جنگ روسیه و اوکراین باعث ایجاد خطر بحران غذایی در جهان شده است و می تواند افزایش سطح گرسنگی و سوءتغذیه در خاورمیانه، آسیای مرکزی و اطراف آن شود. در صورت ادامه بحران اوکراین شاهد کمبود غذا، سوخت و کود خواهیم بود.
این جنگ پس از دو سال همه گیری کرونا و آسیب فراوان به معیشت مردم جهان و منابع مالی به ویژه در کشورهای فقیر آغاز شد. تغییرات آب و هوایی و خشکسالی بر این مشکلات افزوده است.
جنگ اوکراین طوفانی تمام عیار بود؛ زیرا دو کشور درگیر جنگ، 30 درصد از تولید غلات جهان را تأمین می کردند. حدود 75 درصد روغن آفتابگردان جهان نیز در روسیه و اکراین تولید می شود.
در حالی که در بسیاری از نقاط جهان شاهد افزایش میزان گرسنگی بودیم، یک هفته قبل از شروع جنگ، قیمت گندم 55 درصد افزایش یافت.
کشورهای عربی به ویژه مصر، لبنان، سوریه، لیبی و تونس به شدت به غلات و گندم وارداتی از روسیه و اوکراین وابسته اند. این کشورها خود گرفتار مشکلات اقتصادی و جنگ هستند و اکنون در نتیجه این جنگ در شرایط سخت تری قرار گرفته اند. بر اساس آمار رسمی صندوق بین المللی پول، کشورهای منطقه خلیج فارس، آسیب کمتری در مقایسه با دیگر کشورها دیده اند.
اگر کشورها برای حل این مشکل به دنبال گزینه های دیگری برای واردات این محصولات باشند، باز هم با مشکلاتی همچون افزایش قیمت مواد غذایی در نتیجه افزایش قیمت انرژی و هزینه بر شدن حمل و نقل مواد غذایی از کشورهای دورتر، روبه رو هستند.
برخی از صادر کنندگان گندم سیاست های حفاظتی در پیش گرفته اند و محدودیت هایی در این زمینه اعمال کرده اند تا گندم مورد نیاز برای مصرف داخلی خود را تضمین کنند. در رقابت شدیدی که به وجود آمده است، کشورهای فقیر از بازار کنار زده می شوند و کمبودها و قحطی ها و فجایع زیادی به وجود می آید. این اتفاقات باعث افزایش هزینه های نهادهای حمایتی بین المللی مانند «برنامه جهانی غذا» شده است.
یکی دیگر از عواملی که این بحران را تشدید کرده، افزایش قیمت کودهاست. روسیه بزرگترین تولید کننده کود جهان است. تحریم های غرب، شرایط واردات و صادرات کود را دشوار کرده است. کمبود کود و افزایش قیمت آن موجب کاهش تولید محصولات غذایی می شود. وارد کنندگان کود و گندم از روسیه اکنون نگران تأمین نیازهای خود هستند.
در بدترین حالت، کمبود مواد غذایی می تواند اعتراضات و بی ثباتی در کشورهایی که خود از قبل بی ثبات بوده اند و مشکلات مالی داشته اند، را در پی داشته باشد.
افزایش قیمت مواد غذایی بر تورم اثر خواهد داشت و بر گروه های کم درآمد، به ویژه در کشورهای ضعیف تر، فشار بیشتری وارد خواهد کرد.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحده از برنامه های جدید این سازمان برای کمک به کشورهای آسیب دیده در این بحران اقتصادی و غذایی گفته است. اگر تلاش های سازمان های بین المللی نتیجه بخش نباشد، در ماه ها و سال های آتی در همه جا شاهد گرسنگی خواهیم بود.
با وجود این، نشانی از پایان جنگ روسیه و اوکراین نیست. بحران غذایی تازه شروع شده است.