک و بازگشت پول به صورت اقساط بلندمدت راهکار‌هایی است که میتواند سرمایه‌گذار داخلی را برای ورود به این حوزه تشویق کرد».
*میتوان نقدینگی موجود در جامعه را به سمت توسعه پتروپالایشگاه‌ها هدایت کرد
علی ادیانی عضو کمیسیون انرژی مجلس با تاکید بر ضرورت استفاده از نقدینگی موجود برای ساخت پتروپالایشگاه گفت: «توسعه پتروپالایشگاه‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری بالایی است. درحال حاضر هیچگونه مشکلی به لحاظ منابع مالی داخلی نداریم. نقدینگی بالایی در کشور وجود دارد که جذب فعالیت‌های غیر تولیدی میشود. اگر مسئولان مشوق‌های لازم را برای جذب سرمایه بخش خصوصی ایجاد کنند، میتوان نقدینگی موجود در جامعه را به سمت توسعه پتروپالایشگاه‌ها هدایت کرد».
*با حرکت به سمت تولید فرآورده‌های نفتی میتوان تحریم‌های آمریکا را بی اثر کرد
غلامرضا شرفی عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: «افزایش حجم تولید و تکمیل زنجیره ارزش یعنی تولید فرآورده‌های نفتی ازجمله مهم‌ترین مولفه‌های هستند که کشور‌های دارای منابع نفتی همچون ایران باید به آن توجه داشته باشند. یکی از مهم‌ترین پیش‌نیاز‌های تولید فراورده‌های نفتی و جلوگیری از خام فروشی ساخت پالایشگاه و توسعه پتروپالایشگاه‌ها در کشور است. تحریم‌های امریکا علیه ایران از مکانیسم‌های جامدی برخوردار هستند که میتوان آن‌ها را با انعطاف و رفتن به سمت تولید فراورده‌های نفتی بی اثر کرد».
*منابع مالی کافی برای ساخت پتروپالایشگاه وجود دارد
جلال میرزایی عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به اینکه تنفس خوراک باعث ایجاد مشوق اقتصادی میشود گفت: «دولت میتواند در سالهای دیگر به صورت قسطی ارزش نفت داده شده را پس بگیرد، اگر این جهت گیری شود و تمرکز روی آن داشته باشیم، شدنی است و میتوانیم به سمت توسعه صنایع پتروپالایشی حرکت کنیم. در کشور ما نقدینگی بسیار بالا است پس پول کافی برای ساخت پتروپالایشگاه وجود دارد و برای توسعه و ساخت پتروپالایشگاه باید نقدینگی را با استفاده از سازوکار‌هایی به سمت این بازار هدایت کنیم».
* طرح افزایش ظرفیت پالایشی بار مالی برای دولت ندارد
محمد خالدی سردشتی عضو کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به طرح افزایش ظرفیت پتروپالایشی با استفاده از سرمایه‌های مردمی گفت: «در شرایطی که کشور نمی‌تواند نفت را بفروشد نیازمند چنین طرح‌هایی هستیم تا بتوانیم فراورده تولید کنیم و این فراورده را صادر کنیم. به همین دلیل من موافق این طرح هستم، زیرا می‌دانم که در این شرایط چنین طرح‌هایی میتواند به دولت و وزارت نفت کمک کند. در این طرح، چون بار مالی را به صندوق توسعه می‌انداختیم بنابراین برای دولت بار مالی ندارد و مخالف اصل ۷۵ قانون اساسی نیست، زیرا که اگر این طرح برای دولت بار مالی داشته باشد آنگاه شورای نگهبان این طرح را رد خواهد کرد».