طبق آمار و بر اساس اطلاعات پلیس راهنمایی و رانندگی ناجا و سازمان پزشکی قانونی کشور، حوادث جاده ای همواره یکی از عوامل اصلی مرگ و میر و حتی معلولیت و نقص عضو بسیاری از مردم شده است. طبق آمارهای جهانی ایران با میزان تعداد تلفات و آمار تصادفات، همچنین تعداد نقض عضو، ایران رتبه 113 را در دنیا دارد.
برابر آمارهای تصادفات ۱۴۰۰ در نیمه نخست سال هشت هزار و ۶۴۴ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست دادند. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که آمار تلفات تصادفات هفت هزار و ۸۸۹ نفر بود، 9.6 درصد بیشتر شده است و این بدان معناست که روزانه 46.5 نفر بر اثر تصادف در ایران جان خود را از دست می دهند. هر چند در تصادفات جاده ای 4 عامل، انسان، خودرو، جاده و محیط دخیل هستند اما وجود خودروهای با کیفیت پایین و نبود استانداردهای لازم مهمترین عامل آن محسوب می شود و حادثه اخیر بهبهان و باز نشدن ایربگ هیچ یک از 59 خودروی تصادفی در آن خود شاهدی بر این مدعا است.
ارابه های مرگ و استانداردهای غیر اصولی
سردار سید کمال هادیان فر، رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی نیروی انتظامی در پی حادثه بهبهان ضمن انتقاد از خودروسازان برای عدم رعایت استانداردها و تولید خودروی بی کیفیت، گفته بود: «در حادثه بهبهان ایربگ هیچ خودرویی باز نشد. این چه خودرویی است که ما داریم. چرا ارابه مرگ تولید می کنیم؟ دستگاه های مسئول باید بر کیفیت خودروها نظارت کنند. چرا استانداردها رعایت نمی شود؟»
طبق بررسی‌ها، نصب این ایربگ‌ها توسط خودروسازان حدودا بین ۴ تا ۶ میلیون تومان برای خریداران خودرو هزینه داشته است. مبالغی که مردم جهت محافظت از جان خود و سرنشینان پرداخت می‌کنند اما متاسفانه به دلیل عدم رعایت استانداردهای لازم در زمان مقتضی عمل نمی کند!
ایربگ هایی که بهار 1400 یکی از شرکت‌های خودروسازی کشور مدعی شد با شبیه سازی حادثه تصادف، موفق به گذراندن موفقیت‌آمیز تست‌های آن شده است اما با گذشت تنها چند ماه از این ادعا یک تصادف وحشتناک و واقعی در بهبهان رخ می دهد و ایربگ هیچ خودروی ساخت داخلی در این تصادف باز نمی شود و منجر به کشته شدن 5 نفر و مصدومیت 41 می شود و این بدان معناست که استانداردهای مدنظر آبکی بوده است که حتی ایربگ ها باز نشده است.
آمارهای تاسف برانگیز
براساس آمارهای پلیس 37 میلیون خودرو و 44 میلیون راننده فعال در کشور داریم. آمار تصادفات جاده ای در سال جاری 12 درصد رشد داشته و از ابتدای سال تاکنون ١١ هزار و ۱۴۷ نفر بر اساس تصادفات جان خود رو از دست داده اند یعنی به طور متوسط روزانه ۳۵ تا ۴۷ نفر و حتی در بعضی از روزها تا ۶۰ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست می دهند. این یعنی به طور میانگین در هر ساعت دو نفر در حوادث رانندگی کشته می شود. به ازای هر مورد فوتی بین ۲۰ تا ۲۵ نفر نیز مجروح می شوند و حدود ۱۰ درصد از این مجروحان برای همیشه دچار معلولیت می شوند. هر چند عامل انسانی نقش بسیار مهمی در تصادفات دارد اما نقش خودروهای بی کیفیت هم کم از آن نیست؛ خودروهایی که به دلیل ضعف در بدنه و نقص های فنی مرگ و میرهای بسیاری را سبب شده است.
