امام (ره) مدافع سرسخت نظام اسلامى با عنوان ((جمهورى اسـلامـى)) بوده، و ((جمهوریت)) و ((اسلامیت)) را به عنوان دو رکن اصلى نظام سیاسى تـوأمـان مـورد تـأکـیـد قـرار مـى دادند. همچنین معتقد بودند که اسلام همه چیز ما است و ما بـایـد خـود را فداى اسلام کنیم و بر این باور بودند که با حضور، خواست و پشتیبانى مردم، امکان تشکیل حکومت اسلامى و استمرار آن وجود دارد.
تعریف ولایت مداری
بر مبنای نظریه ولایت فقیه، در عصر غیبت حاکمیت جامعه به فق‌ها سپرده شده است و التزام عملی به آن، ولایتمداری خوانده می‌شود. در اسلام، ولایت انحصار در خداوند دارد و اطاعت از پیامبر و امامان معصوم و فق‌ها در عصر غیبت بر پایه دستور خداوند متعال است (نوروزی فرانی، ۱۳۹۲: ۵). رهبر انقلاب می‌فرمایند: "ولایت یعنی اتصال و قرب دو چیز به صورت مماس و مستحکم با یکدیگر، یعنی به هم پیوستگی و هم جبهگی و اتصال شدید یک عده انسانی که دارای یک فکر واحد و جویای یک هدف واحدند، در یک راه دارند قدم برمی دارند، برای یک مقصود دارند تلاش و حرکت می‌کنند، یک فکر و عقیده را پذیرفته اند؛ ولایت یعنی پیوند عمیق و جوشیدگی میان مردم و میان رهبر" (سخنرانی:۷/۱۳۶۱). از اینجا علاوه بر معنای ولایت، تا حدودی نیز مفهوم کلی ولایت مداری مشخص می‌شود، یعنی شخصی را ولایتمدار واقعی می‌توان دانست که این عمق پیوند اعتقادی، عاطفی، عملی در او موج بزند. از مفهوم جوشیدگی نیز می‌توان این را فهمید که مرتبه بالای ولایتمداری این است که فرد ذوب در، ولی باشد، همراه او بجوشد و جلو برود؛ لذا کسی دارای ولایت است که؛ ولی را بشناسد، فکر، ولی را بداند، با، ولی همفکر شود، عمل، ولی را بشناسد، با، ولی هم عمل شود، دنبال او راه بیفتد، خودش را فکراً و عملاً پیوسته با، ولی کند، این با ولایت است (سخنرانی: ۲۰/۰۷/۱۳۵۳).
شاخص‌های ولایت مداری
مسئله اطاعت یا التزام عملی به حکومتی که در یک جغرافیای معین اعمال حاکمیت می‌کند بر این پایه استوار است که همه انسان‌ها تحت ولایت حاکمانی به سر می‌برندکه در یک طبقه بندی کلی از منظر قرآن کریم، به الهی و طاغوتی تقسیم بندی می‌شوند. التزام عملی شهروندان در جامعه اسلامی و با شرایطی که برای حاکم و چگونگی تنظیم مناسبات حقوقی حاکم و مردم مطرح است را حاکمیت الهی می‌خوانند. چنانچه حاکم برخوردار از این ویژگی‌ها نباشد و یا به قوانین الهی پایبند نباشد، در این صورت حاکمیت طاغوتی خوانده می‌شود. حال آنچه مهم است، تحلیل شاخص ولایت مداری در حاکمیت دینی و الگوی ایده آل پیشرفته اسلامی است.
بـا بـررسى اجمالى سیره نظرى و عملى حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری، مهم‌ترین شاخص هاى خط امام (ره) و رهبری در موارد زیر خلاصه می‌شود:
۱_ جامعیت مکتب اسلام
اسـلام از نـظـر حـضـرت امـام (ره)، مـکـتـبـى جـامـع و کـامـل اسـت کـه داراى نـظـام سـیاسى، اجتماعى و اقتصادى بوده و مى تواند تمام نیازهاى بشر در همه زمان‌ها را پاسخگو باشد (صحیفه نور، ۱۳۷۸: ج ۲۱: ۴۰۲ و ۴۰۳).
۲_ پیوند دین و سیاست
در نظام سیاسی اسلام، بررسی رابطه دین و سیاست، زیربنایی¬ترین مسئله است. فقط زمانی حاکمیت دینی می¬تواند مطرح شود که دین در برگیرنده امور سیاسی و اجتماعی باشد (رستاقی، ۱۳۹۳: ۹۱). امام فرمودند: طرح مسئله جدا بودن سیاست از روحانیت، چیز تازه‌ای نیست این مسئله در زمان بنی امیه طرح شد و در زمان بنی عباس قوت گرفت. در این زمان‌های اخیر هم که دست‌های بیگانه در ممالک باز شد، آن‌ها هم به این مسئله دامن زدند (فوزی، ۱۳۸۸: ۱۰۶).
