اهم محورها
رهبر معظم انقلاب به دلیل جایگاهی که دارند، معمولا در سخنرانی‌های خود به اهم موضوعات و تحولاتی توجه می‌کنند که معمولا تا مقطع سخنرانی به وقوع پیوسته و نیاز ویژه به تبیین دارد، یا به دلیل مواضع پراکنده از سوی مسئولان نیاز به اعلام موضع دارد، یا به سبب سرمایه‌گذاری دشمنان با تحریف و سوء برداشت در جامعه روبه‌رو شده است؛ البته برای کسانی که با منظومه فکری و سیاسی معظم‌له آشنایی داشته باشند، سخنان این دیدار در عین اهمیت راهبردی، سخنان نو و جدیدی نبودند، اما چه بسا به دلیل پاره‌ای بی‌توجهی‌ها از سوی بعضی مسئولان و مدیران و تحریف و تفسیر به رأی‌ای که از بیانات رهبری می‌شود، باز هم ایشان نیاز به یادآوری و تکرار آنها دیده‌اند. نظر به اهمیت راهبردی و راهگشایی این سخنان برای آحاد جامعه از مدیران و مسئولان دولت گرفته تا سایر قوا و نهادها و سازمان‌های کشوری و لشکری تا عموم مردم عزیز ایران اسلامی، برخی از اهم این محورها را بررسی می‌کنیم:
1ـ حادثه عاشورا نشان‌دهنده قله جهاد، فداکاری و شهادت در راه خدا؛
2ـ هفته دولت فرصتی برای جمع‌بندی عملکردها، نقد نقاط ضعف و قوت، تبیین و خبررسانی صحیح به مردم است؛
3ـ بازنمایی اهمیت سال آخر دولت به ادله‌ای چون؛ آخرین فرصت برای خدمت، یادگار نیک برای دولت بعد، پیگیری کارهای وعده داده شده و...؛
4ـ توجه ویژه به مسائل اقتصادی کشور که در ذیل مباحثی همچون؛ تولید، کلید اصلی اشتغال، واردات بی‌رویه، مسئله قاچاق، مشکلات قطعه‌سازی، ناهماهنگی بخش های پایین دستی، پیچ‌وخم‌های اداری در اعطای مجوزها، صادرات مواد خام با صادرات فله‌ای، و... در کلام ایشان صورت‌بندی و ارائه شد؛
5ـ لزوم تشکیل کار گروه موانع تولید
6ـ اهتمام به سرمایه‌گذاری(تکمیل سرمایه گذاری‌های نیمه‌کاره، تشویق سرمایه گذاری، هدایت نقدینگی به سمت تولید و لزوم تقویت ارزش پول ملی)
7ـ ضرورت راه‌اندازی سامانه‌های اطلاعاتی؛
8ـ منوط نکردن مسائل اقتصادی به تحولات خارجی؛
9ـ اهمیت فضای مجازی و لزوم راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات؛
10ـ قدر دانستن خدمت در نظام جمهوری اسلامی؛
11ـ شکست الگوی سرمایه‌داری و محصولات تمدن غربی؛
12ـ درجه بالای انحطاط فکری در آرمان شهر غرب‌زده ها؛
13ـ ایمان، علم و عدل؛ سه عنصر اصلی اسلامی برای نظام‌سازی؛
14ـ توصیه مولای متقیان(ع) به جامعه اسلامی؛
15ـ تشکر از برگزارکنندگان مجالس عزاداری در رعایت سلامت جامعه؛
زدودن بی‌توجهی‌ها و اصلاح رویکرد غلط
همه این محورها، واجد نکات ارزشمند و البته تکراری مورد نیاز مردم و جامعه است و باید مورد توجه قرار گیرد. دقیقا راز تکرارشان نیز در ضرورت توجه‌ها و زدودن بی‌توجهی برخی مسئولان به این توصیه‌های راهبردی و البته اصلاح رویکردها و محاسبات غلطی است که در پرتو باورهای اشتباه، تحریف واقعیات و آدرس غلط دادن برای ایجاد یأس و نومیدی در مردم به وجود آمده است. امروز کشور ما با مشکلاتی در حوزه‌های فوق‌الاشاره مواجه است که اساسا، دو دیدگاه عمده هم برای ایجاد و بقای این مشکلات و هم برای خلاصی و نحوه درمان آنها وجود دارد؛ یکی توجه به بیرون و انتظار اعجاز از کشورها و