سابقه ایران در خودروسازی سابقه‌ای طولانی است اما وجود برخی سیاست های غلط و دستوری در کنار استفاده از مزایای مالی برای افراد ذینفع سبب شده که صنعت خودرو در ایران در جا بزند و به عبارتی به میزان قدمتی که دارد رشد و پیشرفتی نداشته و علیرغم آنکه نسبت به برخی کشورها همچون چین قدمت بیشتری در این عرصه دارد اما نتواند همگام با استانداردهای روز و بین المللی حرکت کند.
هر چند خود خودروسازان این امر را قبول ندارند اما «محمدرضا جعفریان»، عضو هیئت مدیره کانون انجمن‌های صنفی مراکز معاینه فنی خودرو کشور پیش از این تاکید کرده است: «نقص فنی خودروهای داخلی سه برابر خودروهای خارجی است و۳۰ درصد خودروهایی که به مراکز معاینه فنی مراجعه می‌کنند دارای نقض فنی هستند و از بین خودروهای مردودی، نزدیک به ۲۵ درصد مشکل آلایندگی، ۲۰ درصد عیوب سیستم‌های ترمز خودرو، ۱۵ درصد کمک فنر، ۱۰ درصد لغزش جانبی فرمان و ۳۰ درصد دارای عیوب ظاهری شامل شیشه، لاستیک، چراغ‌ها هستند.»
وی عنوان کرده است: «به طور متوسط 4.6 درصد خودروها در هر ۱۰۰ خودرو به خاطر ایرادات فنی از سه ماهه نخست تولید خودرو به تعمیرگاه مراجعه می‌کنند، این در حالی است که میانگین این عدد در دنیا 1.5 بوده که بیانگر این موضوع است خودروهای ایرانی سه برابر خودروهای خارجی دچار مشکل می‌شوند.»
بسیاری از کارشناسان وجود ایرادات فنی خودروهای تولید داخل را عامل اصلی تصادفات جاده ای و مرگ و میر ناشی از آن عنوان کرده اند. آمارها نشان می دهد در دنیا به ازای هر ۱۰ هزار خودرو حدود ۹ نفر کشته می‌شوند، در حالی که در ایران به ازای این تعداد خودرو، ۳۷ تن کشته می شوند. اگر میانگین ۲۳ تا ۲۷ هزار کشته در حوادث رانندگی در طول سال را همراه با میانگین ۲۵۰ هزار زخمی این حوادث در نظر بگیریم، گویی هر سال در ایران یک زلزله بزرگ با این مقدار کشته و زخمی اتفاق می‌افتد. همچنین تعداد تلفات جاده‌ای کشور در سال با تلفات یک جنگ تمام عیار برابری می‌کند.
ایرادات فنی خودروها و تحقیق و تفحص هایی که ادامه دارد!
ناگفته نماند اخیرا هم یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی از ایرادات فنی بسیاری که خودروی داخلی خریداری شده توسط وی داشت شکایت کرده بود. روح الله عبلاسپور، سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفته بود: «یک خودروی صفر کیلومتر داخلی از بازار آزاد خریداری کردم که در هفته نخست روشن نشد و پس از انتقال به نمایندگی، مشخص شد ۱۴مورد نقص فنی از ایراد ترمز تا نشت بنزین دارد؛ این خودرو دو هفته در حال تعمیر بود و سپس برگه‌ای به ما تحویل دادند که در آن ۱۴ مورد نقص شامل مشکلات صندلی، ضعف ترمز، مشکل باتری، ایراد درب موتور، کار نکردن قفل مرکزی، مصرف سوخت بالا، صدای غیرعادی موتور، لرزش فرمان در سرعت و نشتی سوخت از شیلنگ‌ها ثبت شده بود.»
