در حالی طرح ملی مسکن از سوی مقامات وزارت راه اطلاع‌رسانی شده که اطلاعات مربوط به هزینه قطعی ساخت این مسکن که مردم باید بپردازند، هنوز ابهام دارد.
روز شنبه معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهر‌سازی در نشست خبری «اعلام جزئیات آغاز ثبت‌نام طرح ملی مسکن» تلاش کرد جرئیات این طرح را اعلام کند،، اما خروجی این نشست آن چیزی نبود که حداقل رسانه‌ها انتظار آن را داشتند.
محمود محمودزاده در این نشست یک‌ساعته به هر پرسشی درباره جزئیات طرح ملی مسکن به‌صورت «حدودی» پاسخ داد، به‌عنوان مثال قیمت تمام‌شده ساخت واحد‌های مسکونی در طرح مذکور ۱.۵ تا ۲.۵ میلیون تومان اعلام شد.
وی از ارائه قیمت تمام‌شده واحد مسکونی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین خواسته‌های عمومی نیز امتناع کرد و در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه «به‌نظر می‌رسد شما چندان از جزئیات طرح ملی مسکن اطلاع ندارید»، گفت: «بنده بیست و شش سال است که در حوزه‌های مختلف وزارت راه و شهر‌سازی مشغول به کار هستم و از ریز جزئیات برنامه‌های این وزارتخانه مطلع هستم.»
تا اینجای کار که حدود یک سال از مطرح شدن طرح ملی مسکن می‌گذرد و با احتساب اطلاعات ارائه‌شده قرار است در قالب طرح مذکور وام ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومانی با سود ۱۸ درصد به متقاضیان پرداخت شود. همچنین متقاضی همان ابتدا باید ۳۰ درصد قیمت تمام‌شده واحد مسکونی را پرداخت کند که البته این عدد هم به‌گفته معاون تازه‌وارد وزیر راه و شهر‌سازی «ثابت» نیست.
در این طرح متقاضیان باید ۳۰ تا ۵۰ میلیون تومان در بانک مسکن سپرده‌گذاری کنند که طبق معمول از جزئیات این مسئله نیز اطلاعی در دست نیست.
فارغ از ابهامات متعدد طرح ملی مسکن، این طرح شباهت‌هایی به طرح مسکن مهر دارد و در واقع یک کپی ناقص از آن است. در طرح ملی مسکن متقاضی باید چهار شرط تأهل، عدم استفاده از تسهیلات دولتی حوزه زمین و مسکن از اول انقلاب تاکنون، عدم داشتن مالکیت از تاریخ اول تیرماه ۸۴ به بعد و سابقه ۵ سال سکونت را داشته باشد.
در طرح مسکن مهر نیز تأهل، عدم استفاده از تسهیلات دولتی، سابقه سکونت ۵ ساله و عدم مالکیت چهار شرط ثبت‌نام متقاضیان دهک‌های پایین جامعه بود که البته بعد از چند سال و به‌دلیل وجود واحد‌های فاقد متقاضی شرط تأهل حذف شد.
بر اساس این گزارش، در قالب طرح مسکن مهر دولت تسهیلات یارانه‌ای را به سازندگان پرداخت می‌کرد که پس از دوران مشارکت به نام متقاضیان (خریداران مسکن مهر) منتقل می‌شد. در حال حاضر بیشترین وام پرداخت‌شده مسکن مهر مربوط به شهر پردیس و ۵۰ میلیون تومان است. میزان اقساط این تسهیلات حدود ۴۵۰ هزار تومان است.
اما در طرح ملی مسکن قرار است ۷۵ تا ۱۰۰ میلیون تومان وام به متقاضی پرداخت شود. سود این تسهیلات ۱۸ درصد است که باعث می‌شود متقاضی ماهانه در روش ساده و پلکانی به‌ترتیب ۱.۹ میلیون و حدود ۲ میلیون تومان را طی ۱۲ سال پرداخت کند!
یکی از تفاوت‌های عمده طرح ملی مسکن با طرح مسکن مهر که نباید به‌سادگی از آن گذشت زمان شروع است؛ طرح مسکن مهر اوایل دولت نهم عملیاتی شد که نشان از آن داشت عزم دولت برای اتمام آن در یک بازه زمانی چندساله جزم شده است. گرچه برخی مشکلات و وجود یک مخالف سرسخت شرایطی را به‌وجود آورد تا پروسه تکمیل و تحویل این واحد‌ها طولانی شود.
مشکلات تولید مسکن مشارکتی
علاوه‌بر این، شیوۀ ساخت طرح اقدام ملی مسکن، از ابتدای معرفی این طرح مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان عمران و نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. بنابر جزئیات ارائه شده از سوی مسئولین وزارت راه و شهر‌سازی، شیوۀ اتخاذی این وزارتخانه در طرح اقدام ملی، شیوۀ مشارکت است. در حقیقت، این شیوۀ ساخت مسکن بر مبنای قرارداد مشارکت بین وزارت راه و شهر‌سازی و انبوه‌سازان بنا می‌شود. در این قرارداد، آورده وزارت راه، زمین است، در مقابل انبوه‌سازان نیز متعهد به پرداخت هزینه عملیات ساخت هستند، پس از اتمام پروژه و تکمیل واحد‌های مسکونی، به نسبت آورده اولیه هر بخش، مالکیت واحد‌های مسکونی بین انبوه‌سازان و وزارت راه و شهر‌سازی تقسیم خواهد شد.
مالکیت انبوه‌سازان بر واحد‌های طرح اقدام ملی، علت اصلی مخالفت کارشناسان با مسکن مشارکتی است. در همین راستا علی اکبر کریمی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه مالکیت انبوه‌سازان در طرح اقدام ملی محل اشکال است و باعث دور شدن وزارت راه از هدف خود می‌شود، گفت: «دادن زمین به انبوه‌ساز و ساخت مسکن به شکل مشارکتی، موجب می‌شود هیچ نظارتی بر قیمت عرضه و مدت زمان ساخت وجود نداشته باشد.»
برخی منتقدان می‌گویند وزارت راه و شهر‌سازی در حالی که نسبت به شیوۀ‌های موفق تولید انبوه مسکن آگاه است، از شیوۀ غلط تولید استفاده می‌کند. در حقیقت تولید انبوه مسکن در سال‌های گذشته، شیوه‌های متفاوت ساخت را تجربه کرده است. در این شرایط وزارت راه و شهر‌سازی برای تحقق هرچه بهتر اهداف خود در طرح اقدام ملی می‌بایست، از شیوه‌های موفق تولید انبوه استفاده کند.