قدرت‌هایی است که بیایند و در رفع مشکلات ما مساعدت کنند. درباره این دیدگاه ملاحظاتی است؛ اول اینکه، این مساعدت از سوی بیرونی‌ها بی‌هزینه نیست؛ چه هزینه‌سازی در ابعاد اقتصادی و چه از حیث سیاسی و فرهنگی و حفظ داشته‌ها و مزیت‌های دفاعی و عقبه‌های راهبردی، دشمنانی که در پرتو تحریف، امروز ناجی، تصویر می‌شوند دقیقا همین مؤلفه‌های قدرت کشور را ما به ازاء حل مشکلات و ایجاد گشایش تحلیل و توصیف می‌کنند؛ البته تجارب اخیر ما در صد قفله کردن برجام هم نشان می‌دهد که آنها اغواگری و فریب را در دستور کار دارند و اگر به فرض هم مطابق با خواسته آنها عمل و خود را تهی از برگ‌های قدرت موشکی و منطقه‌ای کنیم، نه تنها به وعده خود عمل نمی‌کنند، بلکه مشکلات را بیشتر خواهند کرد تا جایی که جمهوری اسلامی ایران قدرتمند در منطقه را به کشوری نرمال و عادی و فاقد قدرت تبدیل کنند؛ دوم اینکه، بحران کرونا واقعیت تصویری آرمان‌شهرانه از غرب و کشورهای قدرتمند را بی روتوش نشان داد و مبرهن شد که در قدرت، مدیریت و هژمونی غرب و آمریکا خیلی ناخالصی وجود دارد و در پاره‌ای حوزه‌های راهبردی بزرگنمایی و غیرواقع‌نمایی شده است؛ زیرا آنها امروز از پس مشکلات خود بر نمی آیند و مصداق این بیت فارسی شاعرند که «ذات نایافته از هستی، بخش کی تواند که شود هستی بخش؟».
اما دیدگاه دوم که محور سخنان رهبر معظم انقلاب از گذشته تا کنون بوده و امروز نیز تنها راه علاج مشکلات کشور را همان می‌دانند، توجه به ظرفیت‌های داخلی و شکوفاسازی استعدادهای بومی، محلی و ملی در داخل مرزهای خودمان است. این موضوع بر اساس تجربه خودمان و تجارب جوامع دیگر و اساسا وجدانیات انسانی قابل درک و تفهیم است و نیازی به تلاش جدی برای استدلال ندارد، اما شوربختانه و با تمام وضوحی که اصل استقلال و خودکفایی و اتکا به خود در برآوردن نیازها و حل مشکلات مردم دارد، برای برخی گوش‌های سنگین شنیدن صدای بلند تناقض و رسوایی غرب ثقیل است و همچنان مسئولان و مدیرانی داریم که با چشم خود وضع دنیا و کشورهای وابسته به قدرت‌های بیرونی را می‌بییند و موقعیت ایران قبل و بعد انقلاب اسلامی را ملاحظه می‌کنند، اما باز آورده ها و دستاوردهای آن را انکار می‌کنند و به دنبال طرح مذاکره مجدد و دل بستن به تحولاتی در انتخابات آمریکا هستند.
تقبیح گره زدن زلف حل مشکلات داخلی به قدرت‌های بیرونی
مبتنی بر مباحث فوق گزاف نیست اگر بگوییم مهم‌ترین فاز بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار تصویری با دولت، به نظر می‌رسد تقبیح گره زدن حل مشکلات داخلی به بیرون است. ایشان در ادامه این دیدار بیان کردند: «اقتصاد کشور به هیچ‌وجه نباید به تحولات خارجی پیوند بخورد، زیرا این یک خطای راهبردی است. نباید برنامه‌ریزی اقتصادی برای کشور، معطل لغو تحریم‌ها یا نتیجه انتخابات فلان کشور شود. باید بنا را بر این گذاشت که تحریم‌ها به عنوان مثال تا ده سال دیگر ادامه دارد؛ بنابراین باید بر ظرفیت‌ها و امکانات داخلی تمرکز کرد، البته ممکن است آنها تصمیمات خوب بگیرند که در آن صورت از آن استفاده می‌کنیم، اما مسائل اقتصادی کشور نباید موکول به تحولات خارجی شوند».
