وحدت و تقریب مذاهب اسلامی یکی از موضوعات مهم و سفارش شده اکید قرآن و پیامبر اکرم (ص) است. موضوعی که رهبران انقلاب اسلامی ایران نیز به شدت روی آن تاکید داشته و بنیانگذار انقلاب اسلامی برای ایجاد وحدت بین جهان اسلام تلاش های بسیاری کردند.
در ایران اسلامی برای افزایش وحدت و تقریب مذاهب اسلامی تا کنون سی و نه کنفرانس تقریب مذاهب اسلامی برپا شده که به دلیل شیوع بیماری کرونا در یکی دو سال گذشته این کنفرانس به صورت وبینار برگزار شده است.
بی تردید برگزاری کنفرانس اسلامی حتی به صورت وبینار به دلیل حساسیت و اهمیت موضوع افزایش و ارتقای وحدت بین مسلمانان جهان نشان می دهد مساله وحدت افزایی و ازبین بردن هر گونه تفرقه و تشتت در جهان اسلام را باید مهم انگاشت.
برای این منظور علاوه بر برگزاری کنفرانس تقریب مذاهب اسلامی که سالانه در ایران برگزار می شود نیازمند ورود همه جانبه دانشگاه ها و حوزه های علمیه به این مبحث مهم دردنیای اسلام هستیم.از این منظر احساس می شود دانشگاه و حوزه علمیه ورود به مساله افزایش وحدت و وحدت آفرینی بین جهان اسلام را باید به عنوان يک ضرورت و وظیفه جدی در رئوس فعالیت های خود قرار دهند، به گونه ای که دانشکده‌های اجتماعی مبنای برخی از پژوهش های خود در این موضوع در تزها و رساله های دانشجویان را باید بررسی همه جانبه و موشکافانه دلایل و ریشه های اختلافات مذهبی مسلمانان که غربی ها عامل آن بوده اند بگذارند.
در این موضوع تردیدی وجود ندارد که بزرگترین دشمنان و مخالفین مذاهب اسلامی استعمار جهانی هستند که در دهه های گذشته برنامه های زیادی برای تفرقه افکنی در جهان اسلام را دنبال کرده و همچنان سیاستهای خصمانه ضد اسلامی مورد نظر خود را پیاده می‌کنند.
به گونه ای که در طی سیصد سال گذشته جهان اسلام شاهد انواع سیاستهای اختلاف افکنی که توسط غربی‌ها اندیشیده و اجرا شده بوده است. علاوه بر جدا کردن کشورها و تجزیه کشورهای اسلامی و گسترش تجزیه طلبی و جدایی طلبی در کشورهای اسلامی مشاهده می‌کنیم آنها با فرقه سازی وارد جهان اسلام شدند و تلاش می کنند عناصر و شخصیت‌هایی که در جهت تفرقه جهان اسلام حرکت می کنند را تقویت کنند.
انتقال ایدئولوژی های غربی به جهان اسلام مثل لیبرالیسم، کمونیست و اندیشه هایی از این دست به عنوان اندیشه های وارداتی که باعث جدایی و اختلاف افکنی و بدبینی بین کشورها و مسلمانان شده از جمله راهبردهای خصومت آمیز دشمنان با مسلمانان است.
جهل، ناددانی و تعصب از جمله دشمنان گفتگوی بین مذاهب اسلامی به شمار می روند. بنحوی که بسیاری از ریشه‌های اختلاف‌افکنی در جهان اسلام را می توان ناشی از تعصب دانست. کوتاه فکری و جهل در بین جوامع اسلامی زمینه های از بین رفتن وحدت اسلامی را فراهم کرده است.
بی تردید در صورت نبود جهل و تعصب، روز به روز شاهد افزایش وحدت اسلامی در جهان اسلام خواهیم بود. سید جمال الدین اسد آبادی به درستی به این موضوع اشاره کرده که اختلاف و تفرقه ایجاد شده در جهان اسلام باعث شده که مسلمانان به دست خود از هم جدا شوند. موضوعی که منجر به از دست رفتن توانایی ها و عدم استفاده درست و بهینه از ظرفیت های جهان اسلام شده است.
از این جهت می توان گفت یکی از بهترین رویکردهایی که درکنفرانس تقریب مذاهب اسلامی باید مورد توجه قرار بگیرد هم اندیشی نخبگان برای از بین بردن جهل و نادانی در بین جهان اسلام است. جهان اسلام باید در برابر حکومت های دست نشانده ای که برای حفظ قدرت خود نوکر بیگانگان هستند بایستند و مانع از بستر سازی این حکومت ها برای افزایش جدایی و اختلاف افکنی بین مسلمانان شوند.
اختلاف افکنی و دامن زدن به گرایشات قومی و زبانی موضوع مهمی است که متاسفانه موجب جدایی برادران و خواهران مسلمان از هم شده است. گرایش های قومی و زبانی عامل اصلی جدایی های برادران مسلمان یا از جمله قدیمی ترین اختلافات بین جوامع اسلامی به شمار می رود که باید به کمک اندیشمندان و نخبگان جهان اسلام با افزایش فعالیت های فرهنگی از بین برود.
قطعا اگر دانشمندان و اندیشمندان مسلمان زمینه های گفت و گوی بیشتر بین پیروان مذاهب اسلامی را فراهم کنند این موضوع می تواند زمینه های افزایش وحدت و توجه جهان اسلام به اهمیت حفظ وحدت اسلامی را ایجاد کند. در این صورت می توان به کاهش اختلاف نظرها وتقویت وحدت اسلامی در جهان اسلام امیدوار بود.