۳_ ولایت مطلقه فقیه
از شـاخـص هـاى اصـلى و بـرجـسـته خط امام (ره)، نظریه ولایت مطلقه فقیه است. ایشان ولایت مطلقه فقیه را تداوم ولایت ائمه (ع) و ولایت پیامبر اکرم (ص) می‌دانند. (صحیفه نور، ۱۳۷۸: ج ۱۰: ۲۷، ۳۰/۷/۱۳۵۸)
۴_ ضرورت قیام برای تشکیل حکومت اسلامی
در آرا و انـدیـشـه هـاى سـیـاسى حضرت امام (ره) مبارزه با طاغوت و دستگاه ظالم حاکم و سـاقـط کـردن آن و تـشـکـیـل حـکـومـت اسلامى، یک ضرورت است و مسلمانان وظیفه دارند در صورت امکان برای تشکیل حکومت اسلامی قیام کرد. (ولایت فقیه، ۱۳۵۵: ۱۱۵)
۵- دفاع از محرومان و مستضعفان
از نظر حضرت امام (ره) دفاع از حقوق محرومین، مستضعفان و پابرهنگان در حکومت اسلامى، یک اصل است. ایشان با اعتقاد به واقعیت جنگ فقر و غنا، هموارهمردم محروم و اقشار ضعیف جـامـعـه را بـر سـایر اقشار ترجیح مى دادند و معتقد بودند ما باید خدمتگزار مستضعفان و پابرهنگان باشیم و مى فرمودند: «من یک موی کوخ نشینان را به کاخ نشینان ترجیح می‌دهم» (صحیفه نور، ج ۱۴: ۲۶۱). همچنین فرمودند: ما باید از مستضعفین جهان پشتیبانی کنیم؛ زیرا اسلام پشتیبان تمام مستضعفین جهان است. (صحیفه نور، ۱۳۷۸: ج ۱۲: ۱۹، ۱/۱/۱۳۵۹)
۶_ استکبار ستیزی
اسـتـکبارستیزى از ویژگى هاى ممتاز و شاخص هاى اصلى خط امام (ره) به حساب مى آید. حـضـرت امـام (ره) آمـریـکـا را شـیـطـان بزرگ و محور نظام سلطه دانسته و بر این اعتقاد بـودنـد کـه باید با استکبار و در راءس آن آمریکا مبارزه کرد و این مبارزه را تا پیروزى نهایى ادامه داد (صحیفه نور، ۱۳۷۸: ج ۱۲: ۱۴۷، ۲۲/۱۱/۱۳۵۸).
۷_ دفاع از جمهوری اسلامی
حـضـرت امـام (ره) مـعـمار و بنیانگذار نظام جمهورى اسلامى در ایران بودند و همواره بر تـلاش براى حفظ این نظام تأکید مى کردند. از نظر ایشان محافظت و دفاع از جمهورى اسـلامـى یـک وظـیـفـه شـرعى و دینى به حساب مى آید و همه مسلمانان چنین تکلیفى را بر دوش دارنـد. اهـمـیـت حفاظت از جمهورى اسلامى در نزد حضرت امام (ره) آنقدر بالاست که در همین راستا مى فرمایند: «حفظ جمهورى اسلامی از اوجب واجبات است» (صحیفه نور، ۱۳۷۸: ج ۱۵: ۲۲۰، ۲۶/۸/۱۳۶۰).
۸_ اعتقاد به نقش واقعی مردم
از دیـگر شاخص هاى خط امام (ره)، باور، اعتقاد و نوع نگرش حضرت امام (ره) به مردم و نـقـش آنـان در جامعه و حکومت بود. ایشان مدافع سرسخت نظام اسلامى با عنوان ((جمهورى اسـلامـى)) بوده، و ((جمهوریت)) و ((اسلامیت)) را به عنوان دو رکن اصلى نظام سیاسى تـوأمـان مـورد تـأکـیـد قـرار مـى دادند. همچنین معتقد بودند که اسلام همه چیز ما است و ما بـایـد خـود را فداى اسلام کنیم و بر این باور بودند که با حضور، خواست و پشتیبانى مردم، امکان تشکیل حکومت اسلامى و استمرار آن وجود دارد. امام می‌فرمودند: پشتوانه یک حکومتی ملت است. اگر یک ملتی پشتوانه حکومت نباشد، این حکومت نمی‌تواند درست بشود؛ این نمی¬تواند برقرار باشد. (صحیفه نور، ۱۳۷۸: ج ۱۱: ۴۵۹)
۹_ اعتقاد به وحدت امت اسلامی
حـضـرت امـام (ره) هـمـواره بر مسئله وحدت در جامعه، میان مسئولان و میان اقشار مختلف مردم تـأکـیـد داشـتـه، وحـدت را از جـنـود الهى و تفرقه را از جنود شیطان مى دانستند. ایشان وحدت را در مقیاسى فراتر از مرزهاى جمهورى اسلامى ایران، و بلکه در میان امت اسلامى مدنظر داشته و معتقد بودند جمهوری اسلامی برای تحقق وحدت همه مسلمانان باید تلاش کند. (پیام به زائران بیت الله الحرام دربارهوحدت، ۱/۲/۱۳۵۸)
ادامه دارد ....
____________________________________________________________________________________
منابع:
۱- ایزدهی، سیدسجاد، فقه سیاسی امام خمینی، انتشارات عروج، ۱۳۹۰،
۲- بسیج دانشگاه صنعتی شریف، شاخص (ولایت فقیه و عیار ولایتمداری، بسیج دانشجویی)
۳- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری www.leader.ir
۴- جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، انتشارات اسراء، ۱۳۹۱،
۵- حسین زاده، محمد علی، اسلام سیاسی در ایران، انتشارات دانشگاه مفید، ۱۳۹۵،
۶- طاهری خرم آبادی، سید حسن، ولایت و رهبری در اسلام، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ۱۳۸۹،
۷- خمینی، روح الله، صحیفه نور، مرکز حفظ و نشر آثار حضرت امام خمینی، مرکز اطلاع رسانی غدیر
۸- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، جلد سوم، انتشارات صدرا
۹- مصباح یزدی، محمد تقی، سلسله نشست‌های تبیین علمی ولایت فقیه- قم مدرسه علمیه فیضیه- ۲۳/۰۱/۱۳۸۹،
۱۰- خمینی، روح الله، ولایت فقیه، ۱۳۵۵
ولایت فقیه ولایت مداری وحدت امام خمینی خط امام شاخص‌های خط امام