مسلم است این موضوع برای هر کشوری دارای تبعات و پیامدهای عدیده‌ای در حوزه‌های مختلف است و طبعا برای جمهوری اسلامی ایران که از منظر قدرت‌های بیرونی، واحد سیاسی ویژه و هنجارشکن از معیارهای جهانی و نظم سیاسی لبیرال سرمایه‌داری است، تبعات مضاعف دارد، اما فراتر از اینها بی‌نتیجه بودن این اعتماد به بیرون و ایجاد انتظار برای جامعه است. بازگشایی و مطالعه برخی پرونده‌های اخیر و در حال جریان کنونی مؤید این نکته مهم است که عاقبت اعتماد و احاله کردن حل مشکلات به مذاکره و سازش حداقل برای جمهوری اسلامی «هیچ» نتیجه‌‌ای در بر نداشته است. برجام مصداق عملی این موضوع است؛ نه تنها آمریکا و اروپا و سایر کشورها به تعهدات خود در ایجاد منافع و گشایش برای ایران در ازای فریز هسته‌ای‌اش عمل نکردند، بلکه امروز با خروج آمریکا از برجام و روندی که برای هزینه‌تراشی برای ایران در پیش گرفته می‌بینیم که اعتماد بیجا به غرب هزینه‌ساز هم شده است.
تولید؛ کلید اصلی رفع مشکلات
توصیه به تولید وجه ایجابی تأکید بر گره نزدن حل مشکلات به بیرون است که در این دیدار مورد توجه رهبر معظم انقلاب قرار گرفت. رهبری تولید را مادر و کلید اصلی حل مشکلاتی نظیر «اشتغال، معیشت، تورم و کاهش ارزش پول ملی» خواندند و تأکید کردند: «باید هرچه می‌توانید در این زمینه‌ها کار و تلاش کنید». ایشان همچنین رفع موانع تولید را از وظایف اساسی دولت برشمردند و گفتند: «البته رفع برخی موانع از جمله تحریم یا ندادن پول فروش نفت ایران، تحت اختیار دولت نیست، اما بسیاری از موانع درونی است و باید با جدیت آنها را رفع کرد.»
بدون تردید مهم‌ترین مانع دولت و کلیه معتقدان رویکرد به بیرون برای توسعه و پیشرفت کشور، دست کم گرفتن توان داخلی و کوچک شمردن دستاوردهای بزرگ داخلی است. اشاره به نهضت قطعه‌سازی در نیروهای مسلح از سوی ایشان از باب دمیدن روحیه امید «می‌شود و ما می‌توانیم» است. تأکید رهبر معظم انقلاب بر جلوگیری از خام‌فروشی مواد اولیه کشور مثل نفت، سنگ‌های معدنی و زعفران و تقویت ارزش پول ملی که امروز به معضل جدی اقتصاد، تورم و نوسان قیمت‌ها تبدیل شده در راستای همین رویکرد به اتکا و اعتماد به شکوفاسازی استعدادهای داخلی است. رهبر معظم انقلاب مسئله «تقویت ارزش پول ملی» را موضوعی بسیار مهم و در ارتباط مستقیم با تولید و تقویت بنیه اقتصادی کشور و بهبود معیشت مردم دانسته و تأکید کردند: «در کنار اقدامات بلندمدت برای تقویت ارزش پول ملی، برخی اقدامات کوتاه‌مدت نیز ضروری است که از جمله آنها برخورد جدی با اقدامات بدخواهانه و سودجویانه برای کاهش ارزش پول ملی است».
