یادداشت: اواخر آذر سال گذشته بود که معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران از طرح ساخت خانه‌های ۲۵ تا ۴۰ متری خبر داد و گفت که احداث این نوع واحدها نه یک انتخاب، بلکه ضرورت است. اخیراً این طرح که سروصدای زیادی به پا کرد و موافقان و مخالفانی داشت، طبق یک تفاهم‌نامه به تأیید شهرداری تهران و وزارت کشور رسیده که بر اساس آن در پایتخت واحدهای کوچک تولید خواهد شد.
نکات تحلیلی: 1- رئیس‌جمهور روحانی در سال 96 گفته بود «اینکه یک قوطی به نام مسکن مهر درست کنیم، مسکن نیست و فقط یک سرپناه موقت است»؛ فارغ از اینکه این نوع ادبیات نوعی تحقیر اقشار ضعیف به‌ویژه ساکنین مسکن مهر تلقی می‌شد، امروز این سؤال مطرح است که اگر آقای روحانی مسکن مهری را که غالباً با متراژ بالای 70 متر ساخته شده است، قوطی یا یک سرپناه موقت می‌داند چگونه حاضر می‌شود مسکن 25 متری در دولت او ساخته شود؟! 2- فارغ از مباحث شهرسازی که ساخت مسکن 25 متری موجب تراکم در مناطقی که چنین مسکن‌هایی ساخته می‌شود، ارائه امکانات اولیه شهری را با مشکلات زیادی همراه می‌کند؛ این سؤال مطرح است که این نوع مسکن چه تناسبی با فرهنگ دینی مردم یا سیاست‌های جمعیتی کشور دارد؟ آیا این نوع مسکن تنها سبک جدیدی از زندگی غربی با خانواده‌هایی کم‌جمعیت را ترویج نمی‌دهد؟ و آیا نباید نهادهایی غیر از شهرداری و وزارت کشور در تصویب این نوع موضوعات نیز دخیل باشند؟ 3- در شرایطی که تورم و گرانی معیشت مردم را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است، خبرهایی مبنی بر اخذ مالیات از خانه‌های خالی و تعیین سقف افزایش اجاره‌بهای مسکن توانست این امید را در دل مردم ایجاد کند که مشکلات آن‌ها دیده می‌شود و مسئولین به فکر آن‌ها هستند. در این شرایط نباید اجازه داد، تصمیماتی که احتمالاً به مرحله اجرا نخواهد رسید، کام مردم را در این شرایط سخت تلخ‌تر کند.
نکته راهبردی: در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته مسکن از ماهیت یک کالای تجاری خارج شده است؛ به‌گونه‌ای که فعالین اقتصادی به مسکن به‌عنوان یک کالای تجاری پرسود نگاه نمی‌کنند. در کشور ما نیز دولت می‌تواند با سیاست‌گذاری بلندمدت، ضمن کاهش معنادار قیمت زمین و مدیریت تولید مسکن، هزینه نهایی مسکن را بسیار پایین‌تر از قیمت فعلی کند. در حال حاضر در بعضی از مناطق تهران تا 90 درصد قیمت آپارتمان، مربوط به زمین است و نه ساختمان؛ بنابراین دولت و مجلس می‌توانند با تغییر این الگو نقش مؤثری در کنترل بازار مسکن ایفا کنند. (نویسنده: علی کارگر)