اما چرا نقص فنی خودروها و استانداردهای رعایت نشده از سوی خودروسازان پیگیری نمی‌شود و خودروها با ایرادات فنی تحویل مصرف کننده می شود؟ آن هم خودرویی که چند برابر قیمت گرانتر نسبت به موارد مشابه در دنیا فروخته می شود! یعنی خودرویی را با کیفیت پایین و بی استاندارد با بالاترین قیمت در بازار ایران به فروش می رسد! چرا این مهم برای صیانت از جان شهروندان ایرانی از سوی مقامات و وکلای مردم در مجلس پیگیری نمی شود؟
عزت‌الله اکبری، رئیس کمیسیون صنایع مجلس گفته است: «چند سال است بحث رعایت استانداردهای خودروسازی از جمله در بخش ایمنی خودروها از سوی کارشناسان و مدیران حوزه استاندارد پیگیری می‌شود. یک جست‌وجوی ساده با کلیدواژه‌های «خودروسازان و استانداردها» نشان می‌دهد که این شرکت‌ها بارها و بارها پیش از سال 1398 درخواست تمدید مهلت برای رعایت استانداردها را داشته‌اند اما با توجه به حوادث تلخی که در تصادفات برای خودروها و مردم رخ می‌دهد، می‌توان نتیجه گرفت که رعایت 100درصدی استانداردها در حوزه خودروسازی همچنان محقق نشده است.»
وی عنوان کرده است: «هیچ توجیهی از سوی خودروسازان برای رعایت نکردن استانداردها از جمله در موضوعات ایمنی خودرو پذیرفته نیست. آنها موظف به حفظ جان و امنیت مردم هستند. در خصوص حادثه بهبهان در حال تحقیق و تفحص هستیم.»
علیرغم صحبت های اکبری، احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان گفته است: « استاندارد مرتبط با ایربگ از مدت‌ها قبل اجباری شده و الان همه خودروسازان مکلف به رعایت آن هستند، البته تعدادی از مردم ایربگ خودروی خودشان را آف می‌کنند، بنابراین وقتی این گزینه غیرفعال باشد عمل نمی‌کند. باید ببینید خودروهای آسیب‌دیده مربوط به کدام شرکت خودروسازی است. چه کسی گفته ایربگ ها عمل نمی‌کند؟ سازمان ملی استاندارد این خودروها را کنترل می‌کند. چرا ناحق می‌گویید؟»
حالا سردار هادیان فر عنوان کرده است علاوه بر ایربگ‌ها، ترمزها هم به درستی عمل نکرده است! وی تاکید کرده است: «مگر راننده دیوانه است و با جانش شوخی دارد که ایربگ را غیرفعال کند؟ با این حال، یک تیم کارشناسی را مسؤول بررسی جزئیات این موضوع کرده‌ایم. بزودی اطلاعات بیشتری درباره عملکرد ایربگ و ترمز خودروها در این سانحه به دست می‌آوریم.»
بهره سخن
کیفیت و امنیت خودرو یکی از ضروریات اصلی یک خودرو است که تصور یک خودرو بدون داشتن الزامات لازم در جهت حفظ جان سرنشینان غیر قابل قبول است. اینکه خودروهای داخلی کیفیت لازم برای حفاظت از جان سرنشینان را ندارند امری اثبات شده است اما نباید از خاطر برد تصادفات تنها به خودروها مربوط نمی شود و وجود جاده های غیر استاندارد در برخی موارد و اشتباهات انسانی و خصوصا خواب آلودگی های رانندگان هم نقش مهمی در آن دارد؛ با این حال اگر خودرویی که با هزار امید و با جمع آوری پس انداز خانواده ها خریداری می شود و سرمایه و جان آنها را با خود حمل می کند استاندارد لازم را داشته باشد شاهد حوادث تلخی مانند حادثه 20 دی ماه بهبهان نخواهیم بود. در این خصوص وزارت صمت و سازمان استاندارد بهمراه سایر سازمانهای مربوطه باید نهایت تلاش و کوشش خود بکار گیرند و اجازه بی دقتی در عدم ارائه خدمات اولیه را به خودروسازان ندهند.