طرح چندباره یک دغدغه
رهبر معظم انقلاب در این دیدار برای چندمین بار به دغدغه‌شان جهت راه‌اندازی هرچه سریع‌تر شبکه ملی اطلاعات اشاره کردند. اگرچه کارهایی در این راستا شروع شد، اما به نظر می‌رسد عزم جدی وجود ندارد و پیشبرد سریع و همه‌جانبه ساماندهی فضای مجازی از جمله طراحی یک شبکه اطلاعات ملی با کندی و بی‌مسئولیتی مواجه است که گاهی شائبه کارشکنی تعمدی از سوی برخی جریان‌های سیاسی نفوذی در مناصب مسئولیتی نیر در بین نیروهای دغدغه‌مند و ارزشی ضریب پیدا می‌کند. ایشان علاوه بر عدم اهتمام مسئولان با وجود تشکیل شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی و شرکت رؤسای سه قوه در آن، به نکته کلیدی اشاره می‌کنند که نشان‌دهنده توجه و بینش منحصربه‌فرد ایشان در بررسی مسائل راهبردی کشور است. آن نکته این است: «شبکه ملی اطلاعات اجزایی دارد که این اجزا از زمان‌بندی‌ها عقب هستند». توجه به همین نکته آسیب‌شناسانه می‌تواند برای مسئولان دغدغه‌مند راهگشا باشد. دو نکته مهم برای اصلاح رویکرد و عملکرد در این زمینه مورد توجه است: یکی، توجه مختصات و ویژگی‌های شبکه ملی اطلاعات است. سه ویژگی مهم امنیت بالا، سرعت زیاد و قیمت بسیار ارزان اتصال به شبکه ملی اطلاعات است که آن را از اینترنت حاضر متمایز می‌کند. بحث دیگر، جریان‌سازی در فضای مجازی است که امروزه این مزیت در اختیار گردانندگان بیرونی است. رهبری مفصل در دیدار با اصحاب و مسئولان مرکز فضای مجازی این موضوعات را بررسی کرده‌اند و سال‌ها و ماه‌ها از آن مطالبات به حق می‌گذرد، اما تحرکی مشاهده نمی‌شود. کمترین مزیت شبکه ملی اطلاعات این است که مدیریت این شبکه کاملاً تحت نظارت سازندگان داخلی خواهد بود. در زمینه امنیت نیز خیلی نیاز به طرح و بسط موضوع نیست؛ چرا که امروز بسیاری از خانواده نگران این موضوع هستند؛ امنیت با تعریف و ابعاد موسع آن در ساحات و حوزه‌های مختلف از امنیت اخلاقی فرزندان تا امنیت سایبری، سرقت اطلاعات، گرفتاری در دام‌های خرابکاری‌های امنیتی و امنیت روانی از حیث اینکه فضای مجازی اینترنتی به بستر امن و راحت برای جریان تحریف واقعیات انقلاب و نظام و خطر استحاله فکری جوانان در این حوزه وجود دارد. چه بسا تأمل جدی در این مسئله که؛ چرا آمریکا اینترنت ایران را تحریم نمی‌کند؟ می‌تواند ما را به اهمیت ابزاری و حتی ماهیتی این شبکه برای دشمن التفات دهد. دشمن امروز با جنگ ترکیبی رسانه‌ای از طریق فضای مجازی و اینترنت شناخت و ذائقه مردم را می‌سنجد و با مهندسی معکوسی که انجام می‌دهد، اعتقادات معنوی و بنیان‌های فکری و سیاسی آنها را نشانه می‌گیرد؛ بنابراین طبیعی است خودش را از ابزارهای قدرت تهی نکند.
آمریکا الگویی شکست خورده
ایشان از آمریکا به‌عنوان یک الگوی واقعاً شکست‌خورده یاد کردند و گفتند: «ارزش‌های بشری مانند سلامت، عدالت و امنیت از همه‌جا بیشتر در آمریکا لگدمال می‌شود، فاصله طبقاتی در آنجا وحشتناک است، تعداد و نسبت گرسنگان و بی‌خانمان‌ها در آمریکا از کشورهای متعارف دنیا بیشتر است، طبق اعلام صریح رقبا در کارزارهای انتخاباتی، یکی از هر پنج کودک آمریکایی، گرسنه است ضمن اینکه ناامنی و آمار جنایت در آمریکا بسیار بالاست. علاوه بر این مشکلات داخلی و مدیریتی، قتل، جنگ‌افروزی و ایجاد ناامنی جزو کارهای رایجِ امروز آمریکایی‌ها در سوریه، فلسطین و یمن و قبلاً در عراق، افغانستان و مناطقی مثل ویتنام و هیروشیما است». رهبر معظم انقلاب اسلامی حضور افرادی در رأس آمریکا را که مایه تحقیر آن کشور هستند، نشانه دیگری از شکست الگوهای بشری و آرمان‌شهر رو به انحطاط غرب‌زده‌ها